Ngày hội của nghệ nhân cồng chiêng

Bà Nguyễn Thụy Phương Hiếu, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Đắk Lắk cho biết, đây là sự kiện kết nối, giao lưu trao đổi của các đội cồng chiêng, câu lạc bộ, nghệ nhân và các cá nhân am hiểu, quan tâm văn hóa cồng chiêng ở Đắk Lắk, là ngày hội thực thụ để các nghệ nhân chia sẻ những kiến thức, làm giàu hơn không gian văn hóa di sản.

Kết nối trách nhiệm và tri thức

Theo Sở VHTTDL Đắk Lắk, năm 2015, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết 05 về tổ chức hoạt động, bảo tồn các giá trị di sản văn hóa cồng chiêng. Theo đó, Liên hoan văn hóa cồng chiêng của tỉnh Đắk Lắk được xem xét tổ chức và đến năm 2021, được Nghị quyết 10 định vị diễn ra 2 năm/lần.

Các nghệ nhân đóng vai trò quan trọng trong kết nối, truyền bá tri thức di sản văn hóa cồng chiêng

Ngày hội văn hóa các dân tộc cũng được xác định tổ chức 5 năm/lần; ngày hội văn hóa, thể thao đồng bào các dân tộc thiểu số cấp cơ sở tổ chức 2 năm/lần và hàng loạt các hoạt động văn hóa cơ sở (cấp huyện trước đây) cũng được duy trì hàng năm.

Tất cả đều liên kết, lồng ghép các hoạt động biểu diễn, hội thi cồng chiêng, cùng tạo nên một phong trào rộng lớn, toàn diện về hoạt động cồng chiêng ở địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Bà Phương Hiếu nhìn nhận, những nỗ lực hoạt động ấy, thể hiện tinh thần và nguyện vọng của đông đảo người dân địa phương, cùng các cấp quản lý về trách nhiệm với di sản văn hóa phi vật thể Tây Nguyên.

Qua những mô hình hoạt động, sự kiện liên hoan, di sản cồng chiêng đã được tái hiện, xây dựng trong đời sống, ngày càng gần gũi với thiên nhiên, cuộc sống, đi sâu vào với cộng đồng theo đúng giá trị văn hóa.

Các bài trình diễn, diễn tấu cồng chiêng cùng các bộ sưu tập cồng chiêng đã dần dần được sưu tầm, tái hiện chân thực và sinh động, thể hiện đặc trưng, đại diện cho các dân tộc ở địa phương.

Hơn nữa, ngành văn hóa Đắk Lắk còn chủ trương đầu tư, vận động bổ sung, trang bị cồng chiêng, trang phục văn hóa các dân tộc, cho các buôn thôn, tổ đội về biểu diễn cồng chiêng, hoạt động dân ca, dân vũ trong cộng đồng.

Từ đó, các giá trị văn hóa cồng chiêng càng được định vị rõ nét, cuốn hút, vận động các thế hệ trẻ tham gia, từng bước củng cố những giá trị văn hóa vững bền, và kế thừa được các giá trị di sản truyền thống lâu đời.

Nhiều hoạt động đầu tư nghiên cứu, tìm hiểu văn hóa truyền thống được tổ chức; tạo điều kiện cho các nghệ nhân tái hiện, khôi phục những bài chiêng, nhạc cụ truyền thống bị mai một; qua đó giúp cộng đồng thẩm định, các hội đồng văn hóa di sản nắm bắt được nhiều tri thức, tăng hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Ngày hội lan tỏa giá trị

Bà Phương Hiếu cho rằng, những hoạt động thời gian qua, không tách khỏi vai trò tích cực của đội ngũ các nghệ nhân và củng cố sâu sắc hơn các giá trị đóng góp của họ trong dòng chảy bảo tồn di sản.

Đây chính là tinh thần lớn mà ngành Văn hóa Đắk Lắk đề cao, trong hai mảng hoạt động bảo tồn di sản đã tổ chức, là truyền dạy thực hành di sản, và tái hiện, phục dựng trình diễn các nghi lễ, lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số gắn với văn hóa cồng chiêng.

Ngày càng có nhiều bạn trẻ tham gia hoạt động biểu diễn cồng chiêng Tây Nguyên

Cả hai mảng hoạt động này đang thu được nhiều kết quả vận động, tổ chức lớn, đặc biệt qua đó phát hiện, hỗ trợ nhiều nghệ nhân góp sức truyền bá văn hóa di sản, xây dựng các chính sách, đãi ngộ, tôn vinh nhất định với các nghệ nhân, nghệ sĩ, diễn viên biểu diễn cồng chiêng.

Liên hoan văn hóa cồng chiêng, chính là một sự kiện, biểu hiện cụ thể tinh thần trách nhiệm và tri thức này, bên cạnh việc đánh giá lại hoạt động công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa cồng chiêng trên địa bàn tỉnh.

Đây cũng là dịp để các nghệ nhân gặp gỡ, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm trong việc trình diễn văn hóa nghệ thuật dân gian gắn với diễn tấu cồng chiêng, kết nối sâu sắc hơn với các thế hệ trẻ, công chúng xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác bảo tồn và phát huy di sản.

Do đó, sự hiện diện của hơn 800 nghệ nhân, diễn viên dân gian tại Liên hoan năm 2025 cho thấy tinh thần triển khai, thực hành bảo tồn và phát huy di sản văn hóa cồng chiêng ở Đắk Lắk thực sự có tính thực tiễn cao và lan tỏa giá trị.

Bà Phương Hiếu hy vọng, qua Liên hoan, các đội cồng chiêng cơ sở, nhất là các nghệ nhân tham gia, sẽ kết nối, tiếp cận chặt chẽ hơn những chủ trương, tinh thần triển khai của địa phương, chung tay gây dựng, phát huy hiệu quả hơn nữa, những giá trị, tri thức về di sản cồng chiêng, cũng như các loại nhạc cụ truyền thống Tây Nguyên.

Cũng theo bà Phương Hiếu, trong lực lượng nghệ nhân, diễn viên tham gia Liên hoan, có gần 50% là các bạn trẻ, những nghệ sĩ, diễn viên trẻ tuổi, cho thấy một tinh thần phục dựng văn hóa rất lớn đang được khơi gợi từ sự kiện này.

Điều này không chỉ thể hiện sức sống khôi phục các nghi lễ truyền thống và tri thức văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, mà còn không ngừng làm sống động lại các hoạt động văn hóa, nghi lễ dân gian, góp phần bảo tồn không gian văn hóa cồng chiêng và đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của cộng đồng dân cư.

Vai trò dẫn dắt của các nghệ nhân theo đó càng nổi bật, thực sự tạo sức cuốn hút các thế hệ trẻ ngày càng quan tâm đến di sản văn hóa cồng chiêng, thúc đẩy đời sống tinh thần cho đồng bào các dân tộc, khơi gợi lòng tự hào, sự hiểu biết, tinh thần đoàn kết, thương yêu, lòng nhân ái, thể hiện sự bình đẳng dân chủ trong cộng đồng.

“Để các nghệ nhân gặp gỡ, kết nối sâu hơn các thế hệ trẻ, trong cộng đồng, là điều chúng tôi kỳ vọng, ở Liên hoan lần này”, bà Phương Hiếu nói.

HƯƠNG GIANG