Người cao tuổi là động lực mới phát triển kinh tế nhanh, bền vững

Hội thảo khoa học “Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới”. Ảnh: Tiến Đạt.

Sáng 15/11, tại Hà Nội, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hội đồng Lý luận Trung ương, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản, Hội Người cao tuổi Việt Nam phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học “Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới”.

GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương dự và phát biểu chỉ đạo Hội thảo.

Hội thảo được tổ chức bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến tại điểm cầu 34 địa phương và trên các nền tảng số; thử nghiệm Ứng dụng trợ lý ảo (AI) hỗ trợ cho người cao tuổi tra cứu dữ liệu về Hội thảo và một số vấn đề liên quan. Đây là Hội thảo đầu tiên của Hội Người cao tuổi Việt Nam và các cơ quan phối hợp tiên phong ứng dụng công nghệ.

Kinh tế bạc giúp người cao tuổi sống vui - khỏe - hạnh phúc

GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Tiến Đạt.

Phát biểu tại Hội thảo, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cho biết, chủ đề của Hội thảo đặt ra những câu hỏi rất đúng thời điểm và có ý nghĩa đối với sự phát triển bứt phá của đất nước lúc này: Làm thế nào để phát huy vai trò của người cao tuổi trong kỷ nguyên mới?Chúng ta phải cần làm gì để tạo cơ hội cho người cao tuổi tiếp tục làm việc, tham gia tích cực vào tiến trình phát triển của đất nước?

Câu trả lời cho các câu hỏi đó sẽ mang tính định hướng chiến lược để người cao tuổi thực sự trở thành một nguồn lực xã hội quan trọng để quyết định tương lai của đất nước.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh chưa từng có. Năm 2025, số người cao tuổi từ 60 tuổi trở lên chiếm trên 14% dân số. Dự báo đến năm 2036, Việt Nam chính thức trở thành quốc gia có dân số già.

“Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới không chỉ là vấn đề của người cao tuổi, đó còn là vấn đề văn hóa, xã hội, con người và đạo lý. Những giá trị văn hóa phương Đông nói chung, truyền thống của Việt Nam nói riêng sẽ thôi thúc, nuôi dưỡng cho sự phát triển của nền kinh tế bạc một cách bền vững và đầy đủ; trong đó, người cao tuổi sẽ đóng vai trò trung tâm, không chỉ là người thụ hưởng kết quả mà còn là động lực mới cho quá trình phát triển kinh tế nhanh và bền vững”, ông Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh.

Đánh giá cao việc Hội thảo khoa học không chỉ thảo luận về những vấn đề cơ bản của kinh tế bạc ở nước ta mà còn đề xuất, kiến nghị với các cơ quan lãnh đạo của đất nước những chủ trương, quyết sách mới về một lĩnh vực còn khá mới mẻ, chưa đạt được sự toàn diện, đầy đủ về cách hiểu, cách làm giữa những người làm lý luận và quyết sách trong thực tiễn, ông Nguyễn Xuân Thắng mong muốn, sau Hội thảo, những khám phá mới, những đề xuất chính sách thiết thực về kinh tế bạc, đặc biệt về đổi mới nhận thức, phương thức phát triển, và những phân tích, giải thích các thuật ngữ, lĩnh vực mới xoay quanh vai trò toàn diện của người cao tuổi trong kỷ nguyên mới sẽ tiếp tục được chia sẻ, được thảo luận sâu sắc hơn nữa.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Tiến Đạt.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam, “Kinh tế bạc” hay còn gọi là “Kinh tế tóc bạc” không phải là thuật ngữ mới trên thế giới, nhất là ở những quốc gia đi trước trên lộ trình già hóa dân số; nhưng đối với Việt Nam thì đây lại là vấn đề mới và khó, có nhiều cách tiếp cận khác nhau, nhất là khi gắn vai trò của người cao tuổi với nhiệm vụ phát triển kinh tế đất nước.

Kinh tế bạc không chỉ mang lại giá trị vật chất, góp phần đáng kể vào mục tiêu chiến lược tăng trưởng và ổn định kinh tế quốc gia mà còn tác động sâu rộng tới việc đảm bảo an sinh xã hội bền vững, là môi trường kinh tế - xã hội giúp cho người cao tuổi được sống vui, sống khỏe, sống hạnh phúc.

Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đang có một lực lượng người cao tuổi tham gia tích cực vào tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng mở, tiếp cận sâu rộng với kinh tế thị trường, bắt nhịp được với sự tiến bộ của khoa học, công nghệ. Hiện nay cả nước có hơn 9 triệu người cao tuổi đang tích cực tham gia lao động, sản xuất, kinh doanh, nhiều người cao tuổi được Đảng, Nhà nước vinh danh là anh hùng lao động thời kỳ đổi mới.

“Kinh tế bạc là nhân lõi hội tụ và lan tỏa các giá trị sống của nhân loại, của quốc gia dân tộc, người cao tuổi vừa là chủ thể sáng tạo vừa là đối tượng thụ hưởng thành quả lịch sử cách mạng. Hội thảo lần này có chủ đề rất phù hợp với xu thế thời đại, đúng là hành động quốc gia trong tư duy toàn cầu”, ông Nguyễn Thanh Bình khẳng định.

Coi trọng nguồn lực từ đội ngũ trí thức người cao tuổi

Tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã cùng thảo luận, đóng góp ý kiến liên quan đến tình trạng già hóa dân số ở Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm phát triển kinh tế bạc trong bối cảnh già hóa dân số cũng như phát huy nguồn lực từ đội ngũ trí thức người cao tuổi, góp phần đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

GS.TS Nguyễn Quang Thuấn, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Tiến Đạt.

Theo GS.TS Nguyễn Quang Thuấn, nguyên Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, phát triển kinh tế bạc ngày càng có vị trí quan trọng không chỉ về kinh tế mà cả về vấn đề xã hội đối với các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Ở Việt Nam, giai đoạn chuyển từ “già hóa dân số” sang “dân số già” diễn ra khá nhanh, tạo ra nhiều thách thức và cả những cơ hội đối với phát triển kinh tế - xã hội.

Để phát huy tiềm năng, lợi thế, khắc phục khó khăn, hạn chế trong phát triển kinh tế bạc, GS.TS Nguyễn Quang Thuấn cho rằng, cần nâng cao nhận thức về già hóa dân số và phát triển kinh tế bạc. Già hóa dân số, thực chất, cần được hiểu như một thành tựu của quá trình phát triển, khi phát triển kinh tế được chuyển hóa thành nâng cao mức sống, trực tiếp là kéo dài tuổi thọ, một giá trị mà bao thế hệ luôn theo đuổi.

“Nhóm dân số già cần được nhìn nhận như một nhóm dân số đa dạng, có nhiều tiềm năng, cơ hội, giống như các nhóm tuổi khác, về các khía cạnh tuổi, giới tính, giáo dục, thu nhập và sức khỏe. Từ đó khẳng định vị trí, vai trò, sự cần thiết, tiềm năng phát triển kinh tế bạc ở Việt Nam trong bối cảnh già hóa dân số”, ông Thuấn cho hay.

GS.TS Nguyễn Trọng Chuẩn, Phó Chủ tịch Hội Triết học Việt Nam phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Tiến Đạt.

Ở góc độ khác, GS.TS Nguyễn Trọng Chuẩn, Phó Chủ tịch Hội Triết học Việt Nam cho rằng, việc sử dụng đúng, trọng dụng trí thức thực thụ, trí thức bậc cao, hay như người ta thường nói là lớp người giống như “gừng càng già càng cay”, lại là điều mà xưa nay thế giới văn minh đều thường rất coi trọng. Bởi vậy, cần phải có chính sách thật sự thiết thực để trọng dụng những người trí thức cao tuổi ấy, cần có các quy định rõ ràng, cụ thể, nhất quán trên toàn hệ thống giáo dục đại học và các cơ sở nghiên cứu khoa học.

Theo ông Chuẩn, để tránh lãng phí tài năng của các trí thức đã cao tuổi vì vượt ra ngoài quy định về tuổi tác của luật pháp đối với các cơ sở công lập thì nên khuyến khích họ tham gia vào khu vực kinh tế tư nhân cũng như các cơ quan nghiên cứu, giáo dục và đào tạo ngoài công lập. Điều này hoàn toàn phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về phát triển kinh tế tư nhân.

“Trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay, khi chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế, thiếu lao động trình độ cao đáp ứng nhu cầu phát triển của các ngành kinh tế mũi nhọn, công nghệ cao, phục vụ phát triển số, thì việc phát huy nguồn lực từ đội ngũ trí thức cao tuổi sẽ góp phần quan trọng vào việc đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới”, ông Chuẩn kiến nghị.

Tiến Đạt