Ngân 98 bị bắt, người mua phải hàng giả cần làm gì để đòi bồi thường?

Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM mới đây khởi tố, bắt tạm giam Võ Thị Ngọc Ngân (Ngân 98) để điều tra về hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm liên quan đến thương hiệu ZuBu.

Kết quả điều tra ban đầu cho thấy Ngân 98 là người trực tiếp điều hành mọi hoạt động của Công ty ZuBu (do bà T.T.T. - mẹ ruột của Ngân đứng tên giám đốc), từ sản xuất, quảng bá đến phân phối sản phẩm. Dưới vỏ bọc “thực phẩm bảo vệ sức khỏe”, ZuBu đã đưa ra thị trường nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng.

Kết quả giám định của Phân viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) xác định các sản phẩm do Ngân sản xuất và kinh doanh không đạt chỉ tiêu chất lượng công bố, bị kết luận là hàng giả, trong đó một số mẫu (sản phẩm viên colagen) có chứa các chất cấm sibutramin và phenolphthalein.

Ngân 98 bị khởi tố

Theo các bác sĩ, thuốc giảm cân của Ngân 98 chứa các chất cấm nguy hiểm như sibutramine, phenolphthalein gây nguy hiểm cho sức khỏe. Những hoạt chất này bị cấm sử dụng trong thực phẩm do có thể gây rối loạn tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn tiêu hóa và tiềm ẩn nguy cơ ung thư, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Với các buộc sản xuất, buôn bán hàng giả, cũng như việc các sản phẩm mà Ngân 98 bán ra có chưa chất cấm, nhiều người tiêu dùng băn khoăn là liệu họ có thể lấy lại được tiền hay không?

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, luật sư Lê Hữu Nghĩa - Công ty Luật TNHH DC Counsel (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho hay với hành vi buôn bán hàng giả là thực phẩm, tại Khoản 1 Điều 193 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 và năm 2025 quy định “Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thì bị phạt tù từ 2 - 5 năm”.

Khung hình phạt cao nhất đối với tội danh này là phạt tù từ 15 - 20 năm hoặc tù chung thân. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản (Khoản 5 Điều 193 Bộ luật Hình sự).

“Như vậy, mức án cao nhất mà Ngân 98 có thể phải đối mặt do hành vi này là tù chung thân”, ông Nghĩa nói.

Theo ông Nghĩa, người tiêu dùng đã mua phải những sản phẩm do Ngân 98 bán (và được cơ quan Nhà nước xác định là hàng giả) sẽ được xem là bị hại trong vụ án hình sự này. Do đó, người tiêu dùng hoàn toàn có quyền yêu cầu Ngân 98 phải thực hiện các trách nhiệm dân sự như trả lại tiền mua hàng đã nhận, bồi thường các thiệt hại phát sinh liên quan đến sức khỏe do hàng giả này gây ra (nếu có).

“Việc đòi lại tiền, yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có) có thể được thực hiện ngay trong vụ án hoặc có thể khởi kiện bằng một vụ án dân sự khác để đòi lại quyền và lợi ích hợp pháp mà người tiêu dùng đã bị xâm phạm”, ông Nghĩa nói.

Hiện nay cơ quan chức năng đã thu giữ tài sản của Ngân 98 gồm 80 sổ đỏ, hơn 8.000 USD, 4 sổ tiết kiệm ngân hàng cùng nhiều vật chứng có liên quan.

Luật sư Lê Hữu Nghĩa cho rằng theo quy định tại Điểm e Khoản 1 Điều 37 Bộ luật Tố tụng Hình sự, Điều tra viên được phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra có quyền: “Thi hành lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp, lệnh hoặc quyết định bắt, tạm giữ, tạm giam, khám xét, thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản, xử lý vật chứng”.

Luật sư Lê Hữu Nghĩa - Công ty Luật TNHH DC Counsel

Trong trường hợp này, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM sẽ tiến hành xác minh, điều tra về số tài sản trên có thuộc sở hữu của Ngân 98 hay không, tài sản có nguồn gốc từ hành vi phạm tội mà có hay không... nhằm xác định cơ sở để áp dụng các biện pháp như kê biên, phong tỏa tài sản (Điều 128, Điều 129 Bộ luật Tố tụng Hình sự).

Nếu có cơ sở chứng minh “Vật hoặc tiền do phạm tội hoặc do mua bán, đổi chác những thứ ấy mà có; khoản thu lợi bất chính từ việc phạm tội”, căn cứ quy định tại Khoản 1 Điều 47 Bộ luật Hình sự 2015 có thể tịch thu tài sản này để sung vào ngân sách nhà nước.

Trong trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định Ngân 98 có nghĩa vụ phải bồi thường cho bị hại thì những tài sản thuộc sở hữu của Ngân 98 (nhưng không bị tịch thu sung vào ngân sách nhà nước theo quy định nêu trên) sẽ được xử lý để đảm bảo thi hành án đối với nghĩa vụ bồi thường.

TS-LS Đặng Văn Cường, Trưởng văn phòng Luật sư Chính pháp, cho rằng trong trường hợp sản phẩm được xác minh là hàng giả thì rõ ràng đã ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng.

Theo ông Cường, trong trường hợp cơ quan chức năng không khởi tố thêm về tội lừa dối khách hàng mà chỉ xử lý tội sản xuất hàng giả là thực phẩm, nhưng căn cứ cho thấy có người mua sản phẩm hàng hóa này thì cũng được xác định có quyền lợi liên quan. Những người này có quyền: đưa ra yêu cầu bồi thường thiệt hại; yêu cầu bị can hoàn trả lại số tiền đã bán, đã nhận của khách hàng và bồi thường thiệt hại (về sức khỏe, tài sản, tính mang...).

Lam Thanh