Người làm báo hợp tác xã, những chiến sĩ tiên phong

Chăm sóc cây dưa lê Hàn Quốc tại Hợp tác xã nông nghiệp hữu cơ Quang Minh, thôn Hương Thịnh, xã Quang Minh (Bắc Giang).

Không phông nền hào nhoáng, chỉ có thực tiễn

Làm báo trong khu vực kinh tế hợp tác không có những phòng họp quốc tế sang trọng hay những cuộc họp báo đình đám. Những chuyến công tác của phóng viên thường bắt đầu từ tờ mờ sáng trên xe khách đường dài, len lỏi qua những con đường đất gập ghềnh để đến một hợp tác xã (HTX) trồng rau ở ngoại thành, hay một tổ hợp tác nuôi thủy sản ven biển miền Trung. Không có kịch bản soạn sẵn, không ánh đèn sân khấu, tất cả những gì người làm báo mang theo là một chiếc máy ghi âm, một máy ảnh và một trái tim sẵn sàng lắng nghe.

Ở đó, họ chứng kiến người nông dân gò lưng giữa cái nắng hanh khô, người phụ nữ dân tộc thiểu số cặm cụi may từng chiếc áo thổ cẩm, hay những ông giám đốc HTX đầu bạc vẫn trăn trở chuyện tìm đầu ra cho sản phẩm. Không phỏng vấn ngắn gọn, không câu chữ bóng bẩy, chỉ có sự kiên nhẫn ghi nhận, chắt lọc từng câu chuyện đời thực để kể lại một cách chân thành và giàu sức thuyết phục.

Người làm báo HTX không giảng giải đạo lý, không truyền đạt kiến thức một chiều, nhưng từng trang viết của họ là những bài học sống động. Một bài báo về mô hình HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao có thể truyền cảm hứng cho hàng chục HTX khác học hỏi. Một phóng sự điều tra về bất cập trong chính sách hỗ trợ HTX có thể thúc đẩy điều chỉnh, hoàn thiện cơ chế. Một bài chân dung doanh nhân HTX tiên phong vượt khó có thể khơi dậy khát vọng khởi nghiệp ở những vùng còn nhiều gian khó.

Kể từ thời điểm Luật HTX đầu tiên ra đời, rồi đến các bước chuyển mình mạnh mẽ sau Luật HTX 2012 và hiện tại là Luật HTX 2023, báo chí đã đóng vai trò là “tấm gương” phản chiếu những biến chuyển quan trọng của mô hình kinh tế hợp tác. Từ những HTX kiểu cũ, rập khuôn, đến những HTX kiểu mới hoạt động năng động, linh hoạt, ứng dụng công nghệ cao, tất cả đều được khắc họa chân thực qua từng bài viết, từng phóng sự, từng bản tin chuyên đề.

Không ai khác, chính những người làm báo đã theo chân các HTX vươn ra thị trường, len lỏi vào vùng sâu vùng xa, ghi lại những bước chuyển về tư duy, mô hình sản xuất, cách tiếp cận thị trường… Từ đó, tạo nên một dòng thông tin nhất quán, rõ ràng về vai trò không thể thay thế của kinh tế hợp tác trong phát triển nông thôn, xây dựng nông thôn mới và xóa đói giảm nghèo.

Không cần đứng trên bục giảng, họ vẫn truyền đạt tri thức, khơi dậy ý chí tự cường, cổ vũ những người lao động bình thường vươn lên làm chủ cuộc sống. Đó là một dạng giáo dục âm thầm nhưng bền bỉ, thứ giáo dục không qua sách vở, mà bằng thông tin sống động và cảm xúc chân thực.

Trách nhiệm kép: Làm báo và làm cầu nối

Báo chí trong khu vực HTX không đơn thuần đưa tin, mà còn là người kết nối giữa HTX với thị trường, giữa người dân với chính sách, giữa địa phương với trung ương. Bài viết về một HTX dược liệu ở Tây Bắc được đăng tải, vài tuần sau đã có nhà đầu tư tìm đến. Một bài phản ánh khó khăn về đất đai của HTX sản xuất gạch không nung đã giúp địa phương tháo gỡ vướng mắc kịp thời.

Chương trình livestream mở màn cho sự kiện Lễ hội Na Võ Nhai, Thái Nguyên.

Mỗi bài báo trở thành một mạch nối, giúp thông tin lan tỏa đúng nơi, đúng lúc để những tiếng nói nhỏ lẻ không bị bỏ quên, để những sáng kiến từ thực tiễn không bị chôn vùi. Chính vai trò “cầu nối” ấy khiến báo chí HTX trở thành một mắt xích không thể thiếu trong hệ sinh thái phát triển bền vững.

Trong nhiều trường hợp, chính tiếng nói từ báo chí đã góp phần thay đổi nhận thức của các cấp chính quyền, dẫn dắt sự điều chỉnh chính sách và gia tăng sự quan tâm từ xã hội đối với khu vực HTX. Không ít bài viết điều tra, phản ánh bất cập về chính sách đất đai, tín dụng, hỗ trợ đào tạo, đã tạo hiệu ứng lan tỏa, buộc các cơ quan quản lý vào cuộc, tháo gỡ nút thắt cho các HTX.

Những bài viết mang tính phản biện sâu sắc về sự thiếu công bằng trong phân bổ nguồn lực giữa doanh nghiệp tư nhân và HTX, hay những phân tích chính sách thuế, chính sách ưu đãi đầu tư còn bất cập… đã trở thành nguồn tài liệu quý báu để các nhà hoạch định chính sách cân nhắc trong quá trình sửa đổi luật pháp.

Khi báo chí bước vào thời đại công nghệ, lăng kính nhìn nhận về kinh tế hợp tác cũng phải thay đổi. Không còn chỉ là trang báo in phát hành định kỳ, giờ đây báo chí chuyên ngành đã chuyển mình mạnh mẽ: sản xuất video phóng sự, phân tích xu hướng, tổ chức tọa đàm, talkshow trực tuyến để đối thoại chính sách và kết nối doanh nghiệp. Chính quá trình chuyển đổi này giúp thông tin về kinh tế hợp tác lan tỏa nhanh hơn, chính xác hơn và dễ tiếp cận hơn với thế hệ trẻ, lực lượng kế thừa quan trọng của phong trào HTX trong tương lai.

Nghề báo, nghề của bản lĩnh và lòng tin

Trong thời đại công nghệ số, mạng xã hội và hàng loạt thông tin gây nhiễu, nhà báo càng cần giữ bản lĩnh để phân biệt giữa điều đúng, điều hay, điều thật. Làm báo trong lĩnh vực kinh tế hợp tác càng cần sự tỉnh táo để không rơi vào lối mòn “tô hồng” hay “phơi bày tiêu cực” một chiều. Đó là nghề đòi hỏi lòng tin, đó là tin vào giá trị của lao động tử tế, vào vai trò của kinh tế tập thể, và vào sức mạnh của ngòi bút trung thực.

Một thế kỷ báo chí cách mạng Việt Nam là một thế kỷ của những người viết báo không ngại gian nan, không mưu cầu hào quang. Với người làm báo trong khu vực HTX, hành trình ấy vẫn đang tiếp diễn, bằng sự kiên trì lặng lẽ, bằng lòng yêu nghề và niềm tin vào một nền kinh tế vì con người, vì cộng đồng.

Hiên Huyền