Nghiện 'hóng drama', ranh giới mong manh giữa giải trí và vi phạm pháp luật

Sinh viên Trường Đại học Hoa Sen tham gia tọa đàm.

Sáng 9/6, Báo Tiền Phong phối hợp với Trường Đại học Hoa Sen tổ chức Tọa đàm "Người trẻ và văn hóa ứng xử giữa cơn bão drama". Chương trình có sự tham gia của các chuyên gia về tâm lý, luật pháp và các khách mời là người có ảnh hưởng cùng hàng trăm sinh viên tham dự.

Người trẻ dễ nghiện “hóng drama”

Lý giải sức hút của "drama" từ góc độ tâm lý học, ThS.NCS Phan Trịnh Hoàng Dạ Thi – Giám đốc chương trình Tâm lý học, Trường Đại học Hoa Sen – cho biết: Việc bị kích thích bởi các yếu tố kịch tính là một phản ứng rất bình thường của con người.

Ở góc độ tâm lý học thần kinh, những thông tin giật gân, kịch tính có khả năng kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, đẩy con người vào trạng thái “chiến đấu hoặc bỏ chạy” (fight or flight). Trạng thái này tạo ra cảm giác sống động, cảnh giác cao độ, phá vỡ sự tĩnh lặng vốn dễ bị xem là nhàm chán trong cuộc sống thường ngày. Chính cảm giác mạnh đó có thể dẫn đến hiện tượng “nghiện drama”.

ThS Thi và TS Nam chia sẻ tại tọa đàm.

Bên cạnh đó, tâm lý học đám đông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lý giải sức hút của "drama". Khi thấy nhiều người cùng quan tâm, bàn tán về một sự việc, cảm xúc có xu hướng lây lan, và hành vi dễ dàng được bắt chước, từ đó tạo ra một làn sóng cuốn mọi người vào guồng quay của các tình huống kịch tính.

Tuy nhiên, ở góc độ tâm lý cá nhân, ThS Phan Trịnh Hoàng Dạ Thi chỉ ra rằng có ba “sự thiếu hụt” cốt lõi khiến một người dễ dàng bị cuốn vào “bão drama”, bao gồm: thiếu rõ ràng về bản thân, thiếu tự tin về năng lực, và thiếu khả năng kiểm soát cuộc sống.

“Tóm lại, sự kết hợp giữa các kích thích liên tục từ truyền thông, tâm lý đám đông và những thiếu hụt từ bên trong mỗi cá nhân tạo nên một cơn nghiện hóng drama khó dứt,” ThS Thi nhận định.

Drama online, hậu quả pháp lý offline

Dù việc "hóng drama" có thể xuất phát từ những nhu cầu tâm lý bình thường, nhưng hậu quả của nó lại không hề đơn giản. TS Nguyễn Hoài Nam - Phó Trưởng khoa Luật - Tâm lý, Trường Đại học Hoa Sen, khẳng định, ranh giới giữa giải trí và vi phạm pháp luật trên không gian mạng là vô cùng mong manh.

Theo TS Nam, “drama” không chỉ dừng lại ở những mâu thuẫn cá nhân mà còn bao gồm các sự kiện gây tranh cãi, có tính lan truyền nhanh, kịch tính và đặc biệt là thường thiếu tính xác thực về thông tin. Chính đặc điểm này tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nghiêm trọng.

Một số hành vi phổ biến khi tham gia vào “drama” trên mạng xã hội có thể dẫn đến hậu quả pháp lý, bao gồm: tung tin giả; xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác; tiết lộ bí mật đời tư; kích động bạo lực; và vi phạm bản quyền.

Thực tế cho thấy, không ít trường hợp đã phải đối mặt với pháp luật vì hành vi liên quan đến “drama”. Điển hình như vụ một sinh viên bị xử phạt hành chính vì đăng tải thông tin sai sự thật về lãnh đạo Công an TPHCM; một thanh niên bị xử lý vì đăng video sai sự thật liên quan đến việc đi nghĩa vụ quân sự; hay gần đây nhất là trường hợp một cá nhân bị xử phạt vì đăng nội dung chưa được kiểm chứng, bôi nhọ một bệnh viện.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung chia sẻ về những lần bản thân "dính drama".

Nghiêm trọng hơn, các TikToker như Mr. Lee và Dưỡng Dướng Dường đã bị khởi tố hình sự, bắt tạm giam về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.

TS Nam cho biết thêm, các hành vi liên quan đến việc phát tán thông tin sai lệch, xúc phạm danh dự hoặc gây ảnh hưởng đến tổ chức, cá nhân đều được điều chỉnh bởi nhiều văn bản pháp luật như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự, Luật An ninh mạng... Tùy theo tính chất và mức độ vi phạm, người tham gia có thể bị xử phạt hành chính (phạt tiền) hoặc nghiêm trọng hơn là bị truy cứu trách nhiệm hình sự (phạt tù).

Một lời bình luận tưởng chừng vô hại, một cú nhấn nút chia sẻ vội vàng cũng có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng ngoài đời thực - TS Nam cảnh báo.

“Do đó, mỗi người trẻ cần trang bị cho mình kiến thức pháp luật cơ bản và một ‘bộ lọc’ thông tin đủ mạnh để tự bảo vệ bản thân trước cơn bão drama,” ông nhấn mạnh.

Lâm Ngọc