Nghịch lý sau bảng xếp hạng PAR INDEX 2024 của tỉnh Hòa Bình

Năm 2024, Hòa Bình tiếp tục đứng đầu toàn quốc về công tác chỉ đạo, điều hành cải cách hành chính, với số điểm tuyệt đối. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, hàng loạt trụ cột quan trọng trong hệ thống lại đồng loạt tụt hạng: cải cách thể chế giảm 22 bậc, tổ chức bộ máy giảm 32 bậc, chế độ công vụ giảm 18 bậc, tài chính công chạm đáy bảng xếp hạng, đứng thứ 60/63 tỉnh, thành phố.

Đoàn viên thanh niên Thị trấn Lương Sơn (Lương Sơn) hướng dẫn người dân tra cứu thủ tục hành chính và sử dụng dịch vụ công trực tuyến tại Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả.

Đó là nghịch lý nổi bật trong bảng xếp hạng Chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX) năm 2024, do Bộ Nội vụ công bố ngày 28/3/2025. Với tổng điểm 88,18% - cao hơn năm 2023 gần 1,5 điểm, nhưng Hòa Bình vẫn tụt 2 bậc trong bảng xếp hạng toàn quốc, rơi xuống vị trí thứ 37/63. Điều đó dường như đang cho thấy rõ một khoảng trống đáng lo giữa quyết tâm chính trị và hiệu quả thực thi.

Đầu tàu bứt phá, toa tàu ì ạch

Trong khi lĩnh vực chỉ đạo, điều hành cải cách hành chính của tỉnh tiếp tục giữ ngôi đầu bảng với điểm tuyệt đối 100% - điều chưa nhiều địa phương làm được, thì một loạt tiêu chí cốt lõi lại rơi tự do. Trong đó, cải cách thể chế giảm 3,58% điểm số, tụt 22 bậc, xuống vị trí 41/63; cải cách tổ chức bộ máy tụt tới 32 bậc, đứng thứ 36/63; cải cách chế độ công vụ giảm 3,38%, rơi xuống vị trí 54/63; cải cách tài chính công giảm 5,6%, chạm mức báo động đỏ - xếp thứ 60/63, gần cuối cả nước.

Cũng cần nói thêm tổng điểm PAR INDEX của tỉnh năm 2024 đạt 88,18%, cao hơn năm 2023 khoảng 1,42%. Tuy nhiên, trong một cuộc đua đồng tốc giữa các tỉnh, thành, chừng ấy chưa đủ để giữ vững vị trí, Hòa Bình rơi từ hạng 35 xuống 37/63, trong khi nhiều địa phương khác đã có bước nhảy dài về chất lượng cải cách. Điều này hé lộ một thực tế không dễ đối diện: nếu "đầu tàu” chỉ đạo của tỉnh bứt phá mà các toa tàu thể chế, công vụ, tài chính vẫn ì ạch, thì cả đoàn tàu cải cách khó lòng đi xa.

Cải cách thể chế là một ví dụ điển hình. Lẽ ra đây phải là trụ cột nâng đỡ toàn bộ tiến trình cải cách, thì nay lại tụt hạng mạnh - giảm 22 bậc so với năm trước. Tỉnh bị trừ điểm vì xử lý chậm một văn bản pháp luật theo kiến nghị của Cục Kiểm tra văn bản, Bộ Tư pháp. Nhưng đáng chú ý hơn, chính đội ngũ cán bộ quản lý của tỉnh - những người đang điều hành bộ máy cũng bày tỏ sự thiếu hài lòng. Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 tỉnh Hòa Bình (gọi tắt là Ban Chỉ đạo), khảo sát xã hội học chỉ ra rằng chất lượng văn bản quy phạm pháp luật do địa phương ban hành chỉ được chấm 3,32/4 điểm, thấp hơn đáng kể so với mặt bằng chung.

Bên cạnh đó, cải cách chế độ công vụ tiếp tục là "vùng trũng” khó cải thiện. Hơn 280 cán bộ, công chức cấp xã chưa đạt chuẩn trình độ, một số lãnh đạo cấp phòng, cấp huyện bị kỷ luật. Không chỉ là câu chuyện bằng cấp, báo cáo còn cho thấy nhiều chỉ tiêu đánh giá về năng lực chuyên môn, tinh thần trách nhiệm và liêm chính trong công vụ đều bị chấm điểm thấp…

Khoảng trống thực thi

Nếu coi bộ máy cải cách hành chính như một cỗ máy lớn, thì phần chỉ đạo ở trung tâm tỉnh chính là "bộ điều khiển”, còn các sở, ngành, địa phương chính là bánh răng vận hành. Vấn đề là: bộ điều khiển chạy tốt, nhưng nhiều bánh răng lại trục trặc. Vậy lỗi nằm ở đâu?

Trước hết, chính Ban Chỉ đạo cải cách hành chính tỉnh đã thừa nhận: "Một số ngành, địa phương chưa tích cực, chủ động, tập trung thực hiện các nhiệm vụ theo chỉ đạo của UBND tỉnh; chưa có nhiều giải pháp cụ thể để khắc phục những tồn tại, hạn chế".

Không chỉ là nhận định mang tính nội bộ, kết quả đánh giá từ các đoàn kiểm tra cũng chỉ ra hàng loạt nhiệm vụ chậm tiến độ, hồ sơ chưa cập nhật đầy đủ, công khai chưa đồng bộ giữa Cổng dịch vụ công của tỉnh và Hệ thống quốc gia. Chỉ riêng tiêu chí "công khai tiến độ giải quyết hồ sơ” đã bị trừ điểm do có tới 12.000 hồ sơ không được đồng bộ, chiếm hơn 4% tổng số hồ sơ toàn tỉnh.

Đáng lưu ý, một số sai phạm về tài chính công vẫn chưa được xử lý dứt điểm, dù đã có kiến nghị từ các đoàn thanh tra. Đơn cử như, UBND huyện Lạc Sơn là một trong những đơn vị có sai phạm lớn, nhưng đến thời điểm báo cáo vẫn chưa khắc phục xong. Việc "nợ” xử lý sai phạm như vậy không chỉ làm giảm điểm số của tỉnh trong xếp hạng quốc gia, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự minh bạch trong quản trị công.

Một "khoảng trống” khác nằm ở công tác giám sát nội bộ và tiếp nhận phản ánh từ người dân. Cũng theo đánh giá của Ban Chỉ đạo: "Kiến nghị, phản ánh của tổ chức, công dân trên Cổng thông tin điện tử của tỉnh chưa được tiếp nhận, xử lý đầy đủ". Điều này lý giải vì sao chỉ số hài lòng của người dân dù có tăng, nhưng vẫn bị trừ tới 1,6 điểm, trong đó riêng tiêu chí "việc tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị” đã bị trừ 0,33 điểm.

Khi bảng xếp hạng PAR INDEX trở thành cuộc đua gay gắt giữa các địa phương, thì tụt hạng, dù chỉ vài bậc, không đơn thuần là giảm điểm. Đó là dấu hiệu cho thấy bộ máy đang có điểm nghẽn. Nếu cải cách hành chính là cuộc cách mạng trong lòng bộ máy, thì đã đến lúc tỉnh Hòa Bình phải làm cuộc "cách mạng trong chính cải cách” để không bị tụt lại phía sau.

Minh Vũ