Ngành Tài chính hội tụ sứ mệnh lớn lao

Năm nay cũng đánh dấu bước ngoặt, khi Bộ Tài chính hợp nhất với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, sáp nhập Bảo hiểm Xã hội Việt Nam và tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Đây là sự hội tụ chiến lược về tầm nhìn, trí tuệ và trọng trách quốc gia, tiếp nối sứ mệnh giữ ngân khố quốc gia, phát huy các nguồn lực của đất nước và kiến tạo tương lai thịnh vượng.

Tổng Bí thư Tô Lâm trao Huân chương Độc lập hạng Nhất cho Bộ Tài chính tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành Tài chính. Ảnh: Đức Thanh

Vững vàng chèo lái đất nước qua khó khăn

Ngày 28/8/1945, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành lập, gồm 13 bộ, trong đó, Bộ Tài chính do đồng chí Phạm Văn Đồng làm Bộ trưởng, đánh dấu sự khai sinh nền tài chính độc lập và trở thành Ngày Truyền thống của ngành Tài chính.

Với tư duy vượt thời đại, Chủ tịch Hồ Chí Minh sớm xác định tài chính và kế hoạch là trụ cột chiến lược để xây dựng đất nước. Do đó, ngày 31/12/1945, Người ký Sắc lệnh thành lập Ủy ban Nghiên cứu Kế hoạch Kiến thiết, tiền thân của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Từ đó, một hệ thống điều phối phát triển kinh tế - xã hội chính thức hình thành.

Ngân khố quốc gia lúc bấy giờ trống rỗng, Bộ Tài chính đã huy động nguồn lực từ nhân dân qua các phong trào như Tuần lễ Vàng và Hũ gạo kháng chiến, trong khi Ủy ban Nghiên cứu Kế hoạch Kiến thiết hoạch định chiến lược sản xuất, bảo đảm hậu phương vững chắc.

Trong hai cuộc kháng chiến vệ quốc, ngành Tài chính và ngành Kế hoạch đã vững vàng chèo lái đất nước qua khó khăn, với những hoạt động như in giấy bạc kháng chiến, cải cách thuế, phát hành công trái, tổ chức sản xuất và xây dựng Kế hoạch 5 năm đầu tiên. Sau 9 năm kháng chiến chống Pháp, miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội, miền Nam tiếp tục đấu tranh giải phóng, với nhiều chiến sĩ kinh tài thầm lặng vượt hiểm nguy tiếp sức cho kháng chiến.

Mùa Xuân năm 1975, non sông liền một dải. Hai ngành tiếp tục sát cánh trong công cuộc khôi phục đất nước. Những công trình lớn như xi măng Hoàng Thạch, thủy điện Hòa Bình, mỏ dầu Bạch Hổ… không chỉ là thành quả công nghiệp, mà còn in dấu ấn từ những bản quy hoạch, những khoản ngân sách đầu tư, những gói công trái đầy niềm tin từ nhân dân.

Năm 1986, Đại hội Đảng lần thứ VI mở ra kỷ nguyên đổi mới, đánh dấu bước ngoặt toàn diện trong tư duy quản lý kinh tế. Ngành Tài chính bước vào cuộc cải cách sâu rộng, từ xóa bỏ bao cấp đến hiện đại hóa hệ thống thuế, ban hành Luật Ngân sách nhà nước, thành lập Kho bạc Nhà nước - ngân hàng trung ương của Chính phủ trong quản lý thu chi. Việt Nam lần đầu tiên đàm phán tái cơ cấu nợ nước ngoài, tiếp nhận nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), khơi thông dòng chảy tài chính quốc tế. Ông Nguyễn Sinh Hùng, nguyên Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay: “Giai đoạn này, nước ta hội nhập quốc tế song phương, đa phương. Nền tài chính thể hiện sự vững vàng khi mở cửa với quốc tế, nhưng vẫn đảm bảo sự ổn định trong nội tại”.

Năm 1995, Bộ Kế hoạch và Đầu tư được thành lập, trên cơ sở hợp nhất Ủy ban Kế hoạch Nhà nước và Ủy ban Nhà nước về Hợp tác và Đầu tư, trở thành “bộ não chiến lược” của Chính phủ. Theo ông Võ Hồng Phúc, nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thời kỳ này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu Chính phủ hoàn thiện Luật Đầu tư nước ngoài, mở cánh cửa thu hút dòng vốn quốc tế, đồng thời kiến tạo khung pháp lý để phát huy nội lực trong nước.

Kế hoạch và Tài chính trở thành hai cánh tay phối hợp nhịp nhàng, một bên đảm bảo dòng tiền vận hành, một bên hoạch định tầm nhìn phát triển, cùng nhau thúc đẩy thể chế, đầu tư công, thu hút FDI, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cùng với đó, ngành Bảo hiểm Xã hội cũng vươn lên thành trụ cột an sinh quốc gia, từng bước thoát khỏi cơ chế bao cấp, xây dựng hệ thống hiện đại, số hóa đồng bộ. Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp được thành lập cũng tạo bước ngoặt, quản trị chuyên nghiệp các tập đoàn lớn như PVN, EVN, VNPT… theo chuẩn mực quốc tế, tăng hiệu quả tài sản công và nâng tầm quản trị quốc gia.

Sau gần 4 thập kỷ Đổi mới, Việt Nam đã vươn lên thành nền kinh tế năng động trong khu vực, giữ vững ổn định vĩ mô. Thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 ước đạt 9,4 triệu tỷ đồng, gấp 1,36 lần giai đoạn 2016 - 2020. Năm 2024, thu ngân sách đạt hơn 2 triệu tỷ đồng - mức cao nhất từ trước đến nay; tỷ trọng thu nội địa chiếm 84%, cho thấy sức mạnh của khu vực sản xuất, kinh doanh trong nước. Nợ công, bội chi được kiểm soát trong ngưỡng an toàn, dù ngân sách đã dành nguồn lực rất lớn để chống dịch Covid-19.

Triển khai đồng bộ 4 nghị quyết trụ cột

Ngày 1/3/2025, dấu mốc lịch sử của ngành Tài chính được xác lập: Bộ Tài chính hợp nhất với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, sáp nhập Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, đồng thời tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Đây không chỉ là sự tinh gọn về tổ chức, mà còn là bước nhảy vọt về tư duy quản trị vĩ mô. Một bước ngoặt chiến lược được khởi xướng từ quyết tâm chính trị cao nhất của Đảng và Nhà nước, kiến tạo bộ máy linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, phục vụ đắc lực cho sự phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Với hơn 3.600 đầu mối được cắt giảm, Bộ Tài chính hợp nhất trở thành “tổng công trình sư” điều phối nhiều lĩnh vực trụ cột của quốc gia.

Trong đó, trụ cột tài chính tựa như mạch máu của nền kinh tế, dòng tiền quốc gia được dẫn dắt và phân bổ chính xác theo nhịp phát triển. Bộ Tài chính điều phối thu chi hơn 2 triệu tỷ đồng mỗi năm, kiểm soát nợ công ở mức dưới 40% GDP - mức thấp nhất trong khu vực. Các chiến lược đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; hệ thống thuế và hải quan hiện đại, đồng bộ, tiệm cận thông lệ quốc tế. Đây là một trong những yếu tố giúp ngành Tài chính nhiều năm liền hoàn thành vượt dự toán thu ngân sách nhiều năm. Tài khóa quốc gia nay không chỉ phản ứng với biến động, mà đã chuyển mình, kiến tạo cơ hội.

Trụ cột kế hoạch và đầu tư giữ vai trò định hướng chiến lược, phân bổ hiệu quả nguồn lực công, phát triển hạ tầng đồng bộ. Từ nền kinh tế thuần nông 5 tỷ USD khi bắt đầu đổi mới, Việt Nam đã vươn lên đạt quy mô 476 tỷ USD (năm 2024), lọt nhóm 20 quốc gia có kim ngạch xuất nhập khẩu lớn nhất thế giới. Lần đầu tiên, Chính phủ giao chỉ tiêu tăng trưởng đến từng địa phương, mở ra thời kỳ phát triển chủ động, ngân sách minh bạch, kỷ luật tài khóa chặt chẽ.

Ngành Tài chính là một trong những lực lượng tiên phong về chuyển đổi số với 591 dịch vụ công trực tuyến được triển khai; 99,36% doanh nghiệp khai và nộp thuế điện tử; hơn 15,9 tỷ hóa đơn điện tử được cơ quan thuế xử lý; 99% doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan và nộp thuế điện tử 24/7; hơn 246.000 lượt tra cứu thông tin bảo hiểm y tế bằng căn cước công dân phục vụ khám chữa bệnh. Mục tiêu “Kho bạc 3 không” đang từng bước trở thành hiện thực. Tất cả tạo nên một hệ sinh thái tài chính - kế hoạch - bảo hiểm được vận hành trên nền tảng số, minh bạch và đồng bộ.

Trong kỷ nguyên mới, khát vọng phát triển đất nước không còn là lựa chọn, mà là mệnh lệnh của thời đại. Để hiện thực hóa khát vọng ấy, ngành Tài chính đang tập trung vào 3 trọng tâm: hoàn thiện thể chế, hiện đại hóa quản lý và mở rộng không gian tài chính bền vững.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, ngành sẽ tập trung vào 4 nhiệm vụ trọng tâm. Đó là: hoàn thiện thể chế tài chính - ngân sách, tháo gỡ điểm nghẽn, triển khai nhanh, thực chất và hiệu quả các chính sách. “Các chính sách này phải tập trung vào việc triển khai đồng bộ 4 nghị quyết trụ cột và các chỉ đạo quan trọng của Đảng, Nhà nước, như lời Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo. Đây không chỉ là yêu cầu khách quan của phát triển, mà còn là mệnh lệnh từ tương lai dân tộc”, người đứng đầu ngành Tài chính nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, thực hiện chính sách tài khóa chủ động, linh hoạt, mở rộng nhưng chặt chẽ, hiệu quả, kiểm soát bội chi và nợ công trong giới hạn an toàn; đi đầu trong ứng dụng khoa học - công nghệ, hình thành Trung tâm điều hành thông minh ngành Tài chính, phấn đấu 100% nghiệp vụ thực hiện trên môi trường số. Đặc biệt, sắp xếp tổ chức tinh gọn, hiệu năng, đồng thời phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ngành Tài chính giờ đây đã hợp nhất thành một bộ máy mạnh mẽ, tiên phong, hội tụ sứ mệnh lớn lao và khát vọng vươn xa - một nền tài chính quốc gia độc lập, tự chủ, linh hoạt, hiện đại, sẵn sàng đưa Việt Nam vươn mình trở thành quốc gia phát triển hùng cường, thịnh vượng, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Hồng Vân