Ngành Nông nghiệp và Môi trường trở thành nhân tố quan trọng trong kỷ nguyên phát triển mới

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm.

Ngày 12/11 tại Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm dự và phát biểu tại Lễ kỷ niệm 80 năm ngành nông nghiệp và môi trường (1945- 2025), đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I.

Cùng dự lễ có nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh; nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng; các nguyên Chủ tịch Quốc hội: Nguyễn Sinh Hùng, Nguyễn Thị Kim Ngân; cùng các lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

TRỤ CỘT CỦA NỀN KINH TẾ, NỀN TẢNG CỦA SINH KẾ

Phát biểu tại buổi lễ, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng đây không chỉ là dịp để ôn lại truyền thống vẻ vang, tri ân các thế hệ công chức, viên chức, người lao động mà còn là thời điểm để toàn ngành soi lại mình, khơi dậy niềm tự hào, củng cố, lan tỏa niềm tin, ý chí, khát vọng, chủ động bước vào giai đoạn phát triển mới với tinh thần đổi mới sáng tạo, trách nhiệm cao nhất trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Tổng Bí thư khẳng định “ngành nông nghiệp và môi trường có vị trí chiến lược đặc biệt, gắn bó với đất đai, sông ngòi, rừng núi, làng quê, thành thị, biển đảo, với đời sống hàng ngày của hơn 100 triệu người dân Việt Nam. Đây là ngành quản lý những nguồn tài nguyên sống còn của đất nước như: đất, nước, rừng, khoáng sản, không khí, đa dạng sinh học và môi trường sinh thái”.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm: Việc hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Bộ Tài nguyên và Môi trường để hình thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường thể hiện tư duy phát triển mới là quản lý tổng hợp tài nguyên, phát triển nông nghiệp theo hướng thống nhất, liên kết hữu cơ.

Mỗi tấc đất, mỗi dòng sông, mỗi khu rừng, mỗi vùng biển đều không chỉ là không gian sinh tồn phát triển sinh kế mà còn là thành tố của chủ quyền quốc gia. Vì vậy, Tổng Bí thư cho rằng phát triển nông nghiệp, bảo vệ tài nguyên môi trường không đơn thuần là nhiệm vụ kinh tế mà còn là nhiệm vụ chính trị, văn hóa xã hội, an ninh quốc phòng.

Biểu dương những thành tích của ngành, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, 80 năm qua, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã đồng hành cùng dân tộc, trở thành trụ cột của nền kinh tế, nền tảng của sinh kế và nay đã trở thành nhân tố quan trọng trong công cuộc phát triển, chuyển mình của quốc gia trong kỷ nguyên phát triển mới.

Những thành tựu ấy là kết tinh của trí tuệ, công sức và tâm huyết của các thế hệ cán bộ, công nhân, nông dân, trí thức và doanh nghiệp Việt Nam, cùng sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Đảng, Nhà nước.

NHỮNG THÁCH THỨC CẢN TRỞ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN NHANH, BỀN VỮNG

Bên cạnh những kết quả rất đáng tự hào, Tổng Bí thư cho rằng phải nhìn thẳng vào thực tế ngành nông nghiệp và môi trường đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn, phức tạp, đan xen giữa phát triển kinh tế, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Thứ nhất, tài nguyên thiên nhiên đang suy giảm nhanh và sức chịu tải môi trường nhiều nơi đã tới giới hạn. Đất đai - tư liệu sản xuất đặc biệt của quốc gia vẫn bị sử dụng lãng phí, manh mún, thiếu quy hoạch tổng thể. Khai thác khoáng sản còn thất thoát, chưa bền vững. Tài nguyên nước suy giảm cả về trữ lượng và chất lượng.

Nhiều dòng sông, hồ chứa, tầng nước ngầm ô nhiễm, cạn kiệt. Rừng, biển và đa dạng sinh học tiếp tục chịu sức ép lớn. Ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, nước thải, rác thải ở các đô thị, khu công nghiệp và làng nghề vẫn diễn biến phức tạp.

Thứ hai, tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai cực đoan ngày càng khốc liệt, gây tổn thất lớn về người và của, đặc biệt là tại các vùng đồng bằng ven biển, miền núi. Hạn hán, xâm nhập mặn, bão lũ, sạt lở diễn ra với tần suất dày đặc, cường độ mạnh, khó dự báo, đe dọa trực tiếp đến an ninh lương thực và an ninh sinh thái quốc gia.

Thứ ba, nông nghiệp vẫn phát triển thiếu bền vững, giá trị gia tăng thấp; đời sống của nông dân còn khó khăn. Công nghiệp chế biến, dịch vụ hỗ trợ, logistics chậm phát triển; liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân chưa chặt chẽ…

Thứ tư, thể chế và năng lực quản lý còn nhiều bất cập. Hệ thống pháp luật về đất đai, tài nguyên môi trường còn chồng chéo, chưa đồng bộ. Thi hành pháp luật ở nhiều nơi chưa nghiêm, vẫn để xảy ra lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm trong quy hoạch, quản lý và khai thác tài nguyên. Dữ liệu tài nguyên nông nghiệp chưa được số hóa đầy đủ, liên thông…

“Những thách thức về tài nguyên, môi trường, biến đổi khí hậu, cùng những hạn chế nội tại của nông nghiệp, nông thôn, đang trở thành những điểm nghẽn lớn cản trở mục tiêu phát triển nhanh, bền vững. Đây không chỉ là vấn đề kinh tế - kỹ thuật mà còn là vấn đề chính trị, xã hội, an ninh và đạo lý phát triển, đòi hỏi phải có tầm nhìn chiến lược, hành động mạnh mẽ và quyết liệt hơn trong giai đoạn mới”, Tổng Bí thư chỉ rõ.

HOÀN THIỆN THỂ CHẾ, CHÍNH SÁCH ĐẶT NỀN TẢNG CHIẾN LƯỢC CHO GIAI ĐOẠN MỚI

Trước những yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thời cơ và thách thức đan xen, Tổng Bí thư yêu cầu, ngành nông nghiệp và môi trường cần tiếp tục đổi mới tư duy, hành động quyết liệt hơn, hiệu quả hơn, đóng góp xứng đáng vào thành công của Đại hội XIV của Đảng và sự phát triển phồn vinh, bền vững của đất nước.

Nhấn mạnh một số định hướng nhiệm vụ trọng tâm, Tổng Bí thư yêu cầu, thứ nhất, phải tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách đặt nền tảng chiến lược cho giai đoạn mới. Đẩy nhanh việc tổng kết và thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu vào hệ thống pháp luật.

Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, tài nguyên nước, khoáng sản, bảo vệ môi trường; bảo đảm đồng bộ, ổn định, khả thi, hài hòa lợi ích Nhà nước– người dân– doanh nghiệp.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Đất đai phải tiếp tục được xác định là tài sản đặc biệt của quốc gia, thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý; sử dụng đúng mục đích, hiệu quả, công khai, minh bạch, không để thất thoát, tham nhũng hoặc tư nhân hóa trá hình.

Đất đai phải tiếp tục được xác định là tài sản đặc biệt của quốc gia, thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý; sử dụng đúng mục đích, hiệu quả, công khai, minh bạch, không để thất thoát, tham nhũng hoặc tư nhân hóa trá hình. Thiết lập cơ chế kiểm soát quyền lực, công khai, minh bạch trong quy hoạch, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và khai thác tài nguyên; không để xảy ra lợi ích nhóm, tham nhũng, lãng phí.

Thứ hai, Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và dữ liệu phải trở thành động lực then chốt. Tổng Bí thư yêu cầu triển khai hiệu Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trên lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Đưa khoa học, công nghệ vào trung tâm sản xuất nông nghiệp, từ giống cây trồng- vật nuôi, công nghệ sinh học, tự động hóa, đến truy xuất nguồn gốc, logistics và thương mại số. Khuyến khích mô hình "nhà khoa học – doanh nghiệp- hợp tác xã- nông dân" cùng tham gia chuỗi giá trị;...

Thứ ba, Quy hoạch, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên, bảo vệ môi trường sống. Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu xem tài nguyên là tài sản quốc gia, phải được quản lý chặt chẽ, phân bổ hợp lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững.

Tài nguyên nước là yếu tố sống còn đối với an ninh lương thực, an ninh sinh thái và an ninh quốc gia. Ngành nông nghiệp và môi trường cần quản lý chặt chẽ, điều tiết công bằng, phục hồi hệ sinh thái sông, hồ, nguồn nước ngầm, kiểm soát ô nhiễm; chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, nhất là tại đồng bằng sông Cửu Long, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên, ven biển.

Nâng cấp hệ thống thủy lợi, đê điều, hồ chứa; ứng dụng công nghệ cảnh báo lũ, sạt lở, hạn mặn. Phục hồi rừng phòng hộ, rừng ngập mặn, bảo tồn đa dạng sinh học; biến "thiên nhiên là bạn đồng hành của phát triển". Phối hợp xử lý dứt điểm các điểm nóng ô nhiễm môi trường tại các đô thị lớn, khu công nghiệp, làng nghề, lưu vực sông.

NGUỒN LỰC TÀI NGUYÊN PHẢI ĐƯỢC ĐƯA VÀO PHÁT TRIỂN, TẠO GIÁ TRỊ VẬT CHẤT, HẠ TẦNG, TÀI CHÍNH CHO QUỐC GIA

Thứ tư, khơi thông nguồn lực, cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, phát huy sức mạnh của người dân, doanh nghiệp. Tổng Bí thư yêu cầu, xử lý dứt điểm những "nút thắt, điểm nghẽn" thủ tục hành chính phức tạp; chồng chéo trong quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường; khó khăn tiếp cận vốn, đất đai, khoa học công nghệ của nông dân và doanh nghiệp. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực và kiểm soát quyền lực.

Huy động nguồn lực xã hội, doanh nghiệp, hợp tác xã, kinh tế tư nhân đầu tư vào nông nghiệp xanh, công nghiệp chế biến, năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn. Nguồn lực tài nguyên, nhất là đất đai, nước, rừng, biển phải được đưa vào phát triển, tạo ra giá trị vật chất, hạ tầng và tài chính cho quốc gia.

Thứ năm, Tổng Bí thư nhấn mạnh phải tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng sinh thái, giá trị gia tăng, xuất khẩu công nghệ nông nghiệp ra nước ngoài. Chuyển nền nông nghiệp từ phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu, từ tăng sản lượng sang nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng, xây dựng thương hiệu. Phát triển mạnh nông nghiệp sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn, ứng dụng công nghệ cao.

Cùng với đó liên kết sản xuất với chế biến sâu, thương mại hiện đại; xây dựng thương hiệu quốc gia, mở rộng thị trường, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nông sản thế giới và thị trường thế giới. Phát triển hệ sinh thái nông thôn mới kiểu mẫu: hạ tầng đồng bộ, đời sống văn hóa phong phú, môi trường trong lành, an ninh trật tự giữ vững, xã hội nông thôn văn minh.

Thứ sáu, xây dựng bộ máy tinh gọn, đội ngũ cán bộ tận tụy, trí tuệ, gắn bó với nhân dân. Bộ Nông nghiệp và Môi trường phải nhanh chóng hơn nữa hoàn thiện tổ chức, vận hành nhịp nhàng, hiệu lực, hiệu quả; xây dựng đội ngũ cán bộ công chức liêm chính, chuyên nghiệp, tận tụy, công tâm, trách nhiệm với dân.

Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, chuyên gia chuyên sâu về kinh tế nông nghiệp, tài nguyên, môi trường, khí hậu; đặc biệt coi trọng cán bộ cơ sở- người gần dân, sát ruộng đồng. Công tác khuyến nông phải được đổi mới sâu sắc, không chỉ tuyên truyền mà phải là "cánh tay nối dài" của khoa học, của chính sách đến từng thửa ruộng, từng hộ nông dân.

Tổng Bí thư kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong ngành; các nhà khoa học, doanh nhân, hợp tác xã, bà con nông dân cả nước tiếp tục đoàn kết, sáng tạo hơn nữa, thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra, xây dựng thành công mô hình "Nông nghiệp sinh thái – Nông thôn hiện đại – Nông dân văn minh"; "Quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên"; "Bảo vệ môi trường sinh thái, gìn giữ từng dòng sông, tấc đất, cánh rừng, ngọn núi, vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc"; xây dựng non sông giàu đẹp; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân; đóng góp ngày càng lớn hơn vào sự phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Phan Anh