Ngày Môi trường thế giới 5/6: Phụ nữ - Những người hùng thầm lặng trong 'cuộc chiến' vì môi trường

Ảnh minh họa

Gánh nặng kép

Phụ nữ là một trong những đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu. Theo Liên hợp quốc, cứ 5 người phải di dời do thiên tai khí hậu thì có 4 người là phụ nữ và trẻ em. Phụ nữ và trẻ em có nguy cơ tử vong cao gấp 14 lần so với nam giới trong các thảm họa thiên nhiên do sự chênh lệch về tiếp cận thông tin và tài nguyên.

Ở nhiều vùng nông thôn và cộng đồng bản địa, phụ nữ đảm nhiệm những công việc mưu sinh gắn liền với tự nhiên như lấy nước, thu lượm củi và canh tác nông nghiệp. Khi môi trường bị suy thoái, nguồn tài nguyên cạn kiệt, gánh nặng này đè lên đôi vai người phụ nữ, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống và sự an toàn của gia đình họ.

Song, chính trong hoàn cảnh khó khăn ấy, phụ nữ lại trở thành những tác nhân mạnh mẽ của sự thay đổi. Với kiến thức sâu sắc về hệ sinh thái địa phương và vai trò trong việc quản lý tài nguyên, phụ nữ thường là những người đầu tiên nhận thấy những thay đổi của môi trường và tiên phong tìm kiếm giải pháp. Họ không chỉ là nạn nhân mà còn là những người tiên phong trong nỗ lực bảo vệ môi trường.

Từ hành động nhỏ đến phong trào toàn cầu

Sức ảnh hưởng của phụ nữ trong lĩnh vực môi trường không chỉ dừng lại ở phạm vi gia đình hay cộng đồng. Họ đang vươn mình, tạo nên những phong trào và thay đổi mang tính toàn cầu.

Ở cấp cơ sở, phụ nữ thường là những người tổ chức các sáng kiến bảo vệ môi trường tại địa phương, từ việc phân loại rác thải, tiết kiệm nước, trồng cây gây rừng đến việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc sống xanh.

Những hành động tưởng chừng nhỏ bé này, khi được nhân rộng, lại tạo ra tác động mang tính hệ thống.

Trên bình diện quốc tế, ngày càng có nhiều phụ nữ nắm giữ các vị trí quan trọng trong hoạch định chính sách, nghiên cứu khoa học và vận động hành lang về bảo vệ môi trường. Họ mang đến một góc nhìn sắc bén, thường xuyên nhấn mạnh sự cần thiết của công bằng xã hội và vấn đề giới trong các giải pháp khí hậu.

Những gương mặt truyền cảm hứng

Greta Thunberg, cô gái đến từ Thụy Điển, đã làm rung chuyển các diễn đàn quốc tế bằng tiếng nói của mình. Chỉ từ một buổi "bãi khóa vì khí hậu" trước Quốc hội Thụy Điển vào năm 2018, Greta đã khơi dậy một phong trào toàn cầu mang tên "Thứ Sáu vì Tương lai" (Fridays For Future).

Cô Greta Thunberg

Cô liên tục đối chất với các nhà lãnh đạo thế giới, yêu cầu họ phải hành động khẩn cấp và có trách nhiệm hơn trước cuộc khủng hoảng khí hậu. Sức ảnh hưởng của Greta không chỉ nằm ở những lời kêu gọi mạnh mẽ mà còn ở khả năng truyền cảm hứng cho hàng triệu người trẻ trên toàn cầu, thúc đẩy họ đứng lên vì tương lai của chính mình.

Cô là minh chứng sống động cho thấy, tuổi tác không phải là rào cản khi chúng ta có niềm tin và dám hành động.

Tại châu Phi, không thể không nhắc đến Wangari Maathai (Kenya), người phụ nữ đã đi vào lịch sử khi giành giải Nobel Hòa bình năm 2004. Bà là hiện thân của mối liên hệ sâu sắc giữa môi trường, dân chủ và hòa bình. Nhận thấy tình trạng suy thoái rừng và tác động của nó đến đời sống phụ nữ nông thôn, bà đã sáng lập Phong trào Vành đai Xanh (Green Belt Movement).

Chị Wangari Maathai

Dưới sự dẫn dắt của bà, hàng chục triệu cây xanh đã được trồng trên khắp Kenya, không chỉ giúp khôi phục hệ sinh thái mà còn cải thiện sinh kế và trao quyền cho hàng ngàn phụ nữ. Wangari Maathai đã chứng minh rằng, bảo vệ môi trường không chỉ là vấn đề khoa học mà còn là một phần không thể tách rời của công bằng xã hội và sự phát triển bền vững cho cộng đồng.

Khi nhìn về châu Mỹ Latinh, Marina Silva (Brazil) là một cái tên không thể bỏ qua. Từ một công nhân cao su với cuộc sống gắn liền với rừng Amazon, bà đã vươn lên trở thành Bộ trưởng Môi trường của Brazil. Trong vai trò này, bà đã đóng góp quan trọng vào việc giảm nạn phá rừng ở Amazon, "lá phổi xanh" của thế giới và kiên trì đấu tranh bảo vệ quyền lợi của các cộng đồng bản địa.

Bà Marina Silva

Cuộc đời và sự nghiệp của Marina Silva là minh chứng rõ nét cho sự kiên trì và cam kết không ngừng nghỉ vì công lý môi trường, cho thấy một cá nhân, dù có xuất phát điểm thế nào, vẫn có thể tạo ra những thay đổi to lớn.

Bà Hindou Oumarou Ibrahim (Chad) cũng là một nhân vật nổi bật, đại diện cho những người phụ nữ bản địa có sự gắn bó sâu sắc với môi trường mình sinh sống. Bà là một nhà hoạt động môi trường và nhà địa lý đến từ cộng đồng Mbororo, một nhóm dân du mục ở Chad.

Với vai trò điều phối viên của Hiệp hội Phụ nữ và Dân tộc Peul bản địa của Chad (AFPAT), bà đã làm việc không mệt mỏi để bảo vệ quyền lợi của các cộng đồng bản địa, bảo tồn tri thức truyền thống của họ trong việc quản lý tài nguyên và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bà Hindou Oumarou Ibrahim

Bà còn mang tiếng nói của những người dễ bị tổn thương, những cộng đồng phụ thuộc trực tiếp vào thiên nhiên, đến các diễn đàn khí hậu toàn cầu, khẳng định rằng giải pháp khí hậu phải bắt nguồn từ sự thấu hiểu và tôn trọng tri thức bản địa.

Hành động vì tương lai

Phụ nữ, với sự kiên cường, kiến thức và khả năng kết nối, đang đóng vai trò trung tâm trong phong trào môi trường toàn cầu. Họ không chỉ là nạn nhân mà còn là những nhà lãnh đạo, những nhà đổi mới và những người truyền cảm hứng.

Hơn bao giờ hết, sự trao quyền cần được đặt ở vị trí trung tâm, với việc hỗ trợ và lắng nghe tiếng nói của phụ nữ trong mọi nỗ lực bảo vệ môi trường. Bởi lẽ, khi phụ nữ được trao cơ hội, họ sẽ không chỉ gìn giữ hành tinh cho thế hệ hôm nay mà còn cho những thế hệ mai sau, mang lại một tương lai xanh và bền vững hơn cho nhân loại.

Đăng Dương