Ngoại giao Việt Nam: Hành trình của ý chí độc lập

Thắng lợi của các Hội nghị Geneva và Paris mãi đi vào lịch sử như những mốc son chói lọi của ngoại giao Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, dành lại hòa bình cho đất nước.

Năm 1954, Việt Nam lần đầu tiên có mặt tại một hội nghị quốc tế với tư cách một bên đàm phán độc lập. Phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Văn Đồng dẫn đầu, tham dự hội nghị đúng một ngày sau chiến thắng Điện Biên Phủ với tư thế của người chiến thắng. Sau 75 ngày đàm phán căng thẳng, với 31 phiên họp, Hiệp định Geneve về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết, chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương.

Đại sứ, PGS.TS Dương Văn Quảng - nguyên Giám đốc Học viện Ngoại giao chia sẻ: “Quan điểm của ta là phải giải quyết vấn đề trên cả hai bình diện: quân sự và chính trị. Quân sự nghĩa là phải ngừng bắn. Chính trị là Pháp phải xác định các quyền độc lập của Việt Nam, nhưng do tình hình rất phức tạp nên đàm phán vĩ tuyến rất gay go”.

Gần 20 năm sau, tại Paris, cuộc đàm phán dài nhất thế kỷ XX tiếp tục khẳng định bản lĩnh ngoại giao Việt Nam. Hiệp định Paris 1973 kéo dài 4 năm 8 tháng đã buộc Mỹ rút quân khỏi miền Nam Việt Nam, mở đường cho thắng lợi hoàn toàn của dân tộc.

Ông Nguyễn Dy Niên - nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam cho hay: “Trên chiến trường súng đạn nổ ra như thế nào thì trên bàn đàm phán tư tưởng của hai bên cũng nảy lửa như vậy. Cuối cùng là chúng ta đã thắng, chúng ta chốt được những vấn đề cốt lõi của Hiệp định Paris. Đó là Mỹ phải chấm dứt can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam. Thứ hai, Mỹ phải rút hết quân, hết cố vấn quân sự ra khỏi miền Nam Việt Nam. Thứ ba, Mỹ phải rút hết căn cứ quân sự ra khỏi miền Nam Việt Nam”.

Nhà văn Mỹ Lady Borton cho biết: “Vai trò của ngoại giao rất quan trọng trong việc đoàn kết và huy động sức mạnh quốc tế ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của Việt Nam. Vào thời điểm đó, Paris được coi là trung tâm báo chí của châu Âu. Các đoàn đàm phán của Việt Nam đã liên tục thông báo cho các nước điều gì đang xảy ra để mọi người hiểu và ủng hộ đàm phán Hiệp định Paris. Khát vọng hòa bình, độc lập của Việt Nam cũng là khát vọng chung của nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới”.

Và rồi 50 năm sau khi chiến tranh kết thúc và 30 năm sau khi bình thường hóa quan hệ, Việt Nam và Mỹ đã đi một chặng đường từ cựu thù trở thành Đối tác Chiến lược Toàn diện. Đó là một “hành trình phi thường”, một minh chứng sống động cho sức mạnh của khát vọng hòa bình, lòng vị tha và nỗ lực không ngừng từ cả hai phía trên tinh thần gác lại quá khứ, hướng tới tương lai.

Ông John Mcauliff - Giám đốc Điều hành Quỹ Hòa giải và Phát triển (FRD) cho hay: “Việt Nam và Mỹ từ bình thường hóa quan hệ đến thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, nhờ sự đóng góp to lớn của ngoại giao. Tôi nghĩ đến lúc Việt Nam đảm nhận một vai trò lớn hơn nữa tại Liên hợp quốc. Các nước có thể học hỏi kinh nghiệm gìn giữ hòa bình và đường lối ngoại giao của Việt Nam”.

80 năm qua đã ghi dấu hành trình lịch sử đặc biệt, từ đấu tranh giành độc lập đến công cuộc hội nhập quốc tế toàn diện và kỷ nguyên vươn mình ngày nay. Các cuộc đàm phán song phương, đa phương và tiếng nói kiên quyết của Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế tiếp tục góp phần duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu: “Trải qua 8 thập kỷ, từ chỗ ‘thân cô thế cô’, đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, vị thế, tiềm lực và uy tín quốc tế như ngày nay. Việt Nam đã có quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia, xây dựng được mạng lưới quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với 37 nước, trong đó có tất cả các nước lớn và toàn bộ 5 nước Ủy viên thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc; là thành viên tích cực của hơn 70 tổ chức quốc tế và khu vực. Đảng ta cũng đã có quan hệ với 259 chính đảng tại 119 nước. Từ thân phận một nước bị xem là ‘nhược tiểu’, ngày nay, trong con mắt bạn bè quốc tế, Việt Nam là một quốc gia tầm trung có vai trò, vị thế ngày càng tăng trong ASEAN và ở khu vực, có đóng góp ngày càng chủ động, tích cực vào việc tham gia giải quyết các công việc chung của cộng đồng quốc tế”.

Ý chí độc lập không chỉ định hình bản lĩnh ngoại giao Việt Nam trong quá khứ, mà còn dẫn đường cho tương lai. Trong bối cảnh thế giới đang biến chuyển khó lường, Việt Nam kiên định theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, lan tỏa giá trị vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững.

Thùy Dương