Nghệ An siết chặt quản lý đội tàu, quyết liệt ngăn chặn vi phạm IUU

Những ngày trung tuần tháng 12/2025, tại cảng cá Lạch Quèn (xã Thuận Long, tỉnh Nghệ An), từng con tàu trước khi ra khơi đều được cán bộ biên phòng và kiểm ngư kiểm tra giấy phép, thiết bị giám sát hành trình (VMS) và nhật ký chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

"Bây giờ tàu nào cũng phải có VMS hoạt động 24/24 giờ. Mất tín hiệu là bị nhắc ngay, nên ai cũng tự giác chấp hành", ông Bùi Hồng Lĩnh, chủ một tàu cá, cho biết.

Thông qua công tác tuyên truyền, nhận thức của chủ tàu và số đông ngư dân về công tác IUU đã có chuyển biến rõ rệt.

Giám sát hành trình 24/24, không để tàu vượt ranh giới

Tính đến tháng 12/2025, công tác chống khai thác IUU tại Nghệ An tiếp tục ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Toàn tỉnh có 2.629 tàu cá, 100% tàu được cập nhật trên hệ thống giám sát quốc gia. Tỷ lệ cấp phép khai thác đạt 99,3%; 1.002/1.042 tàu còn hạn về chứng nhận an toàn thực phẩm, đạt 96%; 1.041 tàu đã lắp thiết bị giám sát hành trình, đạt 100%.

Ngoài ra, 100% tàu cá của tỉnh Nghệ An đã được sơn kẻ biển số, đánh dấu tàu cá đúng quy định; 100% tàu cá trên 15 m thực hiện nghiêm thủ tục cập, rời cảng trên eCDT.

Tàu cá của Nghệ An thực hiện nghiêm túc theo quy định đặt ra.

"Hiện còn 7 tàu nằm bờ, không đủ điều kiện khai thác. Các tàu này đã được giao cho chính quyền địa phương và tổ liên ngành giám sát chặt chẽ, không để phát sinh vi phạm", ông Lê Văn Hướng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Nghệ An, cho biết.

Việc số hóa, định danh tàu cá cơ bản hoàn tất, thể hiện tinh thần trách nhiệm và quyết tâm cao trong chuyển đổi số của địa phương. Tỉnh Nghệ An xác định chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, gắn với danh dự quốc gia.

Các lực lượng chức năng như bộ đội biên phòng, công an, ngành nông nghiệp và môi trường siết chặt kiểm soát 100% tàu cá ra vào cảng, xử lý nghiêm các trường hợp mất kết nối VMS, khai thác vượt ranh giới hoặc hoạt động ở vùng biển nước ngoài.

Lực lượng chức năng tiến hành kiểm tra tàu cá tại cửa biển Lạch Quèn.

Tại Cảng Lạch Quèn mỗi ngày, lực lượng Bộ đội Biên phòng duy trì việc kiểm tra tàu cá ra, vào cảng theo đúng quy định. Trước giờ xuất bến, các tàu phải hoàn tất đầy đủ giấy phép khai thác, nhật ký hành trình, thiết bị giám sát hành trình (VMS) hoạt động ổn định và ký cam kết không xâm phạm vùng biển nước ngoài.

Thiếu tá Nguyễn Trường Sinh, Trạm trưởng Trạm Kiểm soát Biên phòng Lạch Quèn cho biết, chỉ những tàu đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định mới được phép ra khơi. "Trường hợp chưa đủ điều kiện, trạm kiên quyết không cho xuất bến, yêu cầu bà con khắc phục xong mới được tham gia khai thác", Thiếu tá Sinh nói.

Song song với kiểm soát, lực lượng chức năng tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân thực hiện nghiêm các quy định trong khai thác thủy sản, đặc biệt là việc sử dụng thiết bị giám sát hành trình, ghi chép đầy đủ nhật ký mỗi chuyến biển và đánh bắt đúng ngư trường được phép.

Hướng tới nghề cá có trách nhiệm, bền vững

Một trong những vấn đề còn đặt ra trong công tác chống khai thác IUU tại Nghệ An là tình trạng tàu cá mất kết nối thiết bị VMS vẫn xảy ra ở một số thời điểm. Theo cơ quan chuyên ngành, qua công tác theo dõi và rà soát, đến nay chưa ghi nhận trường hợp tàu cá Nghệ An vi phạm khai thác tại vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự liên quan đến hành vi khai thác IUU.

Nghệ An sẽ tiếp tục thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ chống khai thác IUU.

Đối với các trường hợp mất kết nối VMS hoặc vượt ranh giới khai thác trên biển, trong giai đoạn từ 1/1/2024 đến 17/112025, lực lượng chức năng phát hiện 1.272 tàu, trong đó 1.269 tàu mất kết nối VMS (từ 6 giờ hoặc kéo dài trên 10 ngày) và 3 tàu vượt ranh giới khai thác cho phép.

Cùng với đó, các cơ quan chức năng xử lý đầy đủ 1.298 lượt tàu, bao gồm cả 26 tàu mất kết nối VMS phát sinh từ năm 2023, đạt tỷ lệ xử lý 100%. Trong số này, 259 tàu bị xử phạt vi phạm hành chính (chiếm khoảng 20%), còn lại 1.039 tàu được khép hồ sơ sau khi rà soát, đánh giá theo đúng quy định pháp luật.

Việc siết chặt quản lý ban đầu khiến không ít ngư dân gặp khó, song đến nay, ý thức chấp hành đã có chuyển biến rõ rệt. Ông Bùi Hồng Lĩnh, chủ tàu NA 90868 TS (Nghệ An), cho biết, các quy định về xuất nhập cảng, giám sát hành trình và đánh bắt đúng vùng biển tuy khắt khe hơn, nhưng giúp ngư dân yên tâm bám biển lâu dài.

Đoàn tuần tra, kiểm tra, kiểm soát của lực lượng biên phòng thực hiện nhiệm vụ tại vùng biển Lạch Quèn.

"Chúng tôi chấp hành nghiêm quy định của pháp luật và yêu cầu của EU. Mong các cấp, các ngành tiếp tục hỗ trợ để ngư dân yên tâm vươn khơi", ông Lĩnh nói.

Theo Bộ đội Biên phòng Nghệ An, từ tháng 1/2024 đến nay, Đồn Biên phòng Quỳnh Thuận phát hiện, xử lý hàng trăm trường hợp tàu thuyền vi phạm liên quan đến khai thác IUU, với tổng số tiền xử phạt hơn 3 tỷ đồng.

Thượng tá Phạm Hữu Tình, Chính trị viên Đồn Biên phòng Quỳnh Thuận, cho biết, đơn vị triển khai nhiều biện pháp, tập trung tuyên truyền, giám sát chặt thiết bị hành trình và kiên quyết xử lý các trường hợp cố tình vi phạm, kể cả cắt kết nối giám sát theo quy định.

Việc siết chặt quản lý hoạt động khai thác thủy sản của tàu cá Nghệ An đang được xác định là một trong những nhiệm vụ then chốt nhằm đáp ứng các khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC), hướng tới mục tiêu tháo gỡ "thẻ vàng" IUU.

Trước mắt, Nghệ An cần tập trung quản lý chặt các tàu cá chưa đủ điều kiện hoạt động, đặc biệt là nhóm tàu đã xóa đăng ký; đồng thời có giải pháp phù hợp nhằm nâng cao sản lượng bốc dỡ qua cảng, tương xứng với số lượng tàu cá cập cảng thực tế. Việc yêu cầu các tàu cá từ 6m trở lên thực hiện bốc dỡ tại các cảng cá theo quy định cũng cần được tăng cường giám sát.

Bên cạnh đó, rà soát, xử lý các trường hợp vi phạm hành chính liên quan đến mất kết nối thiết bị giám sát hành trình cần được thực hiện chặt chẽ, bảo đảm đúng quy định pháp luật, nâng cao hiệu quả quản lý, tạo sự đồng thuận trong ngư dân.