Ngành điện TP. Hồ Chí Minh sau hợp nhất - Bài cuối: Cung ứng năng lượng xanh, ổn định

Nhu cầu năng lượng của một "siêu đô thị" mới trong tương lai không chỉ phải “đủ dùng”, mà còn phải “thông minh” thích ứng với xu hướng chuyển đổi xanh, số hóa và phát triển đô thị bền vững.

* Tạo nền tảng cung ổn định

Trong tiến trình đó, ngành điện Thành phố đã và đang nỗ lực đầu tư đồng bộ hạ tầng, phát triển lưới điện thông minh, đẩy mạnh chuyển đổi số, mở rộng nguồn năng lượng tái tạo và triển khai các chương trình đảm bảo nguồn sáng an toàn, văn minh, tiết kiệm.

EVNHCMC đã triển khai hàng loạt công trình trọng điểm có ý nghĩa chiến lược. Ảnh: TTXVN

EVNHCMC cũng đưa ra các giải pháp đổi mới toàn diện, hiện đại hóa lưới điện với các yêu cầu kỹ thuật cao, ứng công nghệ hiện đại đã và đang từng bước khẳng định năng lực quản trị đô thị tầm nhìn chiến lược trong hành trình kiến tạo một thành phố xanh, thông minh và đáng sống.

Ông Nguyễn Văn Thanh, Tổng Giám đốc EVNHCMC cho biết: Trong giai đoạn 2021–2025, EVNHCMC đã triển khai hàng loạt công trình trọng điểm có ý nghĩa chiến lược gắn với mô hình chuyển đổi số như trạm biến áp 220 kV Tân Cảng, đường dây 220 kV Cát Lái - Tân Cảng, đường dây 220/110 kV Cầu Bông - Bình Tân (giai đoạn 1), nhánh rẽ 220 kV trạm 220 kV Tân Sơn Nhất... Đồng thời, mở rộng quy mô, nâng cao mức độ hiện đại hóa lưới điện như dự án ngầm hóa lưới điện phân phối trên xã đảo Thạnh An, huyện Cần Giờ...

Nổi bật trong đó còn là 6 trạm biến áp 220 kV, 41 trạm 110 kV cùng hàng trăm km đường dây truyền tải được đưa vào vận hành… Qua đó, góp phần hoàn thiện hệ thống mạch vòng 220 kV và 110 kV, bảo đảm khả năng điều phối linh hoạt và giảm thiểu rủi ro khi xảy ra sự cố cục bộ. “Đặc biệt, công tác ngầm hóa lưới điện trung và hạ thế được đẩy mạnh. Tính đến giữa năm 2025, hơn 56% lưới điện trung thế nội thành đã được ngầm hóa, giúp nâng cao độ tin cậy cung cấp điện, đồng thời cải thiện mỹ quan đô thị, hướng tới tiêu chuẩn hạ tầng kỹ thuật của một thành phố thông minh”, ông Thanh nhấn mạnh.

Song song đó, EVNHCMC chú trọng đa dạng hóa nguồn cung, khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo. Đến đầu năm 2025, TP. Hồ Chí Minh đã có hơn 14.000 hệ thống điện mặt trời mái nhà với tổng công suất 358 MWp, sản lượng phát lên lưới hơn 450 triệu kWh mỗi năm, qua đó vừa giúp giảm áp lực cho hệ thống truyền tải, vừa góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam tại COP26.

Ông Thanh cũng dự báo tình hình sự dụng trong thời gian tới, nhất là khi nhu cầu năng lượng cho sản xuất, dịch vụ, đô thị và đời sống ngày càng đa dạng, phụ tải không ngừng tăng thì việc đảm bảo cung ứng điện ổn định, an toàn và bền vững trở thành ưu tiên hàng đầu. “Để đạt mục tiêu công suất hơn 10.000 MW và sản lượng 64,5 tỷ kWh vào năm 2030, chúng tôi tập trung cả hai hướng: đầu tư đồng bộ hạ tầng truyền tải và khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng phân tán, đặc biệt là điện mặt trời mái nhà. Đây chính là con đường ngắn nhất để bảo đảm cung ứng điện bền vững”, ông Thanh nhấn mạnh.

Theo EVNHCMC, khó khăn lớn nhất hiện nay là đầu tư đồng bộ, hiện đại hóa lưới điện cả nguồn nhân lực, lẫn hạ tầng tại khu vực Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu và đặc biệt là Đặc khu Côn Đảo. Tuy nhiên, với việc khởi công công trình “Xây dựng lưới điện thông minh tại Đặc khu Côn Đảo” gần đây, EVNHCMC đã và đang hướng đến hiện đại hóa lưới điện thông minh, khẳng định bước đi chiến lược hiện thực hóa định hướng phát triển đặc khu kinh tế-sinh thái biển hiện đại, xanh, bền vững.

Có thể thấy, từ đô thị trung tâm đến vùng đảo xa, những công trình ngành điện thể hiện tầm nhìn đồng bộ và sức mạnh triển khai của EVNHCMC hướng tới mục tiêu cung ứng điện ổn định, liên tục, đồng thời khẳng định năng lực nội tại của Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng hiện đại và trên bình diện rộng.

* Bảo đảm phụ tải để phát triển bền vững cho siêu đô thị

Những năm gần đây ngành điện Thành phố được xem là một trong những đơn vị đi đầu cả nước về ứng dụng công nghệ và quản lý thông minh. Nếu đầu tư hạ tầng là “xương sống” thì chuyển đổi số chính là “trái tim” của hệ thống điện hiện đại.

Lưới điện TP. Hồ Chí Minh đã tiệm cận chuẩn quốc tế. Nguồn ảnh: EVNHCMC

Theo ông Luân Quốc Hưng, Phó giám đốc EVNHCMC, trung tâm chiến lược của lưới điện hiện đại của Thành phố là hệ thống SCADA/DMS, là công cụ giám sát, điều khiển và thu thập dữ liệu từ xa, giúp toàn bộ lưới điện trung thế của thành phố được quản lý tập trung, tự động hóa cao. Nhờ đó, khi có sự cố, khu vực bị ảnh hưởng được khoanh vùng chỉ trong vài phút, thay vì hàng giờ như trước.
"Song song với SCADA, hệ thống đo đếm tiên tiến (AMI) đã được triển khai cho 100% người tiêu dùng. Đặc biệt, qua công tơ điện tử thông minh (app chăm sóc khách hàng https://cskh.hcmpc.com.vn/), người dân có thể theo dõi lượng điện tiêu thụ hàng ngày trên ứng dụng EVNHCMC, chủ động điều chỉnh hành vi sử dụng, đồng thời giúp ngành điện có dữ liệu chuẩn xác để dự báo phụ tải và tối ưu vận hành”, ông Hưng chia sẻ.
Theo EVNHCMC, hiện các dịch vụ khách hàng của ngành điện Thành phố đã được số hóa. Từ đăng ký cấp điện, thanh toán, đến báo sự cố đều có thể thực hiện trực tuyến. Năm 2024, gần 15 triệu yêu cầu được tiếp nhận qua các kênh số, trong đó hơn 80% được trả lời tự động bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Đây là bước tiến vượt bậc trong quá trình lấy khách hàng làm trung tâm, biến dịch vụ điện từ thủ công sang số hóa toàn diện.
Không ngẫu nhiên mà EVNHCMC liên tiếp được quốc tế vinh danh tại các diễn đàn năng lượng lớn. Năm 2023 và 2024, Tổng công ty đã giành giải thưởng “Lưới điện thông minh của năm” tại ENLIT ASIA – khẳng định lưới điện TP. Hồ Chí Minh đã tiệm cận chuẩn quốc tế. Song song với công nghệ, công tác quản lý phụ tải được xem là chìa khóa then chốt cho phát triển bền vững.
Liên quan đến điều chỉnh phụ tải điện (DR), ông Nguyễn Văn Khánh, Phòng quản lý năng lượng Tổng Công ty 28 cho biết, đơn vị đã thực hiện dịch chuyển thời gian sản xuất sang giờ thấp điểm, đồng thời thay mới gần như 100% đèn chiếu sáng sang đèn LED… Qua điều chỉnh, bình quân mỗi tháng, Tổng công ty đã tiết kiệm được khoảng 20% tiền điện. Việc tiết kiệm điện cũng đồng nghĩa với giảm chi phí và cũng chính là nâng cao năng suất, cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Cùng quan điểm, ông Trần Hoài Nam, Tổng giám đốc Công ty Kỹ thuật công nghệ Ánh Dương Sài Gòn cho biết Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả quy định cụ thể các vấn đề ưu đãi về thuế, vốn vay. Nhiều dự án thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả còn được xem xét, hỗ trợ kinh phí từ chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Thống kê sơ bộ của ngành điện, một số doanh nghiệp tham gia chương trình điều chỉnh phụ tải điện đã tiết giảm được 25-30% tổng công suất tiêu thụ điện, từ đó tiết kiệm được gần 15% tiền điện. Bên cạnh đó, chương trình tiết kiệm điện toàn dân cũng đạt kết quả ấn tượng, nhất là năm 2024, TP. Hồ Chí Minh tiết kiệm được 779 triệu kWh điện, tương đương hơn 1.500 tỷ đồng. Đây là kết quả từ hàng loạt giải pháp: hỗ trợ cộng đồng, thay bóng đèn LED, lắp thiết bị cảm biến ánh sáng, sử dụng thiết bị dán nhãn năng lượng, tận dụng ánh sáng tự nhiên, sử dụng hiệu quả máy lạnh, thang máy…
Tại Công ty Cổ phần Sài Gòn Food, lãnh đạo doanh nghiệp này cho biết có hệ thống kho lạnh với sức chứa hơn 1.300 tấn, năng lực sản xuất bình quân 50 - 60 tấn thành phẩm/ngày nên đã đầu tư 2 hệ thống điện mặt trời mái nhà có tổng công suất 1.397 kWp, giúp tiết kiệm 20% chi phí điện và giảm phát thải 1.187 tấn CO2. Từ tháng 9/2023, doanh nghiệp còn chuyển đổi nhiên liệu cho lò hơi từ dầu DO sang khí tự nhiên CNG, tiết kiệm 8% chi phí vận hành và giảm khí nhà kính…
Ở góc độ vận hành, EVNHCMC còn ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự báo phụ tải. Các mô hình học máy được triển khai giúp dự báo chính xác nhu cầu theo từng khu vực, từng thời điểm, từ đó điều phối nguồn điện hợp lý, tối ưu hóa hiệu suất toàn hệ thống. Ông Phạm Quốc Bảo, Chủ tịch Hội đồng thành viên EVNHCMC chia sẻ: “Chúng tôi không chỉ muốn cung ứng điện ổn định, mà còn hướng tới xây dựng hệ sinh thái số với phương châm: Khách hàng là trung tâm, công nghệ là công cụ và con người là chìa khóa. Đó là con đường giúp ngành điện Thành phố phát triển bền vững và hội nhập quốc tế”.
Việc kết hợp giữa hạ tầng hiện đại, chuyển đổi số sâu rộng, quản lý phụ tải linh hoạt và ý thức tiết kiệm năng lượng của cộng đồng, ngành điện TP. Hồ Chí Minh đang kiến tạo một hệ thống cung ứng bền vững – đủ sức đáp ứng phụ tải khổng lồ của “siêu đô thị”, đồng thời khẳng định vị thế tiên phong của Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Với nền tảng hạ tầng đồng bộ, công nghệ thông minh và đội ngũ kỹ sư vững vàng bản lĩnh, ngành điện TP. Hồ Chí Minh đã sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên của năng lượng hiện đại, xanh, an toàn và bền vững, góp phần đưa thành phố trở thành “siêu đô” thị năng lượng thông minh của khu vực Đông Nam Á./.

Thanh Vũ/vnanet.vn