Nâng hạng thị trường chứng khoán: bước ngoặt lớn cho kinh tế Việt Nam

Ảnh minh họa: Int.

Dấu mốc quan trọng của quá trình cải cách

Tổ chức xếp hạng thị trường quốc tế FTSE Russell vừa chính thức công bố Việt Nam được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp, có hiệu lực từ ngày 21/9/2026. Đây là thành quả của quá trình nỗ lực không ngừng của Chính phủ, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và toàn hệ thống thị trường trong việc hoàn thiện khung pháp lý, hiện đại hóa hạ tầng và tăng cường tính minh bạch theo chuẩn quốc tế.

Theo thông báo ngày 8/10/2025, FTSE Russell cho biết, Việt Nam đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí chính thức để được nâng hạng. Việc nâng hạng này sẽ được triển khai theo nhiều giai đoạn, với đợt rà soát giữa kỳ diễn ra vào tháng 3/2026 trước khi chính thức có hiệu lực vào tháng 9 cùng năm.

Quá trình chuẩn bị cho cột mốc này bắt đầu từ năm 2018, khi thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng. Khi đó, Việt Nam còn hai tiêu chí chưa đạt, chu kỳ thanh toán và phương thức xử lý giao dịch thất bại. Sau nhiều năm điều chỉnh, đặc biệt từ năm 2024, cơ quan quản lý đã triển khai mô hình giao dịch không yêu cầu ký quỹ trước và thiết lập quy trình xử lý giao dịch thất bại, qua đó chính thức đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết.

Cùng với đó, FTSE Russell cũng ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc mở rộng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt thông qua mô hình cho phép các tổ chức đầu tư ngoại giao dịch gián tiếp qua các công ty chứng khoán toàn cầu. Đây là bước đi quan trọng nhằm tiệm cận chuẩn mực quốc tế, giảm rủi ro đối tác và tăng cường niềm tin của giới đầu tư.

Việc Việt Nam được nâng hạng không phải là kết quả tình cờ, mà là kết tinh của chiến lược cải cách dài hơi và nhất quán. Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bùi Hoàng Hải cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã sớm ban hành Đề án nâng hạng thị trường, xác định rõ mục tiêu, tiêu chí và lộ trình duy trì hạng trong tương lai.

Theo ông Hải, đề án nêu rõ hàng loạt giải pháp then chốt: triển khai hệ thống CCP cho giao dịch cổ phiếu, xây dựng hệ thống kết nối thông tin giữa các thành viên thị trường, cho phép nhà đầu tư nước ngoài giao dịch qua tài khoản tổng, đồng thời đa dạng hóa hàng hóa và sản phẩm trên thị trường.

Nghị định 245 mới được Chính phủ ban hành cũng là một trong những công cụ quan trọng, khi cho phép kết hợp quy trình chào bán cổ phiếu lần đầu (IPO) với niêm yết cổ phiếu, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và tăng khả năng huy động vốn. Cùng với đó, các quy định mới về minh bạch hóa tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài và phát triển trái phiếu công trình, trái phiếu hạ tầng cũng tạo nền tảng mở rộng quy mô hàng hóa đầu tư.

Cơ hội và thách thức song hành

Giới chuyên gia và doanh nghiệp đều đánh giá việc nâng hạng là cú hích mạnh mẽ cho thị trường tài chính Việt Nam. Tổng Giám đốc Tập đoàn VinaCapital, Brook Taylor nhận định: “Việc được FTSE Russell nâng hạng có thể giúp thu hút từ 5–6 tỷ USD đầu tư vào Việt Nam. Dòng vốn này sẽ đến dần, nhưng chắc chắn mang lại tác động tích cực và bền vững cho thị trường”.

Cùng quan điểm, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ Dragon Capital, Lê Anh Tuấn cho rằng, đây là bước tiến mang tính sống còn: “Khi còn ở nhóm thị trường cận biên, chúng ta hầu như không được quan tâm. Việc bước lên nhóm mới nổi là tấm vé giúp Việt Nam tham gia cuộc chơi của thế giới”.

Các công ty chứng khoán trong nước cũng nhanh chóng đưa ra dự báo lạc quan. Giám đốc Chiến lược Thị trường Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS), Trần Hoàng Sơn cho biết, nếu Việt Nam chiếm 0,5% tỷ trọng trong rổ chỉ số FTSE Emerging Markets, dòng vốn ngoại có thể đạt 3–7 tỷ USD.

“Thanh khoản thị trường có thể tăng lên mức 2–3 tỷ USD mỗi phiên, gấp ba lần hiện nay”, ông Sơn nói, đồng thời nhấn mạnh rằng sự xuất hiện của dòng vốn ngoại mới sẽ thúc đẩy tính minh bạch, chuẩn hóa báo cáo tài chính và quản trị doanh nghiệp.

Việc được nâng hạng không chỉ mang ý nghĩa tài chính, mà còn khẳng định vị thế kinh tế Việt Nam trên trường quốc tế. Khi thị trường thu hút nhiều dòng vốn ngoại hơn, doanh nghiệp trong nước buộc phải nâng chuẩn quản trị, minh bạch hóa hoạt động và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, cơ hội luôn đi kèm thách thức. Việc gia nhập nhóm thị trường mới nổi đồng nghĩa với việc Việt Nam phải duy trì các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe hơn, tránh rủi ro tụt hạng nếu để xảy ra vi phạm quy định hoặc giảm tính minh bạch.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, đây mới chỉ là một bước khởi đầu quan trọng trong hành trình dài: “Nâng hạng không phải là đích đến, mà là hành trình phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam theo hướng chất lượng, minh bạch, bền vững. Bộ Tài chính sẽ tiếp tục chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước triển khai các giải pháp tạo thuận lợi tối đa cho nhà đầu tư trong và ngoài nước”.

Trong Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, ngoài mục tiêu đạt tiêu chí thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell vào năm 2025–2026, Việt Nam còn đặt tham vọng đáp ứng tiêu chí của MSCI, tổ chức xếp hạng có ảnh hưởng lớn nhất trong lĩnh vực tài chính toàn cầu, và hướng tới thị trường mới nổi bậc cao vào năm 2030.

Điều này đòi hỏi hệ thống tài chính – chứng khoán Việt Nam phải tiếp tục cải cách mạnh mẽ hơn nữa: chuẩn hóa hạ tầng giao dịch, hoàn thiện khung pháp lý, mở rộng không gian đầu tư và phát triển sản phẩm tài chính phái sinh, quỹ ETF, trái phiếu xanh…

Sự kiện FTSE Russell nâng hạng Việt Nam là cột mốc mang tính lịch sử, không chỉ khẳng định năng lực của nền kinh tế, mà còn tạo niềm tin cho hàng triệu nhà đầu tư trong và ngoài nước. Nếu tận dụng hiệu quả cơ hội này, thị trường chứng khoán sẽ thực sự trở thành động lực then chốt cho tăng trưởng kinh tế, góp phần giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% trong năm 2025 và tiến tới hai con số trong giai đoạn tiếp theo.

Nguyễn Đăng