Nét đẹp truyền thống của người Mông tại Phjắc Cát

Trong những ngày cuối năm, chúng tôi có dịp về xóm Phjắc Cát, xã Nam Tuấn. Giữa cái nắng hanh pha lẫn cái se lạnh mùa đông, tại nhà văn hóa xóm, chị em phụ nữ Mông thường xuyên quây quần bên nhau, tay kim tay chỉ, lặng lẽ thêu nên những bộ trang phục truyền thống của dân tộc mình. Phjắc Cát là xóm người Mông Hoa, bởi vậy trang phục phụ nữ nơi đây mang gam màu chủ đạo là trắng, xanh, vàng, hài hòa, nổi bật, đậm dấu ấn riêng.

Để hoàn thiện một bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Mông không hề đơn giản. Bộ trang phục gồm nhiều phần như thân áo, hai yếm trước, yếm sau, xà cạp, đai thắt lưng… mỗi chi tiết đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và đôi tay khéo léo. Tất cả đều được thêu hoàn toàn bằng tay, không thể thay thế bằng máy móc. Các họa tiết nhỏ, đường nét dày được xếp chồng lên nhau, yêu cầu người thêu phải đều tay, chắc mũi; chỉ cần sai một chi tiết nhỏ cũng phải tháo ra làm lại. Vì vậy, để hoàn thành trọn vẹn một bộ trang phục, có khi mất vài tháng, thậm chí lâu hơn.

Sinh ra và lớn lên ở Phjắc Cát, chị Dương Thị Hoa sớm bén duyên với nghề thêu. Từ thuở nhỏ, mỗi tối chị thường ngồi bên cạnh mẹ, lặng lẽ quan sát từng đường kim, mũi chỉ. Mới 12 tuổi, chị đã biết thêu những hoa văn cơ bản. Theo năm tháng, nhờ sự dìu dắt của mẹ và quá trình học hỏi, trao đổi cùng các chị em trong xóm, tay nghề của chị Hoa ngày càng hoàn thiện. Đến nay, chị được nhiều người đánh giá là một trong những người có đường thêu đẹp, đều và tinh xảo nhất trong xóm.

Không chỉ những người sinh ra tại Phjắc Cát mới gắn bó với nghề thêu. Chị Lầu Thị Mái về xóm làm dâu khi chỉ mới biết những mũi thêu đơn giản. Nhờ phong trào thêu thùa lan tỏa trong xóm, chị vừa làm vừa học, quan sát, hỏi han từng chi tiết nhỏ. Dần dần, tay nghề của chị được nâng cao. Hiện nay, chị có thể tự thêu trang phục cho bản thân, cho con và làm bán cho những phụ nữ ở nơi khác không biết thêu. Với chị Mái, thêu không chỉ là kỹ năng mà còn là trách nhiệm của người phụ nữ Mông, trách nhiệm gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và truyền dạy cho con cháu mai sau.

Phụ nữ dan tộc Mông hoa xóm Phjắc Cát, xã Nam Tuấn gìn giữ văn hóa dân tộc qua từng đường kim, mũi chỉ.

Sau khi hoàn thành việc nhà, việc xóm, chị Hoàng Thị Hồng, Bí thư Chi bộ xóm, cũng thường xuyên tham gia cùng các chị em ngồi thêu, chia sẻ, động viên nhau giữ nghề truyền thống. Theo chị Hồng, mỗi người phụ nữ Mông còn mang trên mình trách nhiệm gìn giữ văn hóa dân tộc, trong đó trang phục truyền thống là một phần không thể thiếu. Vì vậy, việc học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm và truyền dạy cho thế hệ trẻ luôn được chị và các chị em trong xóm chú trọng.

Giữa nhịp sống hiện đại đang từng ngày len lỏi đến các bản làng vùng cao, những buổi thêu thùa tại nhà văn hóa xóm Phjắc Cát vẫn diễn ra đều đặn, lặng lẽ mà bền bỉ. Trong cái lạnh của mùa đông, từng đường kim, mũi chỉ không chỉ tạo nên những bộ trang phục đẹp mà còn là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, là cách để những giá trị văn hóa truyền thống tiếp tục được gìn giữ.

Với người Mông, mùa nông nhàn không phải là mùa nghỉ mà là mùa giữ nghề, giữ hồn văn hóa. Từ đôi tay khéo léo của các chị, các mẹ, những bộ trang phục truyền thống vẫn được hồi sinh qua từng mũi thêu, mang theo sắc màu núi rừng, là niềm tự hào dân tộc. Dù cuộc sống có đổi thay, hồn cốt văn hóa Mông vẫn trường tồn và được trao truyền cho các thế hệ mai sau.

Hải Nam