Nghị quyết 71 khơi thông điểm nghẽn, tạo đột phá phát triển giáo dục

Tân sinh viên Trường Đại học Lạc Hồng (Đồng Nai) trong một hoạt động đầu năm học 2025-2026. Ảnh: LHU

Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 71) được ví như một cuộc cách mạng mới với những mục tiêu lớn, cụ thể, những nhiệm vụ, giải pháp đột phá mạnh mẽ, đưa giáo dục và đào tạo Việt Nam vào dòng chảy của giáo dục thế giới.

"Nghị quyết 71 được coi là cột mốc chiến lược, tạo đột phá về tư duy, nhận thức và thể chế cho giáo dục Việt Nam. Không chỉ nhất quán quan điểm 'giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu', Nghị quyết 71 còn khẳng định vai trò, sứ mệnh của giáo dục là 'quyết định tương lai dân tộc", PGS.TS Nguyễn Vũ Quỳnh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Lạc Hồng (Đồng Nai) nhận định.

Theo ông Quỳnh, Nghị quyết 71 cũng thể hiện tầm nhìn và chiến lược mới của Đảng cho hệ thống giáo dục trong tương lai, khi công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đang tái định hình nền giáo dục trên phạm vi toàn cầu.

- Nghị quyết 71 lần đầu tiên khẳng định giáo dục và đào tạo là "nhân tố quyết định vận mệnh dân tộc", vượt lên quan điểm "quốc sách hàng đầu" đã có từ lâu. Theo ông, tầm quan trọng của quan điểm này đối với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới?

- PGS.TS Nguyễn Vũ Quỳnh: Điều này cho thấy sự nâng tầm vai trò của giáo dục trong chiến lược phát triển quốc gia; có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì khẳng định giáo dục không chỉ là lĩnh vực ưu tiên mà còn là yếu tố sống còn, quyết định tương lai và sức mạnh của dân tộc.

Đồng thời, Nghị quyết 71 cũng đặt ra yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ tư duy, cơ chế, chính sách, đầu tư nguồn lực và chất lượng nhân lực để giáo dục thực sự trở thành động lực then chốt cho công cuộc phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế của đất nước trong giai đoạn tới.

PGS.TS Nguyễn Vũ Quỳnh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Lạc Hồng.

-Nghị quyết 71 nhấn mạnh việc trao quyền tự chủ toàn diện hơn cho các cơ sở giáo dục đại học. Theo ông, những lợi ích và thách thức của cơ chế tự chủ này?

- Nghị quyết 71 nhấn mạnh việc trao quyền tự chủ toàn diện hơn cho các trường đại học, điều này giúp các trường linh hoạt trong quản trị, nâng cao chất lượng đào tạo, huy động thêm nguồn lực, cạnh tranh để phát triển và hội nhập quốc tế, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro như chênh lệch giữa trường mạnh và yếu, gia tăng học phí gây bất bình đẳng, nguy cơ quản trị thiếu minh bạch, chạy theo lợi nhuận hoặc thứ hạng mà bỏ qua nhu cầu xã hội.

Vì vậy, các cơ sở giáo dục cũng đang rất mong chờ hành lang pháp lý rõ ràng, cơ chế giám sát chặt chẽ và chính sách hỗ trợ phù hợp để đảm bảo tự chủ thực sự mang lại lợi ích cho giáo dục và xã hội.

-Theo ông, cần có cơ chế nào để các trường đại học thực hiện tự chủ một cách hiệu quả, minh bạch và gắn liền với trách nhiệm xã hội?

- Để thực hiện tự chủ hiệu quả, minh bạch và gắn với trách nhiệm xã hội, các trường đại học cần có khung pháp lý rõ ràng về quyền hạn và trách nhiệm, công khai minh bạch trong quản trị và tài chính, xây dựng đội ngũ lãnh đạo có năng lực với cơ cấu quản trị hợp lý, định hướng chiến lược gắn với nhu cầu phát triển quốc gia và cộng đồng.

Song song đó, các trường cần thiết lập hệ thống đảm bảo chất lượng và đánh giá hiệu quả, thúc đẩy sự tham gia của giảng viên, sinh viên và các bên liên quan, đồng thời xây dựng văn hóa đạo đức và trách nhiệm trong toàn trường.

Sinh viên Trường Đại học Công nghệ TPHCM trong giờ học thực hành. Ảnh: HUTECH

-Nghị quyết cũng xác định ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và đẩy mạnh hội nhập quốc tế là những nhiệm vụ trọng tâm. Theo ông, làm thế nào để Việt Nam có thể tận dụng tối đa các xu hướng này, nâng cao chất lượng giáo dục, thu hẹp khoảng cách với các nước tiên tiến trên thế giới?

- Trước hết, Việt Nam cần ban hành chiến lược quốc gia AI trong giáo dục - trong đó xác định chuẩn năng lực AI cho học sinh, giáo viên, tiêu chuẩn dữ liệu và đạo đức. Tiếp theo, tổ chức chương trình đào tạo ngắn hạn để nâng cao năng lực ứng dụng AI cho giáo viên, cùng lúc triển khai thí điểm tại một số trường mô hình học tập cá nhân hóa.

Việt Nam cũng cần cập nhật chương trình giảng dạy để tích hợp các nội dung kỹ năng số và AI, đồng thời đầu tư mạnh mẽ hạ tầng số (mạng, máy chủ, LMS - Learning Management System hay Hệ thống quản lý học tập) để tất cả học sinh, sinh viên tiếp cận bình đẳng.

Ngoài ra, cần xây tiêu chuẩn kiểm định và công nhận chứng chỉ kỹ năng số quốc tế để tăng cơ hội cho học sinh, sinh viên ra quốc tế. Để tận dụng hội nhập quốc tế, Việt Nam nên hợp tác chiến lược với các đại học, tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài, mở chương trình liên kết, trao đổi giảng viên, cho sinh viên thực tập quốc tế, sử dụng mạng lưới giáo sư kiêm nhiệm ở nước ngoài.

Khi triển khai, cần chú trọng giải quyết rủi ro như bất bình đẳng truy cập (đầu tư cho vùng khó khăn), bảo mật dữ liệu học sinh, và thay đổi cách đánh giá - ít phụ thuộc kiểm tra nhớ, tăng đánh giá năng lực, dự án, portfolio (hồ sơ năng lực).

Cuối cùng, đặt ra các chỉ số theo dõi tiến độ như: tỷ lệ giáo viên được đào tạo AI, tỷ lệ trường có kết nối LMS đạt chuẩn, tỷ lệ học sinh có chứng chỉ kỹ năng số/AI, số chương trình quốc tế mới, cũng như cải thiện kết quả học tập sau thí điểm.

- Trân trọng cảm ơn ông.

Quốc Hải