Nga biến gió Bắc Cực thành 'mỏ điện sạch' cho những ngôi làng tận cùng thế giới

Ở vùng cực bắc của Trái đất, mùa đông kéo dài hàng tháng, nhiệt độ có thể xuống tới âm 50 độ C và gió thổi dữ dội quanh năm.

Một ngôi làng nhỏ bé mang tên Tiksi, thuộc Cộng hòa Sakha (Yakutia) của Nga, đang trải qua một cuộc cách mạng thầm lặng về năng lượng: điện gió.

Với khoảng 4.600 cư dân, Tiksi từng phải phụ thuộc hoàn toàn vào các máy phát diesel cũ kỹ và những chuyến tiếp tế nhiên liệu đắt đỏ. Điện không ổn định khiến sinh hoạt hàng ngày, việc học tập của trẻ em và sinh kế của người dân gặp nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, kể từ khi dự án “Hệ thống lưới điện vi mô Bắc Cực” (Polar Microgrid System) ra đời, một phần năng lượng của ngôi làng đã bắt đầu được cung cấp bởi gió, nguồn năng lượng tưởng như khắc nghiệt nhưng lại giàu tiềm năng vô tận.

Tua-bin gió tại ngôi làng Tiksi, những cột tua-bin khổng lồ không chỉ cung cấp điện sạch mà còn cải thiện đời sống của cư dân vùng Bắc Cực. Ảnh: Moscow Times

Dự án được thực hiện bởi Tập đoàn Thủy điện Nga RusHydro, hợp tác với các nhà nghiên cứu Nhật Bản và chính quyền Sakha, với mục tiêu tích hợp các nguồn điện hiện có với tua-bin gió và hệ thống lưu trữ pin.

Ngày 7/11/2018, nhà máy điện gió 900 kW đầu tiên tại Tiksi chính thức đi vào hoạt động, với 3 tua-bin gió do công ty Komaihaltec của Nhật Bản chế tạo, có khả năng chịu được nhiệt độ âm 50 độ và sức gió cực đoan.

Theo RusHydro, nhà máy giúp tiết kiệm khoảng 500 tấn diesel mỗi năm, vừa giảm chi phí, vừa bảo vệ môi trường. “Chúng tôi kỳ vọng thiết bị này sẽ chịu được điều kiện khí hậu khắc nghiệt và chứng minh hiệu quả”, Tổng giám đốc RusHydro Nikolai Shulginov cho biết.

Trong khi đó, Thống đốc Sakha Aisen Nikolayev nhận định: “Dự án này sẽ cải thiện điều kiện sống cho cư dân Tiksi, những người sống trong một trong những môi trường khắc nghiệt bậc nhất trên hành tinh”.

Nhưng Tiksi chỉ là một mắt xích trong bức tranh rộng lớn hơn về năng lượng gió ở Bắc Cực Nga. Tại thành phố Murmansk, phía bắc Nga, công ty Enel Green Power (thuộc Tập đoàn Enel, chuyên phát triển năng lượng tái tạo) đang xây dựng trang trại điện gió Kolskaya, dự án năng lượng tái tạo lớn nhất bên ngoài vòng Bắc Cực, với công suất 201 MW, gồm 57 tua-bin trên diện tích 257ha.

Khi đi vào vận hành, Kolskaya có thể sản xuất khoảng 750 GWh điện mỗi năm, giúp giảm 600.000 tấn CO2 thải ra môi trường. Ngoài ra, dự án còn được kỳ vọng thúc đẩy kinh tế khu vực Murmansk, tạo việc làm, và xây dựng hạ tầng năng lượng hiện đại.

Điều đặc biệt là các dự án này không chỉ dừng lại ở con số và công nghệ. Chúng mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, đặc biệt với những cộng đồng xa xôi.

Ở Tiksi, trẻ em giờ đây có thể học online mà không lo mất điện, người dân không còn phải chật vật chờ dầu diesel và những doanh nghiệp nhỏ có thể hoạt động ổn định hơn.

Việc vận hành tua-bin gió cũng tạo thêm cơ hội việc làm, từ bảo trì đến vận hành, góp phần nâng cao đời sống và tạo thu nhập bổ sung.

57 tua-bin tại trang trại điện gió Kolskaya ở Murmansk giúp khu vực này giảm 600.000 tấn CO2 mỗi năm. Ảnh: Enel Green Power

Vùng Bắc Cực của Nga cũng là nơi lưu giữ văn hóa và ngôn ngữ bản địa độc đáo, vốn đang đứng trước nguy cơ mai một.

Khi các dự án năng lượng sạch phát triển, không chỉ cung cấp điện mà còn tạo điều kiện cho cộng đồng duy trì và phát triển các giá trị văn hóa: từ việc tổ chức các lớp học, hội nghị quốc tế về ngôn ngữ bản địa đến các hoạt động nghiên cứu khoa học về khí hậu và động vật cổ đại, như các xác ướp sư tử hang, gấu Bắc Cực hay voi mammoth còn được bảo tồn nhờ điều kiện đóng băng vĩnh cửu.

Năng lượng gió ở Bắc Cực Nga cũng thách thức các kỹ sư và nhà khoa học. Việc xây dựng và vận hành tua-bin gió trong môi trường nhiệt độ cực thấp, băng giá và gió mạnh là một thử thách lớn.

Các vật liệu, kỹ thuật và hệ thống lưu trữ điện phải được thiết kế đặc biệt để chịu được những điều kiện khắc nghiệt này. Những nỗ lực này không chỉ mang lại năng lượng sạch mà còn tạo ra một trường học sống động cho công nghệ và khoa học tại các vùng xa xôi.

Ngoài Tiksi và Murmansk, nhiều vùng khác như Siberia, Yakutia, Chukotka cũng đang trở thành “phòng thí nghiệm” cho năng lượng gió, nơi các giải pháp tái tạo được thử nghiệm, hoàn thiện và triển khai thực tế.

Đây là bước đi quan trọng trong chiến lược của Nga nhằm tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo, hướng tới phát thải carbon bằng không, đồng thời cải thiện đời sống cộng đồng ở những vùng xa xôi, vốn thường bị bỏ quên trong các chính sách công nghiệp hóa.

Theo Moscow Times, Northern Forum, Energy Industry Review

Tử Huy