Ngọn cờ quy tụ mọi tầng lớp nhân dân trong Cách mạng Tháng Tám

Người dân Hà Nội chào đón ngày 2/9/2025. Ảnh: Lê Khánh.

Việt Minh - sự ra đời tất yếu

Tháng 5/1941, tại Hội nghị lần thứ Tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng do Nguyễn Ái Quốc chủ trì, một quyết sách mang tính lịch sử đã được đưa ra: đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu. Hội nghị nhận định: “Trong lúc này quyền lợi của bộ phận, của giai cấp phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc. Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được”.

Để thực hiện sứ mệnh thiêng liêng đó, cần phải có một Mặt trận Dân tộc thống nhất đủ sức mạnh để hiệu triệu và đoàn kết toàn dân. Theo đề nghị của Nguyễn Ái Quốc, Hội nghị quyết định thành lập một mặt trận mang tên Việt Nam Độc lập Đồng minh, gọi tắt là Việt Minh. Ngày 19/5/1941, Mặt trận Việt Minh chính thức ra đời, trở thành ngọn cờ tập hợp mọi lực lượng yêu nước, chuẩn bị cho cuộc vùng lên long trời lở đất.

“Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết”: công thức vàng của Việt Minh

Sức mạnh vô địch của Việt Minh nằm ở chính sách đại đoàn kết dân tộc đúng đắn, sáng tạo và vô cùng rộng rãi. Ngày 25/10/1941, Tuyên ngôn, Chương trình và Điều lệ của Việt Minh được chính thức công bố, đã trở thành “thỏi nam châm” thu hút mọi tầng lớp nhân dân.

Tư tưởng cốt lõi của Việt Minh là đặt quyền lợi dân tộc lên trên hết thảy. Tuyên ngôn của Mặt trận nêu rõ chủ trương “liên hiệp hết thảy các giới đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, trai gái, không phân biệt tôn giáo và xu hướng chính trị, đặng cùng nhau mưu cuộc dân tộc giải phóng và sinh tồn”. Chương trình cứu nước gồm 10 chính sách lớn của Việt Minh đã đáp ứng nguyện vọng bức thiết của mọi giai tầng xã hội. Chính điều này đã khiến Việt Minh được nhân dân nhiệt liệt hoan nghênh và đi theo, tạo nên một sức mạnh đoàn kết vô song.

Để hiện thực hóa đường lối đoàn kết, Việt Minh đã xây dựng một hệ thống tổ chức sâu rộng, chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương nhưng cũng rất linh hoạt để ai cũng có thể tham gia vào Mặt trận, hăng hái đi theo ngọn cờ Mặt trận. Theo cách này, ngoài những hội có tính chất chính trị, cách mạng rõ rệt như: Hội Nông dân cứu quốc, Hội Công nhân cứu quốc, Hội Phụ nữ cứu quốc, Hội Thanh niên cứu quốc, Hội Văn hóa cứu quốc… còn có các hội, đoàn thể không có điều lệ, hoạt động công khai và bán công khai như Hội cứu tế, Hội tương tế, Hội hiếu hỷ, Hội học chữ quốc ngữ, Hội đọc sách…

Đặc biệt, Việt Minh còn chủ trương liên minh với tất cả các đảng phái, nhóm yêu nước khác. Sự ra đời của Đảng Dân chủ Việt Nam vào tháng 6/1944 và việc đảng này tự nguyện gia nhập Việt Minh là một minh chứng hùng hồn. Chính sách này đã tập hợp được đông đảo trí thức, sinh viên, tư sản dân tộc vào mặt trận cứu nước, làm thất bại âm mưu chia rẽ của kẻ thù.

Xây dựng nền móng cách mạng

Với đường lối đúng đắn, Việt Minh đã từng bước xây dựng lực lượng cách mạng trên cả hai mặt trận chính trị và vũ trang, tạo tiền đề vững chắc cho tổng khởi nghĩa.

Công tác tuyên truyền được đặc biệt coi trọng. Ngày 06/6/1941, lá thư “Kính cáo đồng bào” của Nguyễn Ái Quốc được công bố, với những lời lẽ thống thiết, khơi dậy mạnh mẽ lòng yêu nước và tinh thần dân tộc. Người kêu gọi: “Trong lúc này quyền lợi dân tộc giải phóng cao hơn hết thảy. Chúng ta phải đoàn kết lại đánh đổ bọn đế quốc và bọn Việt gian đặng cứu giống nòi ra khỏi nước sôi lửa nóng”. “Việc cứu quốc là việc chung. Ai là người Việt Nam đều phải kề vai gánh vác một phần trách nhiệm: người có tiền góp tiền, người có của góp của, người có sức góp sức, người có tài năng góp tài năng”. Báo Cứu quốc, cơ quan ngôn luận của Tổng bộ Việt Minh, ra số đầu tiên vào ngày 25/01/1942, trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, phổ biến đường lối của Mặt trận đến đông đảo quần chúng.

Nhờ đó, phong trào Việt Minh phát triển với tốc độ vũ bão. Từ Cao Bằng, trung tâm của phong trào cứu quốc, cơ sở Việt Minh lan rộng ra khắp các tỉnh Việt Bắc, rồi phát triển dần về các tỉnh đồng bằng. Ở Trung Kỳ và Nam Kỳ, dù gặp nhiều khó khăn do địch khủng bố khốc liệt, các tổ chức cứu quốc cũng dần được hình thành ở một số địa phương. Nhiều “xã hoàn toàn”, “tổng hoàn toàn” Việt Minh ra đời, nơi chính quyền địch chỉ còn tồn tại trên danh nghĩa. Đến giữa năm 1945, Mặt trận Việt Minh đã có tới 5 triệu thành viên, một lực lượng chính trị khổng lồ sẵn sàng cho cách mạng.

Chớp thời cơ vàng: dẫn dắt toàn dân đến thắng lợi

Ngay khi được tin Nhật đầu hàng Đồng minh, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh đã thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc và ra Quân lệnh số 1, hạ lệnh Tổng khởi nghĩa. Ngày 14/8/1945, Tổng bộ Việt Minh đã kịp thời hiệu triệu quốc dân đồng bào tranh thủ cơ hội có một không hai, toàn thể dân tộc đem hết lực lượng, dùng hết can đảm, bao quanh đạo quân giải phóng Việt Nam, mang xương máu ra đánh đuổi giặc Nhật, đổi lấy tự do, hạnh phúc cho nhân dân.

Từ ngày 16 đến 17/8/1945, Đại hội Quốc dân do Việt Minh triệu tập tại Tân Trào (Tuyên Quang) đã diễn ra. Đại hội nhiệt liệt tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa, thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, quyết định Quốc kỳ, Quốc ca và cử ra Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam, tức Chính phủ lâm thời do lãnh tụ Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

Đáp lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta!”, hơn 20 triệu nhân dân Việt Nam đã đồng loạt nổi dậy. Chỉ trong vòng chưa đầy hai tuần, cuộc Tổng khởi nghĩa đã thành công vang dội trên cả nước.

Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Chu Văn Khánh