Người dân TP HCM chờ đề án thu phí vỉa hè mới

Quyết định này tạo ra một "khoảng trống" pháp lý, khiến người dân từng được cấp phép sử dụng hợp pháp lo lắng.

Sau hơn 1 năm (kể từ tháng 5-2024) được người dân đồng thuận, mô hình cho thuê vỉa hè TP HCM phải dừng do vướng luật mới, đặt ra bài toán cấp bách trong việc hài hòa giữa trật tự đô thị và sinh kế của người dân.

Không duyệt hồ sơ đăng ký mới

Ghi nhận tại các tuyến đường từng áp dụng mô hình thu phí vỉa hè ở quận 1 (cũ) và quận 10 (cũ), người dân vẫn tiếp tục sử dụng một phần vỉa hè như trước khi có chủ trương tạm dừng.

Trên đường Trần Hưng Đạo (thuộc phường Cầu Ông Lãnh và phường Bến Thành), vỉa hè đã được cải tạo, lát gạch mới sạch sẽ. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng một số cửa hàng, tiệm cà phê lấn chiếm vỉa hè làm nơi đỗ ô tô, cản trở việc đi lại của người dân.

Tại đường Nguyễn Trãi (phường Bến Thành), nơi tập trung nhiều cửa hàng thời trang và nhà hàng, tình hình không có nhiều xáo trộn.

Lực lượng bảo vệ các cửa hàng sắp xếp xe gắn máy của khách khá trật tự, bảo đảm không gian thông thoáng cho người đi bộ.

Chia sẻ về việc tạm dừng thu phí, chị Lê Ngọc Như Phương, chủ một cửa hàng thời trang trên tuyến đường này, cho biết chủ trương cho thuê vỉa hè rất hữu ích, đặc biệt với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Theo chị, việc này vừa góp phần tăng thu ngân sách cho địa phương vừa giúp công tác quản lý vỉa hè quy củ hơn.

Trong khi đó, tại khu vực đường Phan Chu Trinh (cạnh chợ Bến Thành), hoạt động buôn bán trái cây và giữ xe vẫn diễn ra bình thường.

Bà Phạm Thị Nhiên, một người đã có 26 năm bán trái cây tại đây, cho biết đây là nguồn thu nhập chính của gia đình. Trước đây, bà luôn nơm nớp khi buôn bán trên vỉa hè, nhưng từ khi được đóng phí, bà cảm thấy an tâm hơn. Tuy nhiên, việc phường thông báo tạm ngừng thu phí khiến bà không khỏi bất an.

"Tôi đóng phí sử dụng vỉa hè với mức 100.000 đồng/m². Tháng 5 vừa qua, tôi đã đóng 1 năm và thời hạn kéo dài đến tháng 5-2026. Tôi hy vọng thành phố sẽ sớm có đề án mới để các hộ buôn bán nhỏ lẻ như tôi được sử dụng vỉa hè hợp pháp" - bà Nhiên bày tỏ.

Vỉa hè đường Phan Chu Trinh, phường Bến Thành. Ảnh: ÁI MY

Lý giải về việc này, đại diện UBND phường Bến Thành và phường Hòa Hưng cho biết đã tạm dừng thu phí sau khi UBND TP HCM bãi bỏ Quyết định 32/2023. Việc tạm dừng này cũng nhằm thực hiện quy định về việc vỉa hè, lòng đường phải được sử dụng đúng mục đích.

Hiện tại, các phường đã dừng triển khai thu phí, không ký hồ sơ đăng ký mới và đang chờ hướng dẫn hoặc đề án mới từ thành phố. Đối với những hộ đã đóng phí dài hạn, sẽ được tiếp tục sử dụng cho đến khi hết hạn hợp đồng.

Tìm hướng đi mới

Theo đánh giá của Sở Xây dựng TP HCM về hoạt động thu phí sử dụng tạm thời lòng đường, vỉa hè, sau hơn 1 năm triển khai (từ tháng 5-2024), số tiền thu được là hơn 7 tỉ đồng. Dù vậy, việc triển khai mới chỉ được thực hiện ở một vài địa phương như quận 1, 3, 10, 12 cũ, trong khi đa số các địa phương khác vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu đề án.

Sở Xây dựng nhận xét việc tổ chức thu phí sử dụng tạm thời lòng đường, vỉa hè thời gian qua đã nhận được sự đồng thuận của người dân, góp phần bảo đảm trật tự an toàn giao thông và mỹ quan đô thị. Qua đó tác động tích cực đến thói quen, ý thức và hành vi của người dân khi sử dụng lòng đường, vỉa hè.

Tuy nhiên, vào tháng 6-2024, Quốc hội đã ban hành Luật Đường bộ và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Tiếp đó, ngày 26-12-2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 165/2024/NĐ-CP quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Đường bộ và điều 77 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.

Những quy định này có hiệu lực từ ngày 1-1-2025, bãi bỏ Luật Giao thông đường bộ năm 2008, đồng thời điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng trong công tác quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè.

Cụ thể, luật mới không giao thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh ban hành quy định sử dụng lòng đường, vỉa hè và không cho phép tổ chức các hoạt động kinh doanh dịch vụ, mua bán hàng hóa trên vỉa hè.

Do đó, các tổ chức, cá nhân có nhu cầu sử dụng lòng đường, vỉa hè cho các hoạt động phù hợp theo luật mới và Nghị định 165/2024/NĐ-CP (như trung chuyển vật liệu xây dựng, trung chuyển rác thải sinh hoạt, trông giữ xe...) có thể đề nghị đơn vị quản lý đường bộ xem xét cấp phép sử dụng theo Nghị định 165 và nộp phí theo Nghị quyết số 15/2023 của HĐND TP HCM (áp dụng trên địa bàn TP HCM cũ).

Để công tác quản lý lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TP HCM phù hợp với các quy định có hiệu lực từ năm 2025 cũng như tình hình thực tiễn và nhu cầu của người dân, Sở Xây dựng đã có công văn đề xuất UBND TP HCM xem xét bãi bỏ Quyết định 32/2023/QĐ-UBND và đã được chấp thuận.

Song song đó, Sở cũng đề xuất UBND thành phố giao cho Sở Xây dựng phối hợp với Viện Nghiên cứu và Phát triển TP HCM xây dựng "Đề án quản lý, khai thác và sử dụng lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TP HCM" theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Đề án sẽ thu thập thông tin và tham khảo các đề án liên quan trên địa bàn tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ để làm cơ sở triển khai, áp dụng trên toàn địa bàn TP HCM mới.

Đại diện Sở Xây dựng thông tin: "Nếu được UBND thành phố chấp thuận, Sở Xây dựng sẽ phối hợp với Viện Nghiên cứu và Phát triển xây dựng đề án mới và hoàn chỉnh trong 12 tháng.

Sau đó, chúng tôi sẽ tổ chức thí điểm trên một số phường trung tâm, khu vực, tuyến đường có lòng đường, vỉa hè bảo đảm điều kiện về bề rộng, phù hợp với thực tiễn, nhu cầu giao thông, phát triển kinh tế, du lịch… và sẽ có đánh giá kỹ lưỡng trước khi mở rộng phạm vi".

THU HỒNG - ÁI MY