Nghĩa tình tháng 7 (Bài 2): Những người quản trang thầm lặng

Những người lính trẻ chăm sóc bia ghi danh liệt sĩ.

“Nơi đây còn đó bạn tôi nằm”

Những ngày tháng 7 về, Nghĩa trang liệt sĩ Quảng Xương, nằm trên địa bàn xã Quảng Ninh thoảng thơm mùi hương. Những cây hoa cúc nở vàng rực dọc lối đi qua các hàng mộ. Ông Nguyễn Ngọc Hiệp, quản trang nơi đây cẩn thận lau những bia mộ, tỉa bớt chân hương trên phần mộ cho sạch sẽ. Ông Hiệp có 5 năm gắn bó với công việc trông coi, chăm sóc, hương khói phần mộ và khuôn viên Nghĩa trang liệt sĩ Quảng Xương. Với ông đây không chỉ là công việc mà còn là tấm lòng biết ơn đối với sự hy sinh của những Anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống cho nền độc lập, tự do, hòa bình của dân tộc. Ông Hiệp cũng là người lính trong cuộc kháng chiến chống Mỹ tại chiến trường Quảng Trị - Thừa Thiên Huế và may mắn khi trở về sau chiến tranh. Ông đến bên phần mộ với dòng chữ được khắc trên bia mộ “Anh hùng Lực lượng vũ trang Vũ Phi Trừ. Sinh năm 1954. Quê quán: Quảng Khê, Quảng Xương, Thanh Hóa. Hy sinh ngày 4/3/1988” và nói: “Anh hùng Vũ Phi Trừ là người bạn nối khố của tôi. Đã hy sinh trên đảo Gạc Ma. Trong làn khói hương trầm mặc, ông Hiệp lặng im. Tôi cảm nhận sự xúc động của người lính. Nơi nghĩa trang linh thiêng, yên bình với gần 700 phần mộ liệt sĩ, trong đó có 5 Anh hùng Lực lượng vũ trang luôn được hương khói, chăm sóc cẩn thận với tất cả tình cảm, biết ơn của người lính đã trải qua chiến tranh trở về và làm người quản trang như ông Hiệp.

Ông Nguyễn Ngọc Hiệp, quản trang Nghĩa trang liệt sĩ Quảng Xương (cũ).

Nơi miền núi cao, Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm nằm trên địa bàn xã Thiết Ống, là nơi yên nghỉ của hơn 2.000 liệt sĩ thuộc các tỉnh, thành trong cả nước, chủ yếu là mộ liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam và chuyên gia hy sinh trên đất bạn Lào và Campuchia, trong đó có 16 phần mộ của quân giải phóng Nhân dân cách mạng Lào đã hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Hiện nay, nghĩa trang có 3 quản trang phục vụ công tác chăm sóc, quản lý nghĩa trang, trong đó ông Phạm Văn Nguyễn, dân tộc Mường, thôn Chiềng, xã Thiết Ống là tổ trưởng. Những năm gần đây, số lượng hài cốt quy tập về nghĩa trang càng nhiều, đặc biệt thực hiện chương trình phối hợp tìm kiếm, cất bốc, quy tập hài cốt liệt sĩ giữa hai tỉnh Thanh Hóa (Việt Nam) – Hủa Phăn (Lào) đã đưa hàng trăm hài cốt liệt sĩ là bộ đội, chuyên gia Việt Nam hy sinh tại nước bạn Lào về nghĩa trang an táng. Những dịp quy tập, an táng hài cốt liệt sĩ tại nghĩa trang, ông Nguyễn cùng mọi người trong tổ quản trang tham gia chăm sóc, vệ sinh khuôn viên nghĩa trang và phối hợp với các ngành chức năng thực hiện lễ an táng, truy điệu hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào về yên nghỉ tại nghĩa trang. Vào dịp tháng 7, tổ quản trang cũng bận rộn hơn, hướng dẫn các đoàn công tác, thân nhân liệt sĩ dâng hương, dâng hoa tại nghĩa trang; phối hợp với đoàn viên thanh niên xã Thiết Ống và cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn Huấn luyện - Cơ động, góp phần giữ gìn vệ sinh môi trường Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm, thực hiện chương trình thắp nến tri ân. Giữa khung cảnh bình yên, nén hương trầm phảng phất thoảng đưa trong gió; những lọ hoa tươi thắm được đặt trên phần mộ các Anh hùng liệt sĩ, càng thêm xúc động, thiêng liêng. Với ông Nguyễn và mọi người, hàng ngày được chăm sóc phần mộ, trông coi, đảm bảo an ninh tại nghĩa trang là công việc thầm lặng nhưng rất đỗi tự hào.

Cần chính sách đồng bộ

Hiện nay, Thanh Hóa có 7 nghĩa trang liệt sĩ an táng từ 500 mộ liệt sĩ trở lên. Trong đó Nghĩa trang liệt sĩ Hàm Rồng là nơi an nghỉ của gần 2.000 liệt sĩ là con em Thanh Hóa và các miền Tổ quốc, nơi đây thường xuyên diễn ra các hoạt động văn hóa tâm linh như thăm viếng, dâng hương, dâng hoa tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ của các cơ quan, đoàn thể trong và ngoài tỉnh, đặc biệt là các dịp lễ, tết, các ngày kỷ niệm trong năm. Hằng năm, địa phương ký kết hợp đồng với Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Thanh Hóa quản lý, chăm sóc mộ liệt sĩ, cây xanh trước khuôn viên nghĩa trang bằng nguồn kinh phí thành phố (cũ). Hiện nay công ty ký hợp đồng lao động với 2 người phục vụ công tác chăm sóc, quản lý nghĩa trang. Ngoài ra, Thanh Hóa có 23 nghĩa trang liệt sĩ an táng dưới 500 mộ liệt sĩ chưa được giao hợp đồng lao động, chủ yếu địa phương sử dụng nguồn kinh phí để thuê, mượn người bảo vệ, chăm sóc các phần mộ liệt sĩ.

Ông Phạm Văn Nguyễn, tổ trưởng tổ quản trang Nghĩa trang liệt sĩ Quốc tế Đồng Tâm, chăm sóc phần mộ.

Đối với Nghĩa trang liệt sĩ Hàm Rồng và Nghĩa trang liệt sĩ Quốc tế Đồng Tâm đã được ngân sách tỉnh cân đối về ngân sách huyện (cũ) để hỗ trợ kinh phí theo Nghị quyết số 177/2021/NQ-HĐND ngày 10/12/2021 của HĐND tỉnh về nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách địa phương năm 2022 và ổn định đến năm 2025, tỉnh Thanh Hóa.

Theo tìm hiểu, tại các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, mô hình quản lý nghĩa trang chưa thống nhất về hình thức quản lý, số lượng người làm việc và chế độ, chính sách chi trả cho người làm việc tại nghĩa trang. Hiện nay, chưa có đơn vị nào ban hành quyết định thành lập bộ phận quản lý nghĩa trang liệt sĩ, có chính sách hỗ trợ nhưng không thống nhất chung đối với người trông coi nghĩa trang liệt sĩ. Mức hỗ trợ chi trả hàng tháng tại các nghĩa trang từ 2 triệu đến 4 triệu đồng/người/tháng. Thiết nghĩ, trong thời gian tới, các ngành chức năng cần có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện quy định chính sách đối với bộ phận quản lý nghĩa trang liệt sĩ, người chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ theo quy định của Nghị định số 131/2021/NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính phủ. Trong đó, quy định về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức, số người làm việc của bộ phận quản lý nghĩa trang liệt sĩ, số người chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ; chính sách đối với bộ phận quản lý nghĩa trang, người chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ...

Bài và ảnh: Bùi Huấn