Năng lượng tái tạo: Chìa khóa thu hút FDI thế hệ mới cho phía Nam
Vùng kinh tế phía Nam đang tăng tốc chuyển dịch xanh, thúc đẩy sáng kiến năng lượng tái tạo, mở ra động lực cạnh tranh và thu hút đầu tư thế hệ mới.
Tạo động lực cạnh tranh mới cho vùng kinh tế phía Nam
Trong 9 tháng năm 2025, các Sở Công Thương khu vực phía Nam đã tập trung triển khai Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, đồng thời thực hiện đồng bộ các giải pháp đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển nguồn và lưới điện. Đồng thời, khuyến khích năng lượng tái tạo (điện mặt trời áp mái, điện sinh khối, điện gió ven biển) gắn với chương trình tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải carbon.
Tại Hội nghị ngành Công Thương các tỉnh thành phía Nam diễn ra chiều 21/10 tại tỉnh Tây Ninh vừa qua, nhiều ý kiến tham luận, đóng góp của Sở Công Thương các địa phương phía Nam cũng nhấn mạnh đến vấn đề chuyển dịch xanh, phát triển năng lượng tái tạo.

Nhiều vấn đề liên quan đến chuyển dịch xanh, phát triển năng lượng tái tạo được thảo luận tại Hội nghị ngành Công Thương các tỉnh thành phía Nam. Ảnh: Hoàng Chiến
Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhấn mạnh, một trong 8 nhiệm vụ trọng tâm của ngành công thương phía Nam là phát triển năng lượng bền vững, đảm bảo an ninh năng lượng. Trong đó, ưu tiên điện gió, điện mặt trời, khí LNG và điện khí, tận dụng lợi thế vùng duyên hải và công nghiệp; đầu tư lưới truyền tải và hạ tầng năng lượng liên vùng, bảo đảm cung ứng ổn định cho các khu công nghiệp. Khuyến khích doanh nghiệp, người dân sử dụng năng lượng tái tạo và tiết kiệm điện.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng. Ảnh: Hoàng Chiến
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Trần Đăng Tiến, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh cho biết, vùng kinh tế phía Nam đang đối mặt với một sự chuyển dịch mang tính kiến tạo từ thị trường toàn cầu – một “mệnh lệnh xanh” đang định hình lại các chuỗi cung ứng.
Động lực chính của sự thay đổi này đến từ sáng kiến RE100, nơi hàng trăm tập đoàn lớn nhất thế giới như Apple, Google, Nike, Starbucks, Walmart, Hyundai... đã cam kết sử dụng 100% điện năng tái tạo trong toàn bộ hoạt động của họ, bao gồm cả chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này có nghĩa là, khi một tập đoàn như Nike hay Apple cam kết RE100, các nhà máy dệt may, da giày, lắp ráp linh kiện điện tử của họ tại khu vực phía Nam sẽ sớm bị yêu cầu phải chứng minh được rằng họ đang sử dụng năng lượng xanh. Đây không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để tiếp cận thị trường.
Theo ông Trần Đăng Tiến, sự chuyển dịch này không phải là gánh nặng, mà là một cơ hội lịch sử. Tiềm năng năng lượng tái tạo khổng lồ của khu vực phía Nam, từ điện gió ven biển, bức xạ mặt trời cao, đến nguồn sinh khối dồi dào từ phụ phẩm nông nghiệp, hoàn toàn tương thích với nhu cầu mới này của thế giới. Điều này mở ra cơ hội cho Vùng thu hút làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thế hệ mới, có giá trị gia tăng cao trong các lĩnh vực như sản xuất công nghệ cao, chế biến sâu và công nghiệp bền vững, phù hợp với định hướng quy hoạch của vùng.
Bốn sáng kiến phát triển năng lượng tái tạo phía Nam
Bằng kinh nghiệm thực tiễn phát triển năng lượng tái tạo của Sở Công Thương Tây Ninh, đại diện Sở Công Thương Tây Ninh đã đề xuất tới Bộ Công Thương và các tỉnh thành phía Nam 4 sáng kiến hợp tác cho toàn khu vực.

Những tấm pin năng lượng mặt trời tại Tây Ninh. Ảnh: Cổng thông tin điện tử tỉnh Tây Ninh
Theo ông Trần Đăng Tiến, Sở Tây Ninh đã đề xuất sáng kiến bổ sung thêm chức năng nhiệm vụ các Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Khuyến công có chức năng Tư vấn Năng lượng Xanh.
Cụ thể, mạng lưới các Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Khuyến công của Vùng cần mở rộng chức năng, trở thành các điểm tư vấn “một cửa” cho doanh nghiệp về chuyển đổi năng lượng sạch. Các trung tâm này cần được đào tạo để hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ đăng ký theo Điều 6a, kết nối họ với các nhà lắp đặt uy tín và các tổ chức tài chính cung cấp tín dụng xanh, đồng thời giải thích rõ việc đầu tư vào điện mặt trời mái nhà sẽ giúp họ có được chứng chỉ xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh khi xuất khẩu như thế nào.
Thứ hai, tiên phong “Mô hình Tập hợp nhu cầu DPPA Khu vực phía Nam”. Theo đó, Tây Ninh đề xuất một sáng kiến cấp vùng, do các Sở Công Thương điều phối, để tiên phong mô hình “tập hợp nhu cầu”. Cụ thể, trong một khu công nghiệp, các Trung tâm có thể đóng vai trò trung gian, tập hợp nhu cầu điện của 10-20 công ty nhỏ lại. Tổng nhu cầu này sẽ đủ lớn để họ có thể cùng nhau đàm phán một hợp đồng DPPA với một nhà phát triển năng lượng tái tạo, giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận được nguồn điện xanh, giá ổn định trong dài hạn.
Thứ ba, đề xuất các tỉnh, thành khu vực phía Nam, thông qua các Sở Công Thương, thành lập một tổ công tác chung. Nhiệm vụ đầu tiên của tổ này là xác định và thống nhất 3-5 dự án đường dây và trạm biến áp liên tỉnh quan trọng nhất, có khả năng giải tỏa công suất cho toàn Vùng và phục vụ các Khu cụm công nghiệp mới.
Thứ tư, khai phá tiềm năng năng lượng bền vững - Động cơ cho kinh tế tuần hoàn. Theo đó, khối lượng phụ phẩm và rác thải công nghiệp khổng lồ của vùng kinh tế phía Nam là một nguồn năng lượng tái tạo ổn định nhưng đang bị lãng phí.
Do đó, tỉnh Tây Ninh đề xuất thành lập một “Tổ công tác Năng lượng Tuần hoàn Khu vực phía Nam”. Tổ công tác này, bao gồm đại diện các Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Tài chính và khu vực tư nhân, sẽ có nhiệm vụ lập bản đồ các nguồn tài nguyên (sinh khối, rác thải công nghiệp...), xây dựng các cơ chế ưu đãi đầu tư đặc thù cho các nhà máy điện sinh khối, điện rác, và thúc đẩy một mô hình kinh tế tuần hoàn nơi rác thải tạo ra năng lượng tại chỗ, giảm ô nhiễm và tạo ra giá trị kinh tế mới.
Sau khi hợp nhất với tỉnh Long An, Tây Ninh đã trở thành một trong những trung tâm năng lượng lớn của cả nước. Tỉnh đang vận hành 19 nhà máy năng lượng tái tạo quy mô lớn với tổng công suất 1.160 MW, cùng với 6.826 hệ thống điện mặt trời mái nhà bổ sung khoảng 651 MW. Cơ cấu nguồn điện đa dạng với điện mặt trời, điện sinh khối (37 MW), thủy điện nhỏ (3 MW) và đặc biệt là trụ cột chiến lược trong tương lai là dự án điện khí LNG 3.000 MW.