Ngành tư pháp - điểm tựa pháp lý vững chắc để TP.HCM phát triển

Ngành tư pháp Việt Nam đã trải qua 80 năm hình thành và phát triển. Trong hành trình đó, Sở Tư pháp TP.HCM đã khẳng định vai trò nòng cốt trong tham gia xây dựng và hoàn thiện thể chế tại TP; số hóa sổ hộ tịch và triển khai thí điểm khai thác, quản lý tại TP.HCM; xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp giúp nâng cao chất lượng phục vụ, đảm bảo lợi ích cho người dân, doanh nghiệp.

Nhân kỷ niệm 80 năm ngày thành lập ngành, bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, đã có những chia sẻ với báo Pháp Luật TP.HCM về những thành tựu cũng như kỳ vọng của ngành tư pháp TP.HCM trên chặng đường sắp tới.

Tập thể cán bộ, công chức, người lao động Sở Tư pháp TP.HCM. Ảnh: SỞ TƯ PHÁP TP.HCM

3 thành tựu nổi bật của Sở Tư pháp TP.HCM

. Phóng viên: Thưa bà, Sở Tư pháp TP.HCM được đánh giá là đã góp phần vô cùng to lớn cho sự phát triển của TP.HCM nói riêng và ngành tư pháp cả nước nói chung. Bà nhìn nhận gì về điều này?

+ Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh: Trong thành tựu chung của ngành tư pháp cả nước có sự đóng góp tích cực của tư pháp các địa phương, đặc biệt là sự đóng góp của ngành tư pháp TP.HCM. Một số thành tựu nổi bật của Sở Tư pháp TP có thể kể đến như:

Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM.

Một là tham gia xây dựng và hoàn thiện thể chế tại TP.

Với vai trò là đơn vị tham mưu thực hiện công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; tư vấn pháp luật cho UBND TP.HCM, Sở Tư pháp đã tham mưu trình tự thủ tục và thành phần hồ sơ đăng ký chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan trung ương. Đối với từng cơ chế, chính sách do các đơn vị đề xuất, sở đã có nhiều ý kiến quan trọng, phù hợp được tiếp thu.

Cùng sự chủ động nghiên cứu, khẩn trương, nghiêm túc và tích cực phối hợp với các sở chuyên ngành được giao chủ trì thực hiện các nhiệm vụ nêu trên, các cơ chế, chính sách do TP đề xuất đã được Quốc hội, Chính phủ thống nhất, ủng hộ và thông qua như Nghị quyết 131/2020/QH14; Nghị quyết 98/2023/QH15; Nghị định 84/2024; Nghị quyết 188/2025/QH15 ngày 19-2-2025 của Quốc hội; Nghị quyết 222/2025/QH15 ngày 27-6-2025.

Do đó, với vai trò là đơn vị tham mưu, tư vấn đề xuất các chính sách nêu trên, Sở Tư pháp đã góp phần vào việc hoàn thiện thể chế đặc thù của TP, việc đưa các cơ chế, chính sách từng bước đi vào công tác quản lý, điều hành của TP; từ đó đã tạo ra cơ chế phát triển vượt trội của TP trong các lĩnh vực quan trọng như chính quyền đô thị; đầu tư, tài chính; khoa học và công nghệ; phân cấp; giáo dục, y tế; phát triển hệ thống đường sắt đô thị…

Hai là số hóa sổ hộ tịch và triển khai thí điểm khai thác, quản lý tại TP.HCM.

TP.HCM đã hoàn thành, nghiệm thu việc số hóa sổ hộ tịch, đã tạo lập được dữ liệu hộ tịch điện tử đạt 100% khối lượng tài liệu cần số hóa (trên 12 triệu). Việc thực hiện thành công Đề án số hóa sổ bộ hộ tịch là tiền đề quan trọng cho việc kết nối chia sẻ cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, chuẩn bị cho việc phối hợp với Công an TP triển khai các giải pháp dùng chung hạ tầng với ngành công an trong việc đăng ký khai sinh, cấp số định danh cá nhân.

Từ ngày 15-6-2022, TP bước đầu khai thác dữ liệu số hóa sổ hộ tịch để thực hiện cấp bản sao trích lục kết hôn, bản sao giấy khai sinh, bản sao trích trục khai tử và bản sao trích lục đăng ký nhận cha, mẹ, con từ dữ liệu số hóa sổ hộ tịch tại kho dữ liệu dùng chung TP cho cá nhân, không phụ thuộc vào nơi đã đăng ký, nơi lưu trữ sổ hộ tịch và nơi cư trú của người yêu cầu. Điều này tạo thuận lợi cho người dân, cho cán bộ hộ tịch thực hiện thủ tục cấp bản sao trích lục.

Ba là xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp giúp nâng cao chất lượng phục vụ, đảm bảo lợi ích cho người dân, doanh nghiệp.

Sở Tư pháp TP.HCM đã tham mưu UBND TP.HCM chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan triển khai thực hiện có hiệu quả công tác xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp trên địa bàn TP, nhằm nâng cao chất lượng phục vụ, đảm bảo lợi ích cho người dân, doanh nghiệp; góp phần giảm bớt gánh nặng cho biên chế và ngân sách nhà nước; tăng nguồn thu ngân sách, giải quyết việc làm cho người lao động.

Việc thực hiện xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp được triển khai một cách thận trọng, bài bản, theo lộ trình phát triển kinh tế - xã hội của TP, trong đó nổi bật trong các lĩnh vực như công chứng, luật sư, giám định tư pháp, thừa phát lại… Hiện nay, TP.HCM có số lượng các tổ chức hành nghề luật sư nhiều nhất cả nước và là địa phương đầu tiên được chọn thực hiện chế định thừa phát lại.

Giữ vai trò trung tâm kiến tạo pháp lý

. Nhìn lại hành trình 80 năm của toàn ngành, bà đánh giá thế nào về thử thách, thăng trầm đã trải qua?

+ Vượt qua những khó khăn và thách thức, toàn ngành tư pháp đã đạt được những thành tựu to lớn và vẻ vang, xứng đáng với lời khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tư pháp là một cơ quan trọng yếu của chính quyền”. Công tác chỉ đạo, điều hành toàn ngành được triển khai quyết liệt, bám sát các nghị quyết, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và tình hình kinh tế - xã hội.

Tại TP.HCM, chất lượng xây dựng pháp luật không ngừng được nâng cao, tính khả thi của văn bản ngày càng tốt, khắc phục tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo. Công tác tư vấn pháp luật không chỉ vận dụng pháp lý đơn thuần mà còn có sự nghiên cứu thấu đáo, áp dụng phù hợp, góp phần giải quyết các vấn đề thực tiễn, tháo gỡ vướng mắc tồn đọng. Phần lớn ý kiến tư vấn được TP đánh giá cao, coi trọng và nhận được sự đồng thuận của các sở, ngành.

Hoạt động quản lý nhà nước đối với bổ trợ tư pháp ngày càng hiệu quả. Mạng lưới công chứng phủ kín toàn TP; hoạt động thừa phát lại phát triển quy củ, đi vào nề nếp, góp phần hạn chế tranh chấp, rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.

. Bà kỳ vọng thế nào đối với ngành tư pháp trong giai đoạn phát triển mới?

+ Trong bối cảnh TP.HCM đang bước vào giai đoạn phát triển mới, sâu rộng và toàn diện, đặc biệt sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu để tạo thành một “siêu đô thị ba cực” - Sở Tư pháp đã đặt ra nhiều mục tiêu chiến lược. Đó là:

- Tiếp tục giữ vai trò trung tâm kiến tạo pháp lý, chủ động tham mưu cho các mô hình quản lý hành chính mới, lấy pháp luật làm điểm tựa cho đổi mới và sáng tạo.

- Tiên phong trong chuyển đổi số ngành tư pháp, lấy dữ liệu làm trung tâm, phục vụ hiệu quả cho người dân và doanh nghiệp.

- Đổi mới mạnh mẽ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hướng tới mục tiêu “dân biết - dân hiểu - dân làm đúng luật”.

- Phát triển đội ngũ công chức tư pháp chuyên nghiệp, hội nhập, có tư duy cải cách và đạo đức công vụ chuẩn mực.

- Nâng cao hiệu quả hỗ trợ pháp lý cộng đồng, tiếp tục khẳng định vai trò chốt chặn bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân, qua đó xây dựng niềm tin trong lòng nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Tôi kỳ vọng rằng với những bước đi này, ngành tư pháp TP.HCM sẽ trở thành điểm tựa pháp lý vững chắc để TP phát triển nhanh và bền vững, đồng thời tạo ra mô hình quản lý bằng pháp luật có thể nhân rộng cho cả nước.

.Xin cảm ơn bà!

TRẦN MINH thực hiện