Nghệ sĩ Việt 'khốn đốn' vì tin giả thời AI

Từ chiêu trò mạo danh thủ công khiến nghệ sĩ lao đao…

Nhìn lại hành trình hơn một thập kỷ, có thể thấy tin giả chưa bao giờ buông tha giới nghệ sĩ. Khi mạng xã hội còn ở giai đoạn sơ khai, chuyện mạo danh chủ yếu đến từ những tài khoản được lập bừa, lợi dụng tên tuổi để gây chú ý hoặc trục lợi.

Năm 2016 chứng kiến hàng loạt sự cố gây náo loạn: Hồ Quỳnh Hương bị hack tài khoản và gán ghép vào những lời lẽ nhạy cảm; Hoài Linh buộc phải đóng mạng xã hội vì quá nhiều người dùng đội lốt danh hài để lừa đảo; Đàm Vĩnh Hưng thì liên tục đối diện hàng chục trang giả, thậm chí có lần bị mượn danh để tung tin ca sĩ Duy Mạnh “đột tử” khiến cả showbiz hoang mang…

Không chỉ vậy, những trang Facebook gắn tên nghệ sĩ như Dương Triệu Vũ hay nhiều nghệ sĩ khác vẫn đều đặn đăng tải trạng thái, hình ảnh dù chính chủ hoàn toàn… không dùng mạng xã hội. Sự phi lý ấy cho thấy tin giả luôn tồn tại một cách dai dẳng, bất chấp nghệ sĩ lên tiếng phủ nhận.

Đáng buồn nhất là câu chuyện liên quan đến cố ca sĩ Wanbi Tuấn Anh. Việc một trang mạo danh xin quyên góp bằng những lời lẽ thống thiết đã khiến người quản lý của anh phải lên tiếng cầu cứu, mong pháp luật can thiệp để ngăn chặn kẻ xấu lợi dụng sự ra đi của người nghệ sĩ.

Và ngay cả khi chưa có AI, nghệ sĩ Tóc Tiên đã phải chịu đựng những trang xúc phạm có hệ thống, còn Phương Thanh thì thẳng thắn nhận định rằng động cơ của những kẻ dựng chuyện phần nhiều xuất phát từ đố kỵ và tư thù cá nhân. Hồ Ngọc Hà cũng từng nhiều lần đề nghị phải có chế tài rõ ràng, bởi những suy diễn độc hại trên mạng xã hội đã vượt khỏi mức chịu đựng của người trong cuộc.

Những câu chuyện trên cho thấy ngay khi công nghệ còn đơn giản, tin giả đã đủ sức tạo nên vết thương khó chữa đối với nhiều nghệ sĩ. Tuy nhiên, bước sang thời đại AI, mức độ nguy hiểm tăng lên gấp nhiều lần.

… đến công nghệ AI biến tin giả thành công cụ nguy hiểm

Nếu thời mạo danh thủ công chỉ khiến nghệ sĩ mệt mỏi vì những lời bịa đặt vụn vặt, thì kỷ nguyên AI và deepfake đã đẩy họ vào tâm thế cảnh giác thường trực. Bởi giờ đây, chỉ bằng vài thao tác, một kẻ xấu có thể tạo ra giọng nói, khuôn mặt, thậm chí cả lời quảng cáo mang hình hài nghệ sĩ nhưng hoàn toàn không liên quan đến họ.

Ngô Thanh Vân là một trong những người đầu tiên lên tiếng mạnh mẽ khi giọng nói của cô bị AI mô phỏng để dựng nên những câu chuyện xa hoa mà chính cô chưa từng thốt ra. Các video quảng cáo “gắn mác” nàng đả nữ, những lời rao bán sản phẩm vô danh hay câu chuyện về biệt thự xa xỉ đều là sản phẩm được dàn dựng có chủ đích. Cô buồn bã thừa nhận, sự bịa đặt này không chỉ hạ thấp uy tín cá nhân mà còn đánh lừa khán giả, khiến họ mua nhầm sản phẩm vì tin vào hình ảnh bị đánh cắp.

Không lâu sau đó, tình cảnh tương tự xảy đến với Mỹ Tâm. Công ty quản lý của cô phải công bố văn bản chính thức để khẳng định “họa mi tóc nâu” không đại diện cho bất kỳ sản phẩm nào ngoài các kênh được xác nhận.

BTV Hoài Anh, diễn viên Hạnh Thúy, Hòa Minzy hay các nghệ sĩ như Lam Trường, Trấn Thành, Phan Mạnh Quỳnh, Khắc Việt… đều đối diện với những phiên bản “ảo” của chính họ. Có người bị mượn danh để vay tiền, có người bị lôi kéo vào các phi vụ đầu tư, có người bị gán ghép hợp đồng biểu diễn giả…

Tin giả bây giờ không chỉ là vài dòng vu vơ mà còn là những video chân thật đến mức người thân còn bối rối, kéo theo thiệt hại tài chính vì người xem tưởng thật mà làm theo.

Trước tình hình đó, cơ quan chức năng liên tục cảnh báo: chỉ một giây lơ là, danh tính của bất kỳ ai cũng có thể bị AI “đánh cắp”.

Giữa “rừng” thông tin hỗn độn, giải pháp dường như không nằm ở việc cấm đoán công nghệ mà ở khả năng nhận diện và xác thực thông tin từ cả người dùng mạng xã hội và nghệ sĩ.

Việc nhiều nghệ sĩ chủ động xác minh tài khoản, sử dụng dấu tick xanh chỉ là bước đầu. Điều quan trọng hơn là khán giả phải học cách tỉnh táo, chỉ tin vào thông báo từ trang chính chủ, kiểm tra kỹ nguồn phát khi gặp nội dung bất thường và báo cáo kịp thời khi phát hiện những trang mạo danh.

PHÚC BÌNH