Nên chọn đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý như thế nào?

Quá nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ, nhiều luật sư với trình độ chuyên môn, lĩnh vực hành nghề khác nhau, chưa kể vô vàn các tiêu chí khác mang tính chuyên sâu của nghề luật đã khiến cho những người phụ trách tìm kiếm đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý của doanh nghiệp mình luôn phải “đau đầu” trong việc này.

Phải nhìn nhận một cách công tâm rằng thị trường pháp lý Việt Nam có quy mô nhỏ và còn non trẻ với thời gian phát triển hết sức ngắn ngủi. Có hàng vạn đơn vị cung cấp dịch vụ trên thực tế, nhưng phần lớn các công ty này đều là các công ty nhỏ lẻ, chỉ có một vài luật sư hoặc thậm chí một luật sư trong văn phòng với lĩnh vực hoạt động trải dài, thiếu sự tập trung(1).

Điều này phản ánh một thực tế thị trường pháp lý Việt Nam trong chục năm trở lại đây gần như chỉ phát triển về số lượng mà chất lượng phát triển không hề tương xứng. Sự phát triển còn manh mún, thiếu bài bản và chuyên nghiệp của các công ty luật Việt Nam càng làm cho việc lựa chọn của khách hàng, đặc biệt là khách hàng doanh nghiệp đứng trước các lựa chọn đúng nghĩa “thượng vàng, hạ cám”.

Hiện nay, các đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý với mức phí rất khác nhau, phụ thuộc vào quy mô, danh tiếng, lĩnh vực chuyên môn và mức độ phức tạp của vụ việc. Các mức phí dịch vụ có thể dao động từ vài triệu đồng cho những tư vấn đơn giản, đến hàng trăm triệu đồng, cho đến hàng tỉ đồng hoặc cao hơn đối với các vụ kiện lớn hoặc giao dịch quốc tế phức tạp

. Sự chênh lệch này thường dựa trên những yếu tố như: (1) Uy tín và danh tiếng: Các công ty luật quy mô lớn, lâu đời và có danh tiếng quốc tế thường đòi hỏi mức phí cao hơn. (2) Kinh nghiệm chuyên môn: Những luật sư chuyên môn sâu, tập trung ở một hoặc một vài lĩnh vực trọng yếu và có thời gian hoạt động lâu năm trong ngành luật thì thường tính phí cao. (3) Dịch vụ tư vấn pháp lý được “cá nhân hóa” và “cụ thể hóa”: Các công ty cung cấp giải pháp riêng biệt, phù hợp với hoạt động kinh doanh của từng doanh nghiệp sẽ đề xuất mức phí dịch vụ cao hơn các đơn vị khác.

Vấn đề đặt ra là trong thị trường dịch vụ pháp lý đa dạng cả về số lượng và chất lượng như nói trên, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ phải chọn lựa dịch vụ tư vấn pháp lý ra sao?

Các tiêu chí cụ thể

Phí dịch vụ. Một trong những tiêu chí đầu tiên mà doanh nghiệp luôn lưu tâm trong quá trình lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý đó chính là mức phí dịch vụ. Với nhiều doanh nghiệp trong nước, dường như phí dịch vụ là yếu tố đầu tiên và quan trọng để lựa chọn một công ty luật phù hợp. Tuy nhiên, để đo lường yếu tố này, doanh nghiệp nên quan tâm đến những điểm quan trọng sau:

Thứ nhất, tính minh bạch về chi phí. Một công ty luật uy tín và chuyên nghiệp thông thường là một đơn vị cung cấp bảng phí dịch vụ chi tiết và rõ ràng. Một bảng báo cáo phí chi tiết để doanh nghiệp hiểu rõ các khoản chi phí sẽ phải trả và nếu có phát sinh thì chi phí này đã được dự đoán trước cũng như được sự đồng ý trước của khách hàng trước khi tiến hành và thanh toán. Vì rõ ràng, phí dịch vụ pháp lý không thể trong mọi trường hợp được tính theo một cách thức duy nhất là phí cố định (trọn gói) mà còn rất nhiều phương thức tính phí dịch vụ khác như phí theo giờ của luật sư phụ trách, phí kết hợp giữa phí cố định và theo giờ, phí thành công... Ví dụ như một công ty luật có thể tính phí cố định cho dịch vụ soạn thảo hợp đồng, nhưng có thể áp dụng phí theo giờ cho dịch vụ tư vấn thường xuyên đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong nhiều tháng liền.

Thứ hai, mối quan hệ giữa chi phí dịch vụ và kết quả mong muốn của doanh nghiệp cần được đánh giá kỹ lưỡng. Trường hợp doanh nghiệp cần một công ty luật chuyên sâu về thuế với những tư vấn hiệu quả, áp dụng được vào mô hình kinh doanh của mình thì doanh nghiệp có thể chấp nhận chi phí cao hơn nếu công ty luật có khả năng đáp ứng được yếu tố này. Vì trong một số lĩnh vực đặc thù như thuế, dược, mỹ phẩm, sở hữu trí tuệ..., không phải công ty luật nào cũng có khả năng cung cấp dịch vụ hiệu quả.

Thứ ba, khả năng kiểm soát và dự trù chi phí. Đối với các vụ việc phức tạp, kéo dài việc phát sinh chi phí là việc hoàn toàn có thể hiểu. Tuy nhiên, doanh nghiệp nên xem xét kỹ việc dịch vụ có thể có những khoản phí bất ngờ trong quá trình cung cấp dịch vụ hay không? Các khoản chi phí này có là những khoản đáng kể hay không? Công ty luật có thể dự trù các chi phí này không? Vì trong một số vụ việc, các chi phí phát sinh đôi khi lại nhiều hơn phí dịch vụ chính đã được báo trước.

Ngoài ra, doanh nghiệp có thể tìm kiếm hoặc đề nghị công ty luật có thể cung cấp giải pháp linh hoạt cho doanh nghiệp để phù hợp với ngân sách và nhu cầu pháp lý thường xuyên nhưng không quá phức tạp của mình để có thể kiểm soát tốt chi phí trong quá trình hoạt động. Chẳng hạn như một số công ty luật có thể đưa ra các gói tư vấn pháp lý định kỳ với chi phí giảm đáng kể so với dịch vụ theo từng yêu cầu riêng lẻ.

Danh tiếng và uy tín của công ty luật. Danh tiếng và uy tín của một công ty luật có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ mà doanh nghiệp nhận được. Một công ty luật có danh tiếng và uy tín tốt thường đi kèm với sự chuyên nghiệp, kinh nghiệm vững chắc và khả năng xử lý các vụ việc pháp lý phức tạp. Yếu tố này thường thể hiện qua bốn đặc điểm sau:

Thứ nhất, doanh nghiệp nên xem xét lịch sử hoạt động của công ty luật, các thành tích đã đạt được, cũng như những vụ việc thành công mà họ đã giải quyết. Các vụ việc này có thể được công bố công khai hoặc doanh nghiệp có thể yêu cầu công ty luật cung cấp.

Thứ hai, đánh giá và phản hồi từ các khách hàng cũ, đặc biệt là từ mối quan hệ của doanh nghiệp hoặc người phụ trách có thể giúp doanh nghiệp có cái nhìn chân thực về chất lượng dịch vụ mà công ty luật cung cấp.

Thứ ba, một công ty luật có tên tuổi, từng được công nhận bởi các tổ chức pháp lý hoặc có các giải thưởng uy tín sẽ đáng tin cậy hơn. Đặc biệt, các công ty luật này được đánh giá cao bởi cộng đồng luật sư, các cộng sự cũ hoặc các đồng nghiệp hoặc những người có hiểu biết trong nghề sẽ là những đánh giá quý báu giúp doanh nghiệp có thể sớm tìm ra một đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý tốt và phù hợp.

Thứ tư, chất lượng và kinh nghiệm của đội ngũ luật sư là một yếu tố quan trọng. Doanh nghiệp nên tìm hiểu về trình độ chuyên môn và kinh nghiệm làm việc của từng luật sư trong công ty luật mà doanh nghiệp đang xem xét, đánh giá.

Một vài gợi ý cho doanh nghiệp

Tùy vào quy mô, độ phức tạp của vụ việc mà doanh nghiệp đang gặp phải để có thể đưa ra những đánh giá khác nhau trong quá trình chọn lựa đơn vị cung cấp dịch vụ pháp lý phù hợp với đơn vị mình. Nhưng nhìn chung, doanh nghiệp nên xác định rõ những yếu tố sau trước khi đưa ra quyết định:

(i) Nhu cầu pháp lý cụ thể của doanh nghiệp: Xác định rõ các vấn đề pháp lý mà doanh nghiệp đang gặp phải thuộc lĩnh vực nào, là hợp đồng thương mại, sở hữu trí tuệ hay giải quyết tranh chấp, có yếu tố nước ngoài không, giá trị tranh chấp có lớn không, vấn đề pháp lý có phức tạp không (theo cách tự đánh giá của doanh nghiệp)?

(ii) Ngân sách công ty: Doanh nghiệp cần đánh giá nguồn lực tài chính hiện có để lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ và gói dịch vụ phù hợp. (iii) Kinh nghiệm và chuyên môn của nhà cung cấp: Xem xét năng lực, kinh nghiệm thực tiễn của công ty luật trong lĩnh vực liên quan.

(iv) Sự phù hợp với văn hóa doanh nghiệp: Công ty luật phải có khả năng hiểu rõ ngành nghề và văn hóa doanh nghiệp để đưa ra những tư vấn và giải pháp phù hợp.

(v) Tính linh hoạt và sẵn sàng hỗ trợ: Đơn vị cung cấp dịch vụ phải có khả năng đáp ứng nhu cầu khẩn cấp và điều chỉnh theo yêu cầu cụ thể của doanh nghiệp. (vi) Điều khoản hợp đồng rõ ràng: Kiểm tra kỹ các điều khoản về phạm vi dịch vụ, thời gian thực hiện và các chi phí phát sinh để tránh rủi ro pháp lý không mong muốn.

Việc lựa chọn dịch vụ pháp lý phù hợp không chỉ đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng, mà còn phụ thuộc vào khả năng nhận biết nhu cầu và đặt ra các tiêu chí rõ ràng của doanh nghiệp. Việc đánh giá, xem xét các yếu tố và đưa ra các lựa chọn cần thiết để có thể hợp tác với một công ty luật theo đúng nhu cầu và mong muốn của chính doanh nghiệp mình ở từng thời điểm cụ thể là việc hết sức quan trọng. Trong quá trình này, đòi hỏi doanh nghiệp phải tiến hành nhiều bước cùng với việc kết hợp nhiều phương thức đánh giá khác nhau.

(*) Báo cáo tổng kết thi hành Luật Luật sư, năm 2024 của Bộ Tư Pháp.

Phú Đức