Nâng tầm vị thế phụ nữ dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk

Gian hàng trưng bày sản phẩm của phụ nữ dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk

Ths Lâm Bảo Anh (trường ĐH Công nghiệp TPHCM) mới đây đã có nghiên cứu chuyên sâu về thực trạng tiếp cận dịch vụ khuyến nông và tài chính của phụ nữ dân tộc thiểu số (DTTS) tại xã Ea Drông, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk.

Nghiên cứu được thực hiện thông qua phỏng vấn 120 cá nhân từ các hộ DTTS, gồm 60 nữ và 60 nam, đã cho thấy bức tranh về sự khác biệt giới trong tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ kinh tế.

Rào cản từ sự phân công lao động truyền thống

Đa số các hộ khảo sát thuộc dân tộc Ê Đê (97,2%), cho thấy sự đồng nhất về văn hóa. Tuy nhiên, theo ThS Lâm Bảo Anh, chính những định kiến văn hóa và xã hội đã tạo nên sự phân công vai trò rõ rệt giữa nam và nữ trong gia đình và xã hội DTTS. Phụ nữ thường đảm nhiệm công việc nội trợ và chăm sóc gia đình, trong khi nam giới lại nắm giữ quyền quyết định quan trọng về sản xuất và tài chính.

"Thực tế này được thể hiện rõ trong việc tiếp cận dịch vụ khuyến nông. Chỉ 14,7% số hộ có cơ hội gặp gỡ và trao đổi với cán bộ kỹ thuật trong vòng 12 tháng qua. Đáng chú ý, tỷ lệ phụ nữ tham gia các buổi gặp gỡ này thấp hơn nam giới (11,7% so với 18,4%). Dù số lần tiếp xúc trung bình giữa hai giới là như nhau (1,6 lần/năm), sự hạn chế trong tiếp cận thông tin và hỗ trợ kỹ thuật khiến phụ nữ gặp khó khăn trong việc tham gia vào các quyết định sản xuất và quản lý nông nghiệp của hộ gia đình.

Phụ nữ dân tộc thiểu số thường đảm nhiệm công việc chăn nuôi, nội trợ

Các khóa tập huấn kỹ thuật về trồng trọt và chăn nuôi cũng có tỷ lệ tham gia rất thấp, chỉ khoảng 10% tổng số hộ khảo sát. Đặc biệt, trong khi nam giới chiếm ưu thế trong các khóa tập huấn trồng trọt (63,6%), phụ nữ lại tham gia nhiều hơn trong các lớp chăn nuôi (60%). Điều này phản ánh tính chất công việc: trồng trọt thường đòi hỏi sức lực và diễn ra xa nhà, trong khi chăn nuôi gần nhà và có thể kết hợp với công việc nội trợ, phù hợp với vai trò truyền thống của phụ nữ. Tuy nhiên, sự phân công này hạn chế cơ hội tiếp nhận kiến thức và kỹ năng sản xuất mới của phụ nữ, ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực kinh tế của họ", ThS Lâm Bảo Anh chia sẻ.

Tiếp cận tài chính cao nhưng kiến thức hạn chế

Theo ThS Lâm Bảo Anh, bức tranh tài chính lại có một mảng tối đáng lo ngại. Đó là kiến thức về quản lý tài chính của người dân DTTS nói chung còn rất hạn chế ở cả nam và nữ. Tỷ lệ người hiểu rõ các kiến thức này rất thấp, dưới 5% đối với nữ và khoảng 10% đối với nam.

Đặc biệt, tỷ lệ phụ nữ không biết hoặc biết rất ít các kiến thức cơ bản như quản lý chi tiêu gia đình, quản lý thu chi trong sản xuất, hay tiết kiệm vẫn cao hơn nhiều so với nam giới (trên 40% so với khoảng 26,5%). Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn vay và tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quản lý tài chính hộ gia đình.

Mô hình Thay đổi nếp nghĩ, cách làm trong phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk

Mặc dù phần lớn các quyết định vay vốn được thực hiện dựa trên sự đồng thuận giữa vợ và chồng (khoảng 80%) , cho thấy vai trò quan trọng của sự hợp tác giới, nam giới vẫn giữ vai trò chủ đạo trong nhiều quyết định tài chính quan trọng hơn so với phụ nữ. Tiếng nói và sự tham gia của phụ nữ trong các quyết định quan trọng bị hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến quyền tự chủ kinh tế và sự phát triển của hộ gia đình.

Giải pháp nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ DTTS

Để nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ DTTS, theo ThS Lâm Bảo Anh, cần nâng cao chất lượng và hiệu quả dịch vụ khuyến nông. Các chương trình đào tạo và tập huấn kỹ thuật nông nghiệp cần được thiết kế linh hoạt, phù hợp với điều kiện và thời gian sinh hoạt của phụ nữ DTTS, sử dụng ngôn ngữ địa phương và phương pháp truyền đạt thân thiện, dễ hiểu để gia tăng sự tham gia và khả năng tiếp thu kiến thức.

Bên cạnh đó, cần mở rộng tiếp cận dịch vụ tài chính cho phụ nữ DTTS. Cần xây dựng các chính sách ưu đãi về tín dụng và hỗ trợ tài chính dành riêng cho phụ nữ, kết hợp tổ chức các khóa đào tạo về quản lý tài chính hộ gia đình, tiết kiệm và lập kế hoạch kinh doanh nhằm tăng cường năng lực tự chủ tài chính của họ. Việc khuyến khích hình thành các nhóm tiết kiệm và tín dụng cộng đồng cũng là một giải pháp hiệu quả.

Ngoài ra, cần tăng cường vai trò và quyền lực của phụ nữ trong các quyết định kinh tế. Khuyến khích và tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia tích cực vào các tổ chức nông dân, hợp tác xã và các nhóm sản xuất kinh doanh tại địa phương. Điều này giúp họ có tiếng nói và quyền quyết định cao hơn trong hoạt động kinh tế và xã hội, đồng thời tạo mạng lưới hỗ trợ hiệu quả.

Cuối cùng, cần thúc đẩy công tác truyền thông và nâng cao nhận thức về bình đẳng giới. Các chiến dịch truyền thông trong cộng đồng DTTS cần được đẩy mạnh để thay đổi quan niệm truyền thống và định kiến giới, góp phần xóa bỏ rào cản văn hóa hạn chế vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư là yếu tố then chốt để triển khai hiệu quả các giải pháp này.

N.Minh