Nền tảng pháp lý vững chắc cho gia đình Việt Nam

Thời gian qua, Sở Tư pháp tỉnh Đồng Nai đã đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật trong lĩnh vực hôn nhân - gia đình cho người dân vùng sâu, vùng xa. Trong ảnh: Công chức Sở Tư pháp phát tài liệu tuyên truyền pháp luật cho người dân xã Nha Bích. Ảnh: An Nhơn

Sau 10 năm triển khai, Luật HNGĐ năm 2014 đã phát huy nhiều giá trị tích cực, được xã hội đồng thuận và ghi nhận.

Nhiều kết quả nổi bật sau 10 năm thực hiện

Mới đây, Bộ Tư pháp đã chủ trì tổ chức Hội nghị toàn quốc Tổng kết 10 năm thi hành Luật HNGĐ năm 2014 nhằm đánh giá toàn diện kết quả đạt được; đồng thời chỉ ra những khó khăn, vướng mắc để tiếp tục hoàn thiện pháp luật trong thời gian tới.

Theo đó, Bộ Tư pháp đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương và tổ chức liên quan triển khai nhiều hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) về HNGĐ như: đưa hoạt động PBGDPL về Luật HNGĐ năm 2014 vào nội dung trọng tâm cần thực hiện; tổ chức biên soạn, phát hành hoặc đăng tải lên Cổng thông tin điện tử PBGDPL quốc gia dưới dạng đề cương, tài liệu phổ biến, tờ gấp pháp luật, tình huống, tiểu phẩm, hỏi - đáp pháp luật về HNGĐ…

Bộ Tư pháp đã đa dạng hóa các hình thức truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc thực hiện chính sách, pháp luật HNGĐ; tạo điều kiện cho người dân tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí của Nhà nước trong lĩnh vực HNGĐ. Hệ thống tủ sách pháp luật ở cơ sở tiếp tục được củng cố, cập nhật đầu sách mới, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho cán bộ và nhân dân.

Nhiều kết quả nổi bật đạt được như: toàn quốc giải quyết hơn 6 triệu hồ sơ đăng ký kết hôn, trong đó gần 88% đăng ký kết hôn lần đầu (từ năm 2015 đến hết năm 2025). Công tác hộ tịch, đăng ký kết hôn được thực hiện đồng bộ, chính quy, đúng quy trình. Đặc biệt, việc xác định quan hệ cha, mẹ, con ngày càng chặt chẽ, góp phần đảm bảo quyền nhân thân của trẻ em.

Đáng chú ý, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống giảm rõ rệt. Tỷ lệ tảo hôn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm còn 11,8% (bình quân giảm 1,2%/năm); số lượng tảo hôn giảm từ hơn 39 ngàn xuống còn hơn 24 ngàn trường hợp; hôn nhân cận huyết thống giảm từ hơn 1 ngàn xuống còn hơn 590 trường hợp…

Những kết quả này cho thấy Luật HNGĐ năm 2014 đã và đang góp phần quan trọng trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội theo hướng lành mạnh, tiến bộ, phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước.

Định hướng hoàn thiện pháp luật trong thời gian tới

Bên cạnh kết quả đạt được, tại hội nghị, đại diện các cơ quan, đơn vị, địa phương cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong thi hành Luật HNGĐ năm 2014. Một số quy định chưa thật sự đồng bộ, còn thiếu cụ thể, rõ ràng; một số nội dung chưa kịp thời điều chỉnh các vấn đề mới phát sinh trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số. Việc áp dụng pháp luật ở một số nơi còn chưa thống nhất, tình trạng vi phạm pháp luật về HNGĐ vẫn xảy ra.

Trước thực tiễn đó, Bộ Tư pháp xác định nhiều định hướng lớn trong hoàn thiện pháp luật HNGĐ. Trong đó nhấn mạnh việc đảm bảo tốt hơn nữa quyền con người, quyền công dân, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật; thích ứng với sự biến đổi của các quan hệ gia đình trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế và tiến bộ khoa học - công nghệ.

Đối với các quan hệ HNGĐ có yếu tố nước ngoài, Bộ Tư pháp tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định pháp luật còn chồng chéo, thẩm quyền giải quyết, công nhận và cho thi hành bản án, quyết định của cơ quan nước ngoài; tăng cường bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân Việt Nam; khắc phục những bất cập trong thực tiễn giải quyết ly hôn, nuôi con, chia tài sản, nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài...

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú nhấn mạnh: Luật HNGĐ năm 2014 là một trong những đạo luật xã hội có tính nhân văn và hội nhập cao nhất giai đoạn 2010-2025; góp phần điều chỉnh các quan hệ xã hội theo hướng lành mạnh, tiến bộ, đảm bảo quyền tự do hôn nhân, quyền bình đẳng, bảo vệ phụ nữ, trẻ em và người yếu thế; qua đó góp phần xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc. Thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc tham mưu cấp có thẩm quyền hoàn thiện pháp luật HNGĐ về những vấn đề mang tính “điểm nghẽn”, rào cản đối với sự phát triển của gia đình, thực hiện quyền HNGĐ của mỗi cá nhân.

An Nhơn