Ngân hàng đang bị cạnh tranh về nguồn vốn

Thị trường bất động sản sôi động, thu hút dòng tiền lớn đổ vào thị trường này

Tín dụng đang có tốc độ tăng trưởng cao và liệu tốc độ này có được duy trì trong cả năm hay không, thưa ông?

Số liệu được Ngân hàng Nhà nước công bố cho thấy tốc độ tăng trưởng tín dụng 7 tháng đầu năm 2025 tương đối cao. Nếu so với đầu năm là tăng 10,32%, còn so với cùng kỳ năm ngoái thì đã tăng xấp xỉ 20%. Thông thường, những năm trước, 6 tháng cuối năm, tốc độ tăng trưởng tín dụng sẽ gấp đôi 6 tháng đầu năm. Vì vậy, kỳ vọng tốc độ tăng trưởng tín dụng năm nay sẽ đạt khoảng 19 - 20%, thậm chí cao hơn.

Tín dụng tăng trưởng cao trong các tháng đầu năm nay xuất phát từ một số nguyên nhân cơ bản.

Thứ nhất, hàng loạt dự án bất động sản “đắp chiếu” nhiều năm nay đã được tháo gỡ vướng mắc pháp lý theo Nghị quyết số 171/2024/QH15 của Quốc hội về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất có hiệu lực từ ngày 1/4/2025. Các dự án được gỡ vướng pháp lý góp phần khơi thông dòng tín dụng chảy vào thị trường bất động sản.

Thứ hai, Chính phủ phát hành trái phiếu nhiều hơn. Trái phiếu chính phủ chủ yếu là các ngân hàng thương mại mua và mua trái phiếu chính phủ cũng được tính vào tăng trưởng tín dụng.

Thứ ba, tín dụng xuất nhập khẩu chạy đua với tiến độ thuế quan bổ sung của Mỹ, nên hàng hóa xuất nhập khẩu cũng chạy đua và đương nhiên là tín dụng cũng chạy đua theo.

Thứ tư, do người dân tăng nhẹ chi tiêu vào du lịch nghỉ hè.

Tín dụng tăng trưởng mạnh cũng là động lực cho lợi nhuận các ngân hàng tăng cao trong năm nay. Cụ thể, trong số 27 ngân hàng đang niêm yết và giao dịch cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, có 23 ngân hàng báo lãi và nhiều ngân hàng báo lãi tăng trưởng tốt so với cùng kỳ. Nhìn kỹ vào cấu trúc lợi nhuận ngân hàng cho thấy, lợi nhuận đến từ hoạt động phi tín dụng cũng tăng và đặc biệt là dịch vụ thanh toán và dịch vụ ngoại hối.

TS. Lê Xuân Nghĩa

Với tốc độ tăng trưởng tín dụng như vậy, liệu có dẫn đến tình trạng căng thẳng thanh khoản trong giai đoạn cuối năm?

Có thể có căng thẳng về thanh khoản, do đồng thời có nhiều kênh đầu tư khác cạnh tranh về thu hút nguồn vốn. Chẳng hạn, bên cạnh giá bất động sản tăng, thị trường chứng khoán cũng tăng, giá vàng tăng mạnh nên người dân đã rút tiền gửi tại ngân hàng.

Hai kênh có tỷ trọng tín dụng áp đảo ở nhiều quốc gia, chứ không riêng Việt Nam đó là trái phiếu chính phủ và bất động sản. Ở các nước, người dân coi bất động sản, nhất là nhà ở, là thị trường tài sản lớn nhất, bởi đây là kênh người dân đầu tư với mức rủi ro thấp. GDP toàn cầu năm 2024 khoảng trên dưới 120.000 tỷ USD nhưng giá trị vốn hóa của thị trường bất động sản toàn cầu vào khoảng 350.000 tỷ USD (gấp 3 lần). Cụ thể, GDP ở Trung Quốc là 19.000 tỷ USD, tiền gửi tiết kiệm tại ngân hàng khoảng 14.000 - 15.000 tỷ USD, trong khi giá trị vốn hóa của thị trường bất động sản lên tới 57.000 tỷ USD. Tương tự, giá trị vốn hóa thị trường bất động sản Việt Nam cũng khoảng 3 lần GDP là 1.500 tỷ USD.

Đáng chú ý, thời gian qua, người dân rút tiền đầu tư vào tiền số, tài sản mã hóa. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, khá nhiều người Việt Nam đầu tư vào các tài sản số đáng tin cậy, có nguồn gốc, xuất xứ, chứ không phải là đầu tư vào những đồng tiền trôi nổi. Điều này cho thấy, nhiều người đã đầu tư vào lĩnh vực này một cách có chủ đích và mang tính dài hạn.

Theo số liệu của Triple-A, tại Việt Nam hiện có khoảng 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, đứng thứ 7 trên toàn cầu. Giai đoạn năm 2023 - 2024, Việt Nam thu hút khoảng 105 tỷ USD dòng vốn từ thị trường blockchain, mang lại lợi nhuận gần 1,2 tỷ USD trong năm 2023. Đáng chú ý, tỷ lệ người làm nghề tự do tại Việt Nam sở hữu tài sản mã hóa đứng đầu thế giới.

Mặc dù thanh khoản cũng có những lúc căng thẳng, nhưng tôi cho rằng, nhìn chung mức độ không nhiều trong năm 2025. Lãi suất liên ngân hàng qua đêm có thời điểm lên 6%/năm nhưng ước tính tương đối ổn định trên dưới 4,5%/năm và lãi suất điều hành, lãi suất tái chiết khấu không thay đổi.

Áp lực về nguồn vốn để phục vụ mục tiêu tăng trưởng cao liệu có dẫn đến tình trạng lãi suất tăng trong giai đoạn cuối năm, thưa ông?

Khi Chính phủ tăng huy động vốn, tăng huy động trái phiếu cho các công trình trọng điểm, đặc biệt về năng lượng, giao thông vận tải, bên cạnh đó thị trường bất động sản phục hồi thì áp lực tăng lãi suất là không thể tránh khỏi.

Khi lãi suất tăng, hoặc được neo ở mức cao thì giá trị tiền đồng Việt Nam cũng tăng lên và đặc biệt, nếu Ngân hàng Trung ương Mỹ hạ lãi suất thì giá trị của đồng USD sẽ giảm và áp lực đối với tỷ giá hối đoái cũng giảm. Điều này sẽ làm giảm áp lực lạm phát của Việt Nam trong năm nay.

Trong giai đoạn hiện tại, chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước là đúng hướng: đặt trọng tâm vào việc ổn định giá trị VND, ổn định tỷ giá hối đoái. Đây là một trong những khâu then chốt để ổn định lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, nếu như ước tính tăng trưởng tín dụng năm nay vượt 20% thì áp lực lạm phát cho những năm sau sẽ dần tăng với độ trễ khoảng một năm. Do đó, Ngân hàng Nhà nước cần tập trung nhiều hơn vào việc ổn định tỷ giá hối đoái, chống lạm phát bằng cách kiểm soát cung ứng tiền; bên cạnh đó, giám sát việc cho vay của các ngân hàng thương mại theo các chỉ tiêu an toàn như tỷ lệ an toàn vốn (CAR), chênh lệch tiền gửi và cho vay, kiểm soát nợ xấu.

Tôi muốn nhấn mạnh lại, câu chuyện tỷ giá hối đoái và lãi suất phụ thuộc vào cung tiền. Cung tiền tăng, lãi suất sẽ giảm và tỷ giá tăng. Ngược lại, cung tiền giảm, lãi suất tăng và tỷ giá giảm.

Bên cạnh việc đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng thì câu chuyện chất lượng tín dụng cũng được đặt ra với ngành ngân hàng, thưa ông?

Tôi cho rằng, điều quan trọng là các ngân hàng phải kiểm soát hệ số CAR, bởi đây sẽ là biện pháp kiểm soát tăng trưởng tín dụng, thay thế cho room tín dụng. CAR trung bình của các ngân hàng Việt Nam đang duy trì khoảng 12,3%, cao hơn mức tối thiểu 8%, song vẫn thấp hơn nhóm các nước ASEAN-5 và thấp hơn mặt bằng chung khu vực châu Á - Thái Bình Dương (khoảng 13,1%).

Thông tư số 14/2025/TT-NHNN vừa được ban hành là bước tiến lớn hướng tới Basel III, với CAR tối thiểu nâng lên 10,5% từ năm 2030 (gồm cả bộ đệm vốn bảo toàn - CCB), cùng với yêu cầu bổ sung về bộ đệm vốn phản chu kỳ (CcyB) và cho phép triển khai phương pháp xếp hạng nội bộ (IRB).

Thông tư 14 mở đường cho việc áp dụng cơ chế tín dụng thị trường, là điều kiện cần để hệ thống tài chính Việt Nam vận hành hiệu quả và an toàn hơn trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng hội nhập sâu rộng nhưng quan trọng là không để gian lận trong hệ số CAR. Nói cách khác, gian lận vốn tự có và tổng tài sản có rủi ro (tương ứng là vốn cấp 1 và vốn cấp 2). Tài sản có rủi ro và vốn cấp 1 khó có thể gian lận được bởi Ngân hàng Nhà nước kiểm soát tốt nhưng vốn cấp 2 (trái phiếu dài hạn) có thể bị gian lận, trên cơ sở đó tăng vốn để tăng room cho vay.

Đồng thời, cần có chính sách tăng vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước chi phối, vì đây là những ngân hàng chiếm thị phần lớn, tiền gửi CASA cao và có thể huy động và cho vay ở lãi suất thấp. Điều này sẽ có lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như doanh nghiệp đầu tư dài hạn.

Nhuệ Mẫn thực hiện.