Người cao tuổi với công nghệ số

Công nghệ số giúp người cao tuổi hòa nhập với thời đại. Ảnh: Ngọc Hòa

Cơ hội từ công nghệ số

Dù đã ở tuổi “thất thập cổ lai hy”, bà Trần Thị An (trú tại phường Thủy Xuân) vẫn rất “sành điệu” trong việc sử dụng điện thoại thông minh và máy tính bảng. Hàng ngày, bà dùng các thiết bị công nghệ này để cập nhật tin tức, truy cập mạng xã hội và giữ liên lạc với con cháu ở xa. Với những ứng dụng phức tạp hơn như giao dịch ngân hàng hay mua sắm trực tuyến, bà được con cháu hướng dẫn tận tình và giờ đây đã sử dụng thành thạo, không thua kém gì người trẻ.

Việc tiếp cận công nghệ không chỉ giúp người cao tuổi duy trì kết nối với người thân, mà còn hỗ trợ họ chăm sóc sức khỏe, quản lý sinh hoạt cá nhân. Các ứng dụng nhắc uống thuốc, theo dõi sức khỏe, đặt lịch khám bệnh từ xa… giúp họ chủ động hơn trong việc phòng và điều trị bệnh.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận công nghệ còn mang lại giá trị tinh thần với niềm vui, sự kết nối xã hội và cảm giác được sống hòa nhập với thời đại. Nhiều người cao tuổi hiện nay không chỉ biết đọc tin tức online mà còn tham gia các lớp học trực tuyến, chơi game rèn luyện trí nhớ hoặc thậm chí trở thành những người truyền cảm hứng trên mạng xã hội.

Ở mặt khác, vẫn còn tồn tại nhiều trở ngại trong việc việc tiếp cận công nghệ số ở người cao tuổi. Một phần đến từ yếu tố tâm lý như sự e ngại, lo sợ sai sót, mất an toàn thông tin, chưa chấp nhận sự thay đổi. Phần còn lại đến từ yếu tố thể chất như suy giảm thị lực, trí nhớ và khả năng vận động… khiến việc sử dụng các thiết bị thông minh, ứng dụng kỹ thuật số trở nên khó khăn.

Cũng phải bàn đến giao diện và chức năng của một số sản phẩm, ứng dụng công nghệ có thiết kế kém thân thiện, hoặc sử dụng các thuật ngữ tiếng Anh khó hiểu làm gia tăng rào cản trong việc tiếp cận công nghệ đối với người cao tuổi.

Cần sự chung tay của gia đình, xã hội

Tại hội thảo “Đánh giá thực trạng, nhu cầu người cao tuổi tham gia đẩy mạnh chuyển đổi số" vừa diễn ra tại TP. Huế (tháng 8/2025), do Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam phối hợp với Hội Người cao tuổi thành phố Huế tổ chức, các bên liên quan đã đề xuất nhiều giải pháp hỗ trợ người cao tuổi tiếp cận công nghệ.

Đại diện Sở Khoa học và Công nghệ TP. Huế cho biết, sẽ phối hợp hỗ trợ người cao tuổi tiếp cận các dịch vụ hành chính công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt, mua sắm qua sàn thương mại điện tử. Ngoài ra, sẽ tổ chức tập huấn kiến thức an toàn thông tin, phòng tránh lừa đảo qua mạng, và khuyến khích người cao tuổi tham gia các hội, nhóm trực tuyến để kết nối và cập nhật thông tin kịp thời.

Cũng tại hội thảo này, ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Trưởng phòng Dân số - Trẻ em, Sở Y tế thành phố chia sẻ chuyển đổi số ngành y tế cho đối tượng người cao tuổi sẽ giúp cải thiện chất lượng sống, chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ các nhu cầu của người cao tuổi một cách hiệu quả. Điều này không chỉ liên quan đến thiết bị mà còn là thay đổi cách tổ chức, dịch vụ, quản lý dữ liệu và kết nối cộng đồng.

Mục tiêu chính của việc chuyển đổi số ngành y tế đối với người cao tuổi là tăng cường chất lượng chăm sóc - dịch vụ; kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh thông qua việc phòng, phát hiện bệnh và chăm sóc chủ động; dùng công nghệ để tối ưu việc chăm sóc người cao tuổi; tăng khả năng hòa nhập xã hội thông qua các hoạt động giao tiếp cộng đồng và giao tiếp thuận lợi trên các nền tảng mạng xã hội. Các giải pháp được đặt ra bao gồm: sử dụng hồ sơ điện tử, khám bệnh từ xa; an toàn tại nhà với các cảm biến phát hiện y tế, hệ thống cảnh báo khẩn cấp; giải trí và học tập trên nội dung số phù hợp; quản lý dịch vụ công và phúc lợi;…

Đặc biệt, công nghệ số còn là cánh cửa mở để người cao tuổi tiếp cận thông tin y tế, các chính sách mới, tư vấn sức khỏe, chế độ dinh dưỡng phù hợp với lứa tuổi,… từ đó có sự chủ động tìm hiểu, chăm sóc tốt hơn cho bản thân và gia đình.

Để người cao tuổi không bị tụt lại phía sau trong “kỷ nguyên số”, cần có sự đồng hành của gia đình, đặc biệt là con cháu. Điều quan trọng là cần sự kiên nhẫn hướng dẫn, thiết lập các thiết bị đơn giản hóa thao tác, giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu để giúp họ tự tin hơn khi sử dụng công nghệ. Mặt khác, các ban ngành và các tổ chức xã hội cần triển khai nhiều lớp tập huấn, chương trình đào tạo kỹ năng số dành riêng cho người cao tuổi; khảo sát và nhân rộng các sản phẩm, ứng dụng công nghệ thân thiện, phù hợp với nhu cầu và khả năng tiếp nhận của người cao tuổi.

Phước Ly