Ngành Công tác thanh thiếu niên: Gắn đào tạo với thực tiễn, đáp ứng nhu cầu xã hội

Trong bối cảnh xã hội ngày càng yêu cầu cao về chất lượng nguồn nhân lực trẻ, ngành Công tác Thanh thiếu niên đang dần khẳng định vị trí đặc thù. Với định hướng đào tạo ứng dụng, bám sát thực tiễn và chú trọng phát triển kỹ năng nghề nghiệp, chương trình đào tạo tại Phân hiệu Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh đang mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp với đa dạng lĩnh vực.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, em Hồ Đặng Phương Thùy - sinh viên ngành Công tác thanh thiếu niên, Phân hiệu Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ niềm yêu thích đặc biệt đối với ngành học mà em đã dành nhiều thời gian tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi đăng ký theo học.

"Trước khi quyết định lựa chọn ngành Công tác thanh thiếu niên, em đã chủ động tìm hiểu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau cũng như tham khảo ý kiến từ các anh chị khóa trước. Em nhận thấy chương trình đào tạo ở Phân hiệu không chỉ được thiết kế bài bản mà còn có định hướng rõ ràng, sát với nhu cầu thực tiễn xã hội", Phương Thùy chia sẻ.

Sau một năm học tập và rèn luyện, Phương Thùy đánh giá, chương trình đào tạo Công tác thanh thiếu niên tại Phân hiệu không chỉ trang bị kiến thức nền tảng và chuyên sâu về công tác thanh thiếu niên, mà còn chú trọng phát triển kỹ năng nghiệp vụ, tư duy sáng tạo và khả năng thực hành nghề nghiệp. Sinh viên thường xuyên được tham gia các hoạt động thực tế, các dự án cộng đồng, hội thảo chuyên đề, giúp kết nối lý thuyết với thực tiễn một cách linh hoạt.

"Các môn học được xây dựng theo hướng ứng dụng cao, giảng viên không chỉ giảng dạy kiến thức mà còn truyền đạt kinh nghiệm thực tiễn, từ đó giúp chúng em hiểu sâu sắc hơn về vai trò, trách nhiệm của người làm công tác thanh thiếu niên trong xã hội hiện đại", Phương Thùy nói thêm.

Từng nghĩ sau khi tốt nghiệp sẽ làm việc tại cơ quan nhà nước hoặc tổ chức Đoàn, Hội, em Lại Tấn Quốc (sinh viên năm 4, ngành Công tác Thanh thiếu niên, Phân hiệu Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh) bất ngờ nhận ra nhiều cơ hội nghề nghiệp rộng mở hơn khi được đào tạo bài bản và rèn luyện thực tế trong quá trình học.

Hiện nay, ngoài thời gian dành cho việc học, Tấn Quốc đang đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau như MC cho các chương trình thiếu nhi, các hoạt động của Đoàn - Hội - Đội, biên đạo múa, dancer biểu diễn, giáo viên kỹ năng sống cho học sinh, thành viên ban tổ chức, điều phối viên của chương trình “Học kỳ quân đội”... Không dừng lại ở đó, em còn là người sáng lập tiệm Trang phục biểu diễn T-Sky, nơi cung cấp trang phục biểu diễn và tạo thêm việc làm cho sinh viên có nhu cầu làm thêm.

Theo Tấn Quốc, ngành Công tác Thanh thiếu niên không chỉ trang bị kiến thức chuyên môn mà còn rèn luyện các kỹ năng thực hành xã hội rất cần thiết, giúp sinh viên có thể thích ứng và phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

“Cơ hội phát triển là như nhau với tất cả mọi người. Nếu chọn Phân hiệu Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam tại thành phố Hồ Chí Minh, bạn chắc chắn sẽ nhận được những điều xứng đáng để trưởng thành và hoàn thiện bản thân”, Tấn Quốc nhắn nhủ thêm.

Để tìm hiểu rõ hơn về chương trình đào tạo ngành Công tác thanh thiếu niên, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Thạc sĩ Phạm Thị Quỳnh Chi - Phó trưởng Khoa Công tác thanh thiếu niên, Phân hiệu Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam tại thành phố Hồ Chí Minh.

Phát triển năng lực toàn diện cho sinh viên ngành Công tác Thanh thiếu niên trong thời đại số

Thạc sĩ Quỳnh Chi đánh giá, trước những yêu cầu về chuyển đổi số trong giáo dục, công tác đào tạo ngành Công tác Thanh thiếu niên đang có những thách thức và cơ hội nhất định. Theo đó, chuyển đổi số đang tạo ra một môi trường giáo dục mới với sự hỗ trợ mạnh mẽ của công nghệ như học liệu số, lớp học thông minh, phần mềm quản lý đào tạo, và nền tảng học tập trực tuyến. Đối với ngành Công tác thanh thiếu niên, đây là cơ hội lớn để đổi mới phương pháp giảng dạy - học tập theo hướng tích hợp công nghệ, tăng cường tương tác, cập nhật tri thức hiện đại và gắn kết đào tạo với thực tiễn công tác thanh thiếu niên đang diễn ra nhanh chóng trong xã hội số.

Tuy nhiên, ngành cũng đối mặt với thách thức khi giảng viên và sinh viên phải thích ứng nhanh với sự thay đổi công nghệ, đổi mới phương pháp, mà vẫn phải đảm bảo tính nhân văn, giá trị đạo đức, kỹ năng tương tác trực tiếp và sự thấu hiểu tâm lý thanh thiếu niên.

Thạc sĩ Phạm Thị Quỳnh Chi cũng chỉ ra những phẩm chất và kỹ năng quan trọng mà nhân lực ngành Công tác thanh thiếu niên cần có để thành công trong bối cảnh thị trường ngày càng yêu cầu cao.

"Ngoài lòng yêu nghề, sự kiên trì và tinh thần trách nhiệm, nhân lực ngành Công tác thanh thiếu niên cần hội tụ nhiều phẩm chất và kỹ năng khác như: Kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, tổ chức hoạt động, tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề; khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số; tinh thần đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế…

Đây là những năng lực cốt lõi để tương tác với thanh thiếu niên và cộng đồng, xử lý các tình huống xã hội phức tạp, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tâm lý, hành vi và sự phát triển của thanh niên. Đồng thời, phục vụ việc xây dựng chương trình, tổ chức hoạt động, tư vấn, kết nối mạng lưới thanh niên nhằm đáp ứng sự đa dạng trong nhu cầu phát triển thanh niên, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập, phát triển bền vững.

Những phẩm chất và kỹ năng quan trọng này được rèn luyện trong quá trình học tập suốt 4 năm. Vì vậy, hầu hết các sinh viên tham gia học tập và sau khi tốt nghiệp, các em có thể làm việc tại tổ chức Đoàn - Hội các cấp, các trung tâm thanh thiếu nhi, nhà thiếu nhi, các trường học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp xã hội… hoặc tiếp tục học lên cao để làm công tác giảng dạy, nghiên cứu", cô Chi nhấn mạnh.

Ngành Công tác thanh thiếu niên được đào tạo theo hướng ứng dụng

Theo Phó trưởng khoa Công tác thanh thiếu niên, một trong những thuận lợi lớn nhất là hiện nay trên cả nước chỉ có duy nhất Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam đào tạo ngành học đặc thù này.

Ngành Công tác thanh thiếu niên được đào tạo theo hướng ứng dụng, nên chương trình bám sát với thực tiễn và nhu cầu của xã hội, thường xuyên cập nhật, điều chỉnh. Vì thế, khi sinh viên tốt nghiệp có thể làm việc luôn, từ đó, góp phần đào tạo nguồn nhân lực phục vụ các tổ chức Đoàn - Hội – Đội, tổ chức xã hội và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thanh thiếu nhi trong cả nước. Hơn thế nữa, Phân hiệu được sự quan tâm, hỗ trợ từ Trung ương Đoàn, từ mạng lưới các cơ sở Đoàn trên toàn quốc, tạo điều kiện thuận lợi để triển khai đào tạo, thực hành và kết nối việc làm cho sinh viên.

Mặc dù vậy, công tác đào tạo ngành này vẫn còn gặp phải một số khó khăn, thách thức. Thạc sĩ Quỳnh Chi lý giải: "Do chưa phải là ngành phổ biến trong hệ thống giáo dục đại học hiện nay, nên nhận diện ngành trong xã hội còn hạn chế. Việc truyền thông và quảng bá ngành học đến thí sinh và phụ huynh cần nhiều nỗ lực. Ngoài ra, sự thay đổi về tổ chức bộ máy và vị trí việc làm trong hệ thống chính trị - xã hội ảnh hưởng đến tâm lý lựa chọn ngành học của thí sinh".

Theo cô Chi, tại Phân hiệu Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh, chương trình đào tạo liên tục cập nhật từ thực tiễn phong trào thanh niên, yêu cầu của thị trường lao động và các chính sách thanh niên mới. Các học phần trong chương trình đào tạo gắn với chuyên môn, nghiệp vụ và rèn luyện kĩ năng cho sinh viên.

Một số môn học đặc thù của ngành học như: Kỹ năng tổ chức các hoạt động thanh niên; Kỹ năng tổ chức các hoạt động thiếu nhi; Quản trị thông tin và xử lý khủng hoảng truyền thông; Phương pháp nắm bắt, định hướng dư luận xã hội thanh niên; Giáo dục kỹ năng sống cho thanh thiếu nhi; Tổ chức sự kiện; Kỹ năng truyền thông; Kỹ năng thuyết trình.

Ngoài ra, chương trình đào tạo còn thiết kế thêm 03 đợt thực tập, thực tế: Thực tập công tác thanh niên; Thực tập công tác thiếu nhi; Thực tập tốt nghiệp trong chương trình, cùng với các buổi thực hành, kiến tập tại các cơ sở Đoàn - Hội - Đội, doanh nghiệp và tổ chức xã hội giúp sinh viên phát triển kỹ năng nghề nghiệp và nâng cao năng lực thực tiễn.

Về đội ngũ, Phân hiệu có giảng viên là các chuyên gia giàu kinh nghiệm thực tiễn, có trình độ chuyên môn cao, đồng thời được đào tạo nâng cao để thích ứng với yêu cầu mới của chuyển đổi số. Cơ sở vật chất như phòng học, phòng thực hành kỹ năng, hệ thống thư viện điện tử, các không gian sáng tạo... đang được đầu tư và hoàn thiện để phục vụ tốt công tác giảng dạy và học tập.

"Do ngành học được xây dựng theo hướng ứng dụng nên trong quá trình học tập bên cạnh được cung cấp nền tảng lý luận sinh viên còn được thực hiện đa dạng các kĩ năng năng nghề nghiệp như: Phương pháp nắm bắt, định hướng dư luận xã hội thanh niên; Kỹ năng tổ chức các hoạt động thanh niên; Phương pháp công tác Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh; Múa hát tập thể; Vũ Quốc tế; Kỹ năng truyền thông; Kỹ năng thuyết trình; Âm nhạc đại cương; Khởi nghiệp trong thanh niên… Ngoài ra, sinh viên còn tham gia vào các chương trình, sự kiện do Đoàn trường phát động để thực hành những nội dung đã học vào hoạt động cụ thể.

Vì vậy, các em rất hào hứng với chương trình đào tạo của ngành bởi nó không chỉ cung cấp nền tảng kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn chú trọng rèn luyện kỹ năng thực hành, kỹ năng mềm và phẩm chất nghề nghiệp cần thiết. Các học phần về tổ chức hoạt động thanh niên, kỹ năng lãnh đạo, tham vấn, công tác xã hội với thanh thiếu niên… được thiết kế sát thực tiễn, giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận công việc ngay sau khi tốt nghiệp.

Bên cạnh lý thuyết, nhà trường còn tạo nhiều cơ hội để sinh viên được tham gia các hoạt động thực hành, thực tập tại các cơ sở Đoàn, Hội, tổ chức thanh niên, cơ quan nhà nước hoặc các tổ chức phi chính phủ. Qua đó, sinh viên được rèn luyện năng lực tổ chức hoạt động, làm việc nhóm, tư duy sáng tạo và đặc biệt là khả năng đồng hành, hỗ trợ thanh thiếu niên trong nhiều bối cảnh xã hội khác nhau", cô Chi nhấn mạnh.

Thạc sĩ Quỳnh Chi cũng bày tỏ, vai trò của cán bộ làm công tác thanh thiếu niên đã có sự đổi mới so với trước đây. Ngày nay, cán bộ thanh thiếu niên không còn chỉ dừng lại ở việc tổ chức phong trào, mà chuyển đổi vai trò từ quản lý sang đồng hành, hỗ trợ. Họ là người truyền cảm hứng, lắng nghe, định hướng và hỗ trợ thanh thiếu niên phát triển toàn diện.

Cán bộ thanh thiếu niên phải làm chủ các công cụ công nghệ, mạng xã hội, truyền thông số… để tiếp cận, tương tác, tổ chức hoạt động hiệu quả trong môi trường số hóa họ phải là người tiên phong đi đầu, có tư duy sáng tạo, kỹ năng số và khả năng thích ứng linh hoạt để hỗ trợ thanh thiếu niên trong môi trường thay đổi nhanh chóng.

Không những vậy, cán bộ làm công tác thanh thiếu niên cần có kiến thức liên ngành (giáo dục, tâm lý, công tác xã hội, truyền thông…) và kỹ năng làm việc chuyên sâu với từng nhóm đối tượng, phù hợp với bối cảnh đa dạng, phức tạp của xã hội hiện đại.

"Ngành Công tác thanh thiếu niên góp phần quan trọng trong việc xây dựng một đội ngũ có tâm - tầm - tài để làm việc hiệu quả với thanh thiếu niên trong nhiều môi trường khác nhau, đóng vai trò làm cầu nối, người đồng hành và người dẫn dắt thanh niên phát triển toàn diện, trở thành những công dân tích cực, có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng và quốc gia.

Sinh viên được đào tạo từ ngành này góp phần giúp thanh thiếu niên phát huy tối đa tiềm năng, sẵn sàng hội nhập và cống hiến. Đặc biệt, ngành học góp phần nuôi dưỡng lý tưởng sống, ý thức cộng đồng, tinh thần trách nhiệm và lòng yêu nước trong thanh thiếu niên thông qua các chương trình giáo dục giá trị sống, hoạt động tình nguyện, trải nghiệm thực tế", Thạc sĩ Phạm Thị Quỳnh Chi khẳng định.

Thi Thi