Ngăn chặn nạn săn bắt, vận chuyển trái phép động vật hoang dã

Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm

Theo thông tin từ cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực lâm nghiệp và kiểm lâm, thời gian qua, công tác quản lý lâm sản và động vật rừng nói chung, động vật hoang dã nói riêng cơ bản đã được kiểm soát chặt chẽ; nhiều hành vi vi phạm đã được phát hiện và xử lý kịp thời, góp phần quan trọng trong công tác quản lý bảo vệ rừng, lâm sản và bảo tồn đa dạng sinh học. Tuy vậy, hiện nay tại một số địa phương vẫn còn tình trạng săn bắt, bẫy, nuôi nhốt, mua bán, vận chuyển trái pháp luật liên quan đến động vật rừng và động vật hoang dã, đặc biệt là các loài chim hoang dã, chim di cư.

Nhân viên Vườn quốc gia Pù Mát (Nghệ An) chăm sóc hổ bị thu giữ tại các vụ vi phạm

Tòa án Nhân dân huyện Cao Lộc (tỉnh Lạng Sơn), mới đây đã áp dụng quy định tại khoản 3 Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 về tội "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm", tuyên phạt bị cáo Hoàng Văn Thượng (trú tại tỉnh Lạng Sơn) mức án 10 năm 3 tháng tù; hai bị cáo khác có liên quan, mỗi bị cáo bị tuyên phạt 10 năm tù. Trước đó, các cơ quan chức năng huyện Cao Lộc đã phát hiện và tịch thu tổng cộng 105 cá thể rùa, trong đó có 22 cá thể rùa đầu to, tại gần khu vực cửa khẩu và mở rộng điều tra, bắt giữ 3 đối tượng có liên quan kể trên.

Cũng tại Lạng Sơn hồi đầu năm 2025, Tòa án Nhân dân huyện Văn Lãng (cũ) đã tuyên phạt 12 năm tù và phạt tiền 85 triệu đồng đối với bị cáo Lưu Huỳnh Huyên (SN 1994, trú tại thị trấn Na Sầm, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn) về tội "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã” và tội "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm" do có hành vi vận chuyển, buôn bán trái phép 240 cá thể vẹt ngoại lai bị phát hiện vào tháng 5/2024. Hai đối tượng được thuê để chuyển hàng là Hà Quang Hiệp và Chu Văn Hoàng cũng bị kết án lần lượt là 10 năm và 9 năm tù, đồng thời bị thu giữ phương tiện vận chuyển.

Liên quan đến vi phạm về động vật hoang dã, tại tỉnh Thanh Hóa, cuối năm 2024, Tòa án nhân dân thị xã Nghi Sơn đã tuyên phạt đối tượng Phan Quốc Vương (SN 1994, trú tại xã Hòa Sơn, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng) 10 năm 3 tháng tù và đối tượng Tống Thị Lành (SN 1984, trú tại thôn Tân An, xã Phú Nhuận, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế) 10 năm tù về tội "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã” và tội "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm". Đây là hai đối tượng nằm trong đường dây chuyên vận chuyển, buôn bán trái phép động vật hoang dã từ miền Trung ra miền Bắc. Trước đó, hai đối tượng này bị lực lượng chức năng phát hiện khi đang vận chuyển trái phép 9 cá thể tê tê và 17 cá thể rùa.

Những chiếc bẫy gà rừng được trưng bày tại Bảo tàng Vườn quốc gia Pù Mát

Tại tỉnh Nghệ An, ngày 29/11/2024, Tòa án nhân dân TP.Vinh đã tuyên phạt đối tượng Chảo A Lai (SN 1992, trú tại xã Khánh Xuân, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng) 10 năm 9 tháng tù với các tội danh "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã” và "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm". Trước đó, ngày 15/4/2024, đối tượng này bị lực lượng chức năng phát hiện có hành vi vận chuyển trái phép 416 cá thể động vật hoang dã chủ yếu là các loài rùa, kỳ đà, rắn ngoại lai (không có phân bố tự nhiên ở Việt Nam). Đối tượng khai nhận được thuê 15 triệu đồng để chở "hàng" từ Hà Tĩnh về Hà Nam.

Tăng cường tuyên truyền và tuần tra, kiểm soát

Tại địa bàn Nghệ An, số lượng dụng cụ bẫy thú rừng thu giữ được qua các vụ vi phạm có thể kết thành những con voi khổng lồ, được mô phỏng ở Vườn Quốc gia Phù Mát, khiến du khách tham quan không khỏi ngỡ ngàng...

Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất của cả nước với 6 tuyến quốc lộ chạy qua địa bàn tỉnh và có tuyến biên giới với nước CHDCND Lào dài 419,5 km. Với vị trí địa lý như vậy, là điều kiện phát sinh nhiều loại tội phạm, trong đó có tội phạm về động vật hoang dã. Các đối tượng thực hiện hành vi vận chuyển, buôn bán động vật hoang dã từ Lào và các tỉnh khác đi qua địa bàn tỉnh Nghệ An ra các tỉnh phía Bắc để tiêu thụ. Từ năm 2018 đến nay, trên địa bàn tỉnh xảy ra 69 vụ/95 bị can (năm 2018: 5 vụ/8 bị can; năm 2019: 9 vụ/14 bị can; năm 2020: 17 vụ/19 bị can; năm 2021: 14 vụ/18 bị can; năm 2022: 12 vụ/13 bị can; 6 tháng đầu năm 2023: 11 vụ/21 bị can). Tội phạm về động vật hoang dã có chiều hướng gia tăng, số lượng cá thể động vật hoang dã bị xâm hại nhiều.

Trong những năm gần đây, hoạt động vận chuyển, buôn bán diễn ra tại nhiều nơi, nhất là những địa phương có biên giới giáp với Trung Quốc như tỉnh Lạng Sơn đã và đang trở thành tuyến đường trọng điểm được các đối tượng sử dụng để thực hiện hoạt động vận chuyển động vật hoang dã trái phép từ Việt Nam sang các quốc gia lân cận và ngược lại.

Trước thực tế trên, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm đề nghị sở nông nghiệp và môi trường các tỉnh, thành phố tiếp tục phối hợp với chính quyền địa phương tăng cường kiểm tra, kiểm soát và giám sát hoạt động săn bắt, nuôi nhốt, buôn bán, vận chuyển động vật rừng, động vật hoang dã tại địa phương; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật. Cùng với đó, các Sở Nông nghiệp và Môi trường đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ động vật rừng, động vật hoang dã; vận động người dân không săn bắt, bẫy, nuôi nhốt, mua bán, tiêu thụ động vật hoang dã trái quy định pháp luật; khuyến khích cộng đồng tham gia giám sát, tố giác vi phạm liên quan động vật rừng, động vật hoang dã.

Bắt giữ đối tượng vận chuyển trái phép sản phẩm từ động vật hoang dã

Ngoài ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh, thành phố chủ động phối hợp với lực lượng Công an, chính quyền địa phương, cơ quan truyền thông và cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc phòng ngừa, đấu tranh, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến động vật rừng, động vật hoang dã.

Trước đó, trong tháng 6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 26/2025/TT-BNNMT quy định quản lý lâm sản; xử lý lâm sản, thủy sản là tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân. Cùng với đó là Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.

Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội cứu hộ động vật rừng do các tổ chức, cá nhân chuyển đến

Vì vậy, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh, thành phố tiếp tục tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 20/02/2014 về tăng cường chỉ đạo và thực hiện các biện pháp kiểm soát, bảo tồn các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm; Chỉ thị số 29/CT-TTg ngày 23/7/2020 về một số giải pháp cấp bách quản lý động vật hoang dã; Chỉ thị số 04/CT-TTg ngày 17/5/2022 về các giải pháp cấp bách để bảo tồn loài chim hoang dã, chim di cư; cùng với các thông tư trên.

Các sở nông nghiệp và môi trường báo cáo định kỳ và đột xuất về tình hình quản lý, xử lý vi phạm động vật rừng, động vật hoang dã (nếu có) gửi Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm để tổng hợp, kịp thời có phương án xử lý.

HỒNG TRÚC - VĂN TOÀN