Ngành Công Thương chuyển đổi kép: Số hóa chuỗi cung ứng và Xanh hóa tăng trưởng

Lãnh đạo Bộ Công Thương tham quan gian hàng triển lãm chuyển đổi số. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ngày 3/12 tại Hà Nội, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) tổ chức Diễn đàn Chuyển đổi số ngành Công Thương năm 2025 với chủ đề “Chuyển đổi kép: Số hóa chuỗi cung ứng-Xanh hóa tăng trưởng.”

Những con số ấn tượng và các định hướng đột phá được công bố tại diễn đàn cho thấy ngành Công Thương đang bước vào giai đoạn tăng tốc mạnh mẽ về chuyển đổi số.

Ba trụ cột chuyển đổi số tạo nền tảng phát triển toàn diện

Báo cáo về “Định hướng chuyển đổi số ngành Công Thương năm 2026” tại diễn đàn, ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) khẳng định chuyển đổi số là nhiệm vụ chiến lược, gắn liền với chuyển đổi Xanh và phát triển bền vững. Đặc biệt, ba trụ cột gồm: Chính phủ số-Kinh tế số-Xã hội số sẽ tiếp tục được triển khai đồng bộ để mở rộng tác động của chuyển đổi số trên toàn ngành.

Về Chính phủ số, ngành Công Thương đã đạt được những kết quả đáng tự hào. Hiện nay, 224 dịch vụ công trực tuyến toàn trình đã được triển khai, tỷ lệ số hóa hồ sơ đạt 95,52%.

Trong năm 2024, hơn 691.000 bộ hồ sơ được trao đổi qua Cơ chế một cửa ASEAN và trên 52.500 doanh nghiệp được phục vụ qua hệ thống. Bộ Công Thương tiếp tục dẫn đầu cả nước về mức độ hài lòng với dịch vụ công trực tuyến, đạt điểm số tuyệt đối 18/18, với tỷ lệ hài lòng 100% trong xử lý phản ánh, kiến nghị và 97,54% trong giải quyết thủ tục hành chính.

Ông Hoàng Ninh nhấn mạnh, những thành tựu này không chỉ thể hiện cách tiếp cận “lấy người dùng làm trung tâm” mà còn tạo nền tảng dữ liệu quan trọng cho chuyển đổi số toàn diện.

Trong lĩnh vực Kinh tế số, thương mại điện tử tiếp tục là động lực tăng trưởng chính. Quy mô thị trường B2C năm 2024 đạt khoảng 25 tỷ USD, chiếm 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng. Sản xuất thông minh cũng ghi nhận tín hiệu tích cực với chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 8,4% - mức cao nhất trong 5 năm. Khoảng 90% doanh nghiệp chế biến, chế tạo đã triển khai giải pháp số, 35% ứng dụng robot và cảm biến và 10-12% đạt mức nhà máy thông minh 3.0.

Lĩnh vực năng lượng cũng chuyển mình mạnh mẽ nhờ áp dụng đo đếm thông minh, dữ liệu vận hành thời gian thực, AI dự báo phụ tải và hệ thống quản lý năng lượng (EMS).

Kinh tế số Việt Nam năm 2025 được dự báo đạt 39 tỷ USD, nằm trong nhóm tăng trưởng nhanh nhất khu vực, với hơn 40 doanh nghiệp khởi nghiệp AI thu hút 123 triệu USD vốn tư nhân.

Một trong những nội dung trọng tâm của diễn đàn là khái niệm “chuyển đổi kép,” kết hợp giữa chuyển đổi số (DX) và chuyển đổi Xanh (GX). Ông Lê Nguyễn Trường Giang, Viện trưởng Viện Chiến lược chuyển đổi số (DTSI), nhấn mạnh rằng chuyển đổi Xanh chính là giai đoạn tiếp nối của chuyển đổi số.

“Không thể thực hiện chuyển đổi Xanh nếu chưa đạt được một cấp độ số hóa đủ để tạo ra sự chuyển hóa về chất,” ông Giang khẳng định. Công nghệ số sẽ là công cụ để tối ưu hóa tài nguyên, giảm phát thải và xây dựng các mô hình kinh tế tuần hoàn, từ nhà máy thông minh tiết kiệm năng lượng đến chuỗi cung ứng giảm thiểu khí thải carbon.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân phát biểu tại diễn đàn. (Ảnh: BCT/Vietnam+)

Với lĩnh vực này, ông Hoàng Ninh cũng cho rằng năm 2026 sẽ là thời điểm ngành Công Thương tạo ra các đột phá chiến lược, bao gồm chuẩn hóa dữ liệu thương mại điện tử quốc gia, mở rộng mô hình nhà máy thông minh thế hệ 3.0-4.0 và triển khai đại trà hệ thống đo đếm, quản lý năng lượng thông minh trên toàn quốc.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, đảm bảo chuyển đổi số mang lại giá trị thực tiễn như dịch vụ tốt hơn, chi phí sản xuất thấp hơn và năng lượng sạch hơn.

Đổi mới mạnh mẽ để chuyển đổi kép

Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho hay Chính phủ xác định năm 2025 là năm tăng tốc triển khai Nghị quyết 57 về chuyển đổi số, với quan điểm nhất quán rằng chuyển đổi số là động lực quan trọng để phát triển lực lượng sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Ngành Công Thương đã đẩy mạnh chuyển đổi số trên cả ba trụ cột: Chính phủ số; kinh tế số ngành Công Thương và hạ tầng dữ liệu. Tuy nhiên, năm 2025 đặt ra yêu cầu ngành phải đổi mới mạnh mẽ hơn, toàn diện hơn để tận dụng cơ hội từ chuyển đổi kép chuyển đổi số và chuyển đổi Xanh.

Để hiện thực hóa mục tiêu này và đưa ra đề xuất chính sách, mô hình, và giải pháp thúc đẩy thương mại điện tử và kinh tế số phát triển hiệu quả, bền vững, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận vào ba nhóm nội dung lớn. Đầu tiên là nhận diện xu hướng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật, dữ liệu lớn, điện toán đám mây và khả năng ứng dụng trong Chính phủ số, sản xuất thông minh, năng lượng thông minh và thương mại điện tử.

Cùng với đó là hoàn thiện các giải pháp phát triển thị trường thương mại điện tử Xanh-bền vững-an toàn; tăng cường quản lý thương mại điện tử xuyên biên giới; thúc đẩy liên kết vùng và hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm địa phương trên nền tảng số, đồng thời đề xuất các mô hình và giải pháp phát triển kinh tế số ngành Công Thương tại địa phương, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh, những lực lượng quan trọng trong chuyển đổi số thị trường.

Tại diễn đàn, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân bày tỏ mong muốn nhận được sự đóng góp từ các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp để Bộ Công Thương tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, cơ sở dữ liệu và các chương trình hỗ trợ. Những nỗ lực này sẽ giúp ngành Công Thương tiến tới mục tiêu chuyển đổi số theo hướng Xanh, bền vững và đổi mới sáng tạo, khẳng định vai trò tiên phong trong chiến lược phát triển kinh tế quốc gia đến năm 2030.

Chia sẻ về vấn đề an toàn thông tin - mắt xích quan trọng trong quá trình số hóa, bà Nguyễn Như Quỳnh (đồng sáng lập và Giám đốc Vận hành Tổ chức Chống Lừa Đảo) đánh giá, khi ngành Công Thương đẩy mạnh số hóa ở quy mô toàn diện, nguy cơ tấn công mạng cũng gia tăng tương ứng, đặc biệt với các hình thức tội phạm công nghệ cao như lừa đảo trực tuyến, giả mạo email/thông tin đối tác để thay đổi điều khoản thanh toán (BEC), tấn công vào hệ thống vận hành công nghiệp và gian lận thương mại xuyên biên giới.

Trong bối cảnh công nghệ AI phát triển nhanh, các hình thức tấn công mới như phishing tự động, deepfake thời gian thực - từ giả giọng đến giả hình ảnh và video của lãnh đạo - khiến rủi ro trở nên nghiêm trọng hơn và trực tiếp nhắm vào con người, mắt xích dễ tổn thương nhất trong hệ thống an ninh mạng.

Để ứng phó, bà Quỳnh khuyến nghị doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống phòng vệ chủ động, áp dụng mô hình phòng thủ đa tầng bao gồm hạ tầng, dữ liệu và con người; ứng dụng AI trong an ninh mạng để giám sát, cảnh báo sớm các bất thường, đồng thời tăng cường hợp tác công-tư nhằm chia sẻ dữ liệu, kinh nghiệm và mô hình tấn công.

Việc nâng cao năng lực con người thông qua đào tạo định kỳ, mô phỏng thực tiễn và xây dựng văn hóa “an toàn trước-chuyển đổi sau” được xem là chìa khóa bảo đảm doanh nghiệp có thể triển khai chuyển đổi số bền vững. Theo bà Quỳnh, an toàn thông tin không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà phải trở thành một năng lực quản trị cốt lõi của doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.

Diễn đàn Chuyển đổi số ngành Công Thương 2025 không chỉ dừng ở việc đánh giá kết quả, mà đã mở ra cuộc trao đổi rộng hơn về định hướng chiến lược của ngành trong giai đoạn chuyển đổi kép. Từ năng lượng, sản xuất, thương mại điện tử đến logistics và quản lý thị trường, mọi lĩnh vực đều đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ, nơi dữ liệu, công nghệ và tiêu chuẩn xanh trở thành trọng tâm dẫn dắt.

Với tinh thần đó, Diễn đàn năm nay được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho hành trình chuyển đổi số-chuyển đổi Xanh của ngành Công Thương, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, thúc đẩy năng lực cạnh tranh và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong những năm tới./.

(Vietnam+)