Nghị quyết 71, bước ngoặt cho giáo dục đào tạo

Nghị quyết 71 là một văn kiện mang tính đột phá, toàn diện và chiến lược, thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng trong việc đưa giáo dục và đào tạo thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bứt phá của đất nước.

Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo với những mục tiêu và giải pháp cụ thể, quyết liệt.

Ðột phá từ gốc rễ

Nghị quyết 71 đặt mục tiêu đến năm 2030, giáo dục phổ thông đạt trình độ tiên tiến châu Á. Ít nhất 8 cơ sở giáo dục đại học (ĐH) thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu châu Á, ít nhất 1 cơ sở giáo dục ĐH thuộc nhóm 100 ĐH hàng đầu thế giới trong một số lĩnh vực theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín. Phấn đấu ít nhất 5 cơ sở giáo dục ĐH thuộc nhóm 100 ĐH hàng đầu thế giới trong một số lĩnh vực theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín. Đến 2045, Việt Nam lọt vào nhóm 20 quốc gia có hệ thống giáo dục hàng đầu thế giới.

Đến năm 2030, những thay đổi cụ thể và quan trọng được nêu ra trong Nghị quyết 71 gồm chính sách vượt trội cho nhà giáo, học sinh là trung tâm, chất lượng giáo dục lên tầm cao mới, đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở vật chất. Phấn đấu đến năm 2030, cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho toàn bộ học sinh. Mở rộng chính sách tín dụng, hỗ trợ tài chính để không học sinh, sinh viên nào phải nghỉ học vì hoàn cảnh khó khăn. Nghị quyết cũng đề ra mục tiêu từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) trong dạy và học.

Nghị quyết 71 yêu cầu không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường có thỏa thuận quốc tế). Thực hiện mô hình bí thư cấp ủy đồng thời là người đứng đầu cơ sở giáo dục.

TS Lê Đức Thuận, chuyên gia giáo dục, nhận định, Nghị quyết 71 là một văn kiện mang tính đột phá, toàn diện và chiến lược, thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng trong việc đưa giáo dục và đào tạo thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bứt phá của đất nước.

Trước hết, Nghị quyết đã nhìn thẳng vào sự thật, chỉ ra một cách hệ thống và sâu sắc những hạn chế, yếu kém cố hữu của ngành giáo dục, từ chênh lệch vùng miền, bất cập về đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất, sự lạc hậu của giáo dục ĐH và nghề nghiệp, đến “bệnh hình thức” và tâm lí trọng bằng cấp. Các quyết sách đưa ra có tầm nhìn xa và mục tiêu rất cụ thể, định lượng hóa được con đường phát triển của giáo dục Việt Nam đến năm 2030, 2035 và tầm nhìn 2045. Các giải pháp mang tính hệ thống và đồng bộ, là một cách tiếp cận tổng thể để giải quyết gốc rễ của vấn đề.

“Đặc biệt, tôi đánh giá rất cao quan điểm đặt người học là trung tâm, nhà giáo là động lực quyết định và sự nhấn mạnh vào việc phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Đây là tư duy giáo dục hiện đại, nhân văn, coi trọng sự phát triển toàn diện của con người”, TS Thuận nói.

Gỡ 4 “nút thắt” lớn

TS Lê Đức Thuận khẳng định, Nghị quyết 71 đã trực tiếp gỡ ít nhất bốn “nút thắt” lớn nhất đang kìm hãm sự phát triển của giáo dục Việt Nam trong nhiều năm qua.

Đầu tiên là cởi trói về nguồn lực và tài chính. Việc quy định cứng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục và đào tạo đạt tối thiểu 20% tổng chi là một sự cam kết chính trị mạnh mẽ, giải quyết bài toán thiếu hụt kinh phí kinh niên. Cùng với đó, việc xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia mới, các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế sẽ tạo ra một cú hích thực sự về nguồn lực đầu tư cho toàn ngành.

Thứ hai là sự cởi trói về chính sách cho nhà giáo. Nỗi lo “cơm áo không đùa với khách thơ” của các thầy cô giáo đã được lắng nghe. Quyết sách nâng phụ cấp ưu đãi nghề lên tối thiểu 70% cho giáo viên mầm non, phổ thông và 100% cho giáo viên vùng khó khăn là một giải pháp trực diện, có tác động tức thì, giúp nhà giáo yên tâm công tác, cống hiến và giữ chân người giỏi ở lại với nghề.

Tiếp đến là cởi trói về cơ chế tự chủ cho giáo dục ĐH. Nghị quyết đã làm rõ một vấn đề gây tranh cãi nhiều năm: bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục ĐH không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính. Điều này cho phép các trường ĐH thực sự được tự quyết về học thuật, tổ chức nhân sự, tuyển dụng người giỏi (kể cả từ nước ngoài) và không bị trói buộc bởi các quy định hành chính cứng nhắc. Đây là chìa khóa để tạo ra các đại học nghiên cứu tinh hoa, đẳng cấp quốc tế.

Cuối cùng là cởi trói về tư duy quản lí. Nghị quyết yêu cầu một sự chuyển đổi căn bản “từ quản lí hành chính sang kiến tạo phát triển, quản trị hiện đại”. Cùng với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, giảm đầu mối quản lí, điều này sẽ phá bỏ được sự quan liêu, trì trệ, tạo không gian cho sự sáng tạo và linh hoạt ở cấp cơ sở, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị trong toàn hệ thống.

Ở góc độ khác, một chuyên gia đánh giá, vai trò của giáo sư, phó giáo sư của Việt Nam cuối cùng đã được quy định theo thông lệ quốc tế. Cụ thể, Nghị quyết 71 yêu cầu giáo sư, phó giáo sư là vị trí việc làm tại các ĐH. Trường ĐH cần tự chủ việc này để chủ động phát triển chuyên môn, thu hút người tài.

 Sinh viên Đại học Kinh tế Quốc dân trong lễ tốt nghiệp vừa qua Ảnh minh họa: CTV

Sinh viên Đại học Kinh tế Quốc dân trong lễ tốt nghiệp vừa qua Ảnh minh họa: CTV

Chuyên gia cho rằng, khi quy định đi vào thực tế, giáo sư, phó giáo sư chỉ là vị trí việc làm và vì vậy đi kèm phải có các điều kiện về cơ sở vật chất, năng lực đào tạo, năng lực nghiên cứu, số lượng phòng thí nghiệm, đề tài/dự án, số nghiên cứu sinh tiến sĩ, ngân sách triển khai. Trước đây, giáo sư, phó giáo sư chỉ có danh và lương tăng chút, giờ là vị trí việc làm thì chắc chắn phải đi kèm với các điều kiện để đảm bảo cho vị trí việc làm này. Và như vậy hệ thống sẽ tốt lên, đồng thời chống “lạm phát” giáo sư, phó giáo sư.

Ðiều kiện cần và đủ

Để một nghị quyết mang tính đột phá như vậy đi vào cuộc sống và tạo ra kết quả thực chất, TS Thuận cho rằng, cần hội tụ cả điều kiện cần và điều kiện đủ.

Điều kiện cần là sự nhất quán và quyết liệt trong tổ chức thực hiện. Nghị quyết đã phân công nhiệm vụ rất rõ cho từng cơ quan, từ Đảng ủy Quốc hội, Chính phủ đến các cấp ủy địa phương. Thể chế hóa nhanh chóng và đồng bộ - các tư tưởng, chủ trương của Nghị quyết phải được nhanh chóng chuyển thành các luật, nghị định, thông tư cụ thể. Đảng ủy Quốc hội và Chính phủ cần phối hợp chặt chẽ để thể chế hóa thành nghị quyết đặc thù, sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học và các văn bản liên quan để tạo hành lang pháp lí thông suốt cho việc đổi mới.

Nghị quyết 71 được đánh giá là trụ cột thứ 5, sau 4 trụ cột: Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 68, Nghị quyết 69.

Đảm bảo nguồn lực như cam kết với cam kết chi tối thiểu 20% ngân sách cho giáo dục và bố trí nguồn lực cho chương trình mục tiêu quốc gia phải được thực hiện một cách nghiêm túc. Nguồn lực ở đây không chỉ là tài chính, mà còn là con người, là đội ngũ cán bộ quản lí đủ tâm và tầm để triển khai sự thay đổi.

Điều kiện đủ là thay đổi tư duy ở mọi cấp. Đây là yếu tố quyết định sự thành bại. Nghị quyết nhấn mạnh đột phá phải "bắt đầu từ đổi mới tư duy, nhận thức". Phải có một cuộc cách mạng thực sự trong tư duy của các nhà quản lí, từ bỏ cách làm hành chính, quan liêu, sang tư duy phục vụ, kiến tạo. Đội ngũ nhà giáo cũng cần thay đổi, chuyển từ truyền thụ kiến thức sang tổ chức, dẫn dắt quá trình học tập của học sinh.

Điều kiện tiên quyết để thực hiện Nghị quyết 71 thành công là tất cả các cấp, các ngành phải quán triệt sâu sắc và hành động một cách đồng bộ, quyết liệt, không đánh trống bỏ dùi”. TS Lê Đức Thuận, chuyên gia giáo dục

Cần xây dựng một cơ chế giám sát thực thi Nghị quyết một cách chặt chẽ, độc lập và khách quan, có sự tham gia của xã hội, của các chuyên gia. Kết quả thực hiện phải được đo lường bằng những chỉ số cụ thể, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu, tránh tình trạng báo cáo thành tích hình thức. Giáo dục là “sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân”, vì vậy, để Nghị quyết thành công, cần có sự thấu hiểu, đồng thuận và tham gia tích cực từ phụ huynh, học sinh, các doanh nghiệp và toàn xã hội. Truyền thông cần làm tốt vai trò của mình để lan tỏa tinh thần đổi mới của Nghị quyết, tạo thành một phong trào thi đua học tập, xây dựng xã hội học tập trên cả nước.

“Chỉ khi hội tụ đủ các yếu tố trên, chúng ta mới có thể biến những mục tiêu, quyết sách đột phá trong Nghị quyết 71 thành hiện thực, tạo ra một nền giáo dục phát triển, hiện đại, góp phần đưa Việt Nam vươn lên hùng cường”, TS Thuận nói.

Nghiêm Huê

Nguồn Tiền Phong: https://tienphong.vn/nghi-quyet-71-buoc-ngoat-cho-giao-duc-dao-tao-post1773237.tpo
Zalo