Người mắc bệnh thận có cần tiêm vaccine không?

1. Vì sao bệnh nhân mắc bệnh thận cần tiêm vaccine?

Việc tiêm vaccine là một biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe cho những bệnh nhân mắc bệnh thận như bệnh thận mạn, hội chứng thận hư hay người chạy thận nhân tạo. Những bệnh nhân này đều có hệ miễn dịch suy giảm. Khi nhiễm trùng xảy ra, thận vốn đã tổn thương lại dễ bị tấn công thêm sẽ gây:

- Suy thận cấp trên nền bệnh thận mạn (AKI on CKD).

- Hoại tử ống thận cấp, tụt huyết áp, nhiễm trùng huyết.

- Tăng nguy cơ nhập viện, thở máy và tử vong.

- Ở bệnh nhân lọc máu: tăng nguy cơ nhiễm trùng catheter, fistula.

Nhiễm cúm, COVID-19 hay phế cầu ở người bệnh thận mạn có thể làm giảm nghiêm trọng eGFR, thúc đẩy tiến triển nhanh sang giai đoạn suy thận cuối. Tiêm vaccine giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, giảm mức độ nặng và giảm tỷ lệ tử vong.

Tiêm vaccine đúng và đủ là biện pháp quan trọng giúp phòng bệnh, hạn chế suy thận cấp và giảm tỉ lệ tử vong.

2. Bệnh nhân mắc bệnh thận cần tiêm những vaccine nào?

Vaccine bắt buộc/ưu tiên:

- Cúm mùa: Tiêm hằng năm.

- Phế cầu: Ưu tiên vaccine phế cầu 20 (một liều duy nhất); nếu không có, dùng vaccine PCV13, 8 tuần sau tiêm vaccine PPSV23.

- Viêm gan B: Đặc biệt quan trọng ở bệnh nhân chạy thận, có thể cần liều cao (40 mcg) hoặc lịch 4 mũi. Ngoài ra, nên kiểm tra anti-HBs sau tiêm để đánh giá đáp ứng.

Vaccine nên cân nhắc:

- Zona thần kinh (Shingrix - vaccine bất hoạt): Khuyến cáo cho người ≥50 tuổi hoặc bệnh thận mạn giai đoạn 3–5.

- Viêm gan A: Nếu sống trong vùng có dịch hoặc có bệnh gan kèm theo.

- COVID-19: Tiêm nhắc định kỳ theo hướng dẫn hiện hành.

3. Bệnh nhân suy thận cần chú ý gì khi tiêm vaccine?

Bệnh nhân suy thận cần chú ý:

- Các vaccine khuyến cáo đều an toàn, không gây giảm eGFR.

- Người bệnh suy thận có đáp ứng miễn dịch thấp hơn, nên có thể cần: Liều cao hơn (ví dụ vaccine viêm gan B), tiêm nhắc hoặc kiểm tra kháng thể.

- Thời điểm tiêm cho bệnh nhân chạy thận: Nên tiêm sau buổi lọc máu.

- Tránh tiêm khi đang nhiễm trùng cấp, sốt cao hoặc huyết áp không ổn định.

- Tác dụng phụ thường nhẹ: Sốt nhẹ, mệt, đau tại chỗ – và không ảnh hưởng chức năng thận.

4. Bệnh nhân đang điều trị ức chế miễn dịch cần lưu ý gì?

Nhóm này bao gồm người mắc hội chứng thận hư, viêm cầu thận, lupus thận, bệnh thận IgA, bệnh nhân ghép thận… đang dùng corticosteroid, cyclophosphamide, MMF, azathioprine, tacrolimus, cyclosporine, rituximab…

- Nguyên tắc tiêm vaccine: Chỉ tiêm vaccine bất hoạt. Tuyệt đối không tiêm vaccine sống giảm độc lực như MMR, Varicella, Zoster sống, Rotavirus…

- Thời điểm tiêm: Tiêm trước khi bắt đầu điều trị ức chế miễn dịch 2–4 tuần nếu có thể. Nếu dùng corticosteroid liều cao, chờ giảm xuống <10 mg prednisolone/ngày.

Với MMF, azathioprine, tacrolimus, cyclosporine: vẫn có thể tiêm vaccine bất hoạt bình thường.

Với rituximab: Tiêm ≥4 tuần trước truyền rituximab. Nếu đã truyền, nên đợi 4–6 tháng để tiêm đạt hiệu quả tốt hơn.

- Vaccine ưu tiên cho người dùng thuốc ức chế miễn dịch: Cúm bất hoạt, phế cầu (PCV20 hoặc PCV13 + PPSV23), viêm gan B liều cao, COVID-19, Shingrix (zona bất hoạt – an toàn cho bệnh nhân dùng ức chế miễn dịch).

- Bệnh nhân ghép thận: Không tiêm vaccine sống. Nên tiêm cúm, phế cầu, viêm gan B, COVID-19, Shingrix… Tránh tiêm trong 1 tháng đầu sau ghép, trừ trường hợp bắt buộc. Dù đáp ứng miễn dịch chỉ đạt 30–50%, vẫn cần tiêm đầy đủ để giảm nguy cơ nhiễm trùng nặng.

PGS.TS. Đỗ Gia Tuyển