Ngành quỹ đầu tư mở rộng vai trò kênh dẫn vốn dài hạn

Tái cấu trúc nhà đầu tư chứng khoán

Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định 3168/QĐ-BTC phê duyệt Đề án Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán. Đây là bước đi then chốt trong lộ trình triển khai các nghị quyết của Đảng, Quốc hội và cụ thể hóa Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030, với mục tiêu hình thành cấu trúc nhà đầu tư cân bằng và chuyên nghiệp hơn.

Nguồn: Bộ Tài chính Đồ họa: PHƯƠNG ANH

Đề án đặt ra những chỉ tiêu tham vọng. Cụ thể là, đến năm 2030, nhà đầu tư cá nhân chiếm 70% giao dịch và sẽ giảm dần còn 60% sau đó, trong khi nhà đầu tư tổ chức và nước ngoài tăng lên 40%. Số lượng tài khoản giao dịch của khối ngoại dự kiến đạt 200.000 tài khoản, tăng 15% mỗi năm. Toàn thị trường kỳ vọng có 500 quỹ đầu tư với tốc độ tăng trưởng bình quân 25%/năm, tổng tài sản ròng đạt 5% GDP, hướng tới mức tăng hai con số vào năm 2035. Số nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ cũng phấn đấu đạt 2,5 triệu vào năm 2030 và 5 triệu vào năm 2035.

Điểm đáng chú ý là các giải pháp đi kèm, từ phát triển quỹ chỉ số, quỹ công cụ thị trường tiền tệ, quỹ hạ tầng, ETF đến nới hạn mức đầu tư của quỹ mở vào chứng khoán riêng lẻ và bổ sung sản phẩm sinh lời mới theo thông lệ quốc tế. Đồng thời, việc hoàn thiện cơ chế xây dựng, vận hành các chỉ số chứng khoán sẽ thúc đẩy sự phát triển sản phẩm ETF, góp phần nâng cao minh bạch và chiều sâu thị trường.

Từ thực tiễn thị trường, giới chuyên gia đánh giá rằng, “Đề án Tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán” mang tính cốt lõi. Ông Vương Dương Đức - Trưởng phòng đầu tư tại Công ty TNHH MTV Quản lý Quỹ Dai-ichi Life Việt Nam (DFVN) cho rằng, việc phát triển mạnh hệ thống quỹ đầu tư chứng khoán sẽ mang lại ba lợi ích quan trọng.

Thứ nhất, giúp nhà đầu tư cá nhân được hưởng lợi từ tính ưu việt của thị trường thông qua các chiến lược quản lý chuyên nghiệp.

Thứ hai, quỹ đầu tư tạo ra nguồn vốn bền vững cho doanh nghiệp và nền kinh tế. Khi niềm tin được củng cố, dòng tiền từ nhà đầu tư cá nhân sẽ không còn dừng lại ở mức thử nghiệm, mà được phân bổ có chiến lược thông qua quỹ. Điều này giúp hình thành một nguồn vốn trung và dài hạn đáng kể, khác biệt với tâm lý “chơi chứng khoán” ngắn hạn vốn phổ biến hiện nay.

Thứ ba, sự tham gia của các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp góp phần nâng cao tiêu chuẩn quản trị doanh nghiệp và tính minh bạch. Các quỹ đầu tư thường áp đặt yêu cầu cao hơn về công bố thông tin, quản trị và trách nhiệm giải trình, từ đó tạo áp lực tích cực buộc doanh nghiệp niêm yết phải cải thiện chất lượng hoạt động.

Đa dạng sản phẩm quỹ cho thị trường

Tuy nhiên, để hiện thực hóa các mục tiêu này, vẫn còn không ít thách thức. Ông Lê Thành Hưng - Giám đốc Đầu tư UOB Asset Management Việt Nam (UOBAM Việt Nam) nhận định, thị trường chứng khoán Việt Nam 15 năm qua đã đạt được bước tiến mạnh mẽ về quy mô và thanh khoản, song vẫn tồn tại hạn chế lớn khi tâm lý đầu cơ và mua bán theo tin đồn chi phối mạnh.

Hiện nay, khoảng 85 - 90% tài khoản giao dịch hằng ngày thuộc về nhà đầu tư cá nhân, khiến biến động ngắn hạn của chỉ số và giá cổ phiếu nhiều khi bị phóng đại. Trong khi đó, tại các thị trường phát triển hơn trong khu vực như Singapore hay Indonesia, tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức lần lượt là 52% và 33%, tạo nền tảng ổn định và bền vững hơn. Sự so sánh này cho thấy Việt Nam khó có thể đi khác quỹ đạo chung, và việc tái cấu trúc nhà đầu tư theo hướng tăng tỷ trọng tổ chức là xu thế tất yếu.

“Đề án của Bộ Tài chính nhấn mạnh đến hàng loạt giải pháp đồng bộ. Việc phát triển các sản phẩm quỹ mới như quỹ thị trường tiền tệ hay quỹ hạ tầng không chỉ mở rộng kênh đầu tư, mà còn góp phần hình thành các công cụ phân bổ vốn hiệu quả cho nền kinh tế” - ông Hưng nhận định.

Cùng với đó, chuyên gia từ UOBAM Việt Nam cũng chỉ ra rằng, các chính sách khuyến khích quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ hưu trí và ngân hàng tham gia đầu tư vào chứng khoán sẽ làm gia tăng quy mô nhà đầu tư tổ chức nội địa. Ngoài ra, kênh phân phối chứng chỉ quỹ qua hệ thống ngân hàng thương mại cũng mở ra triển vọng giúp sản phẩm quỹ tiếp cận hàng triệu khách hàng cá nhân, từ đó thúc đẩy độ bao phủ thị trường.

Có thể thấy, mục tiêu tái cấu trúc nhà đầu tư không chỉ dừng lại ở việc cân đối tỷ trọng cá nhân, tổ chức, mà còn hướng tới chuyên nghiệp hóa toàn bộ cấu trúc vốn. Khi nhà đầu tư cá nhân có xu hướng lựa chọn quỹ thay vì giao dịch trực tiếp, và khi các định chế tài chính trong nước tham gia nhiều hơn, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ dần hình thành nền tảng vốn ổn định, minh bạch và ít phụ thuộc vào tâm lý ngắn hạn. Từ đó, chứng khoán mới thực sự trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, giảm dần sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng - điều vốn được xem là điểm nghẽn của nền kinh tế nhiều năm qua.

Trong giai đoạn tới, nếu các chính sách hỗ trợ phát triển quỹ được thực thi quyết liệt, môi trường pháp lý ngày càng hoàn thiện, nhận thức của nhà đầu tư cá nhân được nâng cao, cùng với sự đồng hành của các định chế tài chính lớn, thì cơ cấu nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ có sự chuyển dịch căn bản. Quỹ đầu tư khi đó sẽ không chỉ là kênh sinh lời cho nhà đầu tư, mà còn trở thành lực lượng dẫn dắt dòng vốn dài hạn, góp phần xây dựng một thị trường ổn định, minh bạch và phát triển bền vững đúng như kỳ vọng của Bộ Tài chính.

Thu Hương