Nâng cao hiệu quả bảo vệ người gửi tiền và đảm bảo an toàn hệ thống

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi). Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) có nhiều thay đổi quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ người gửi tiền và đảm bảo an toàn hệ thống. Luật bao gồm 8 Chương và 41 Điều. Theo đó, Luật minh bạch hóa thông tin trực tuyến, khi bổ sung quy định về hình thức công khai việc tham gia bảo hiểm tiền gửi.

Luật nâng cao vai trò trong xử lý khủng hoảng và hỗ trợ các tổ chức tín dụng, với việc quy định chi tiết về việc tổ chức bảo hiểm tiền gửi tham gia vào quá trình can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt và xử lý sự cố, khủng hoảng. Các cơ chế mới bao gồm: cho vay đặc biệt; mua trái phiếu dài hạn.

Đối với nguyên tắc bảo toàn vốn trong hoạt động đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi cũng đã được quy định tại Điều 142 Luật. Việc cụ thể hóa nguyên tắc bảo toàn vốn trong hoạt động đầu tư của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, việc vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước của tổ chức bảo hiểm tiền gửi sẽ được quy định tại chế độ tài chính của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, văn bản hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước.

Về thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm, Luật đã quy định nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm phát sinh kể từ một trong ba thời điểm.

Cụ thể, trường hợp tại khoản 1 là khi phương án phá sản tổ chức tín dụng được phê duyệt hoặc Ngân hàng Nhà nước có văn bản xác định chi nhánh ngân hàng nước ngoài mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền; quy định này thống nhất với Luật Các tổ chức tín dụng. Đối với trường hợp chi trả sớm, tại khoản 2, 3 Điều 21 và Điều 36 Luật đã xác định thời điểm, cơ quan xác định, điều kiện để thực hiện nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm.

Với trường hợp tại khoản 2 Điều 21, việc chi trả phát sinh khi Ngân hàng Nhà nước có văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi của tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt và tổ chức tín dụng đó có lỗ lũy kế lớn hơn 100% giá trị của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất.

Đối với trường hợp tại khoản 3 Điều 21, việc chi trả phát sinh khi Ngân hàng Nhà nước có văn bản thông báo cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi về việc chi trả theo quy định tại khoản 2 Điều 36 của Luật này, theo đó, để bảo đảm an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội theo quy định tại khoản 4 Điều 162 Luật Các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam báo cáo Chính phủ quyết định việc yêu cầu tổ chức bảo hiểm tiền gửi chi trả trong trường hợp tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt bị mất hoặc có nguy cơ mất khả năng chi trả theo pháp luật các tổ chức tín dụng.

Như vậy, Luật đã xác định vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong việc đưa ra các văn bản để xác định thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm đối với các trường hợp chi trả sớm.

Luật quy định rõ trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước trong việc chia sẻ dữ liệu, thông tin về tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi để thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Về quản lý nhà nước, Luật khẳng định Ngân hàng Nhà nước chịu trách nhiệm thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về bảo hiểm tiền gửi theo quy định của Luật này và pháp luật có liên quan.

Luật quy định trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi chấm dứt hoạt động nhận tiền gửi hoặc mất khả năng chi trả, tổ chức bảo hiểm tiền gửi phải có trách nhiệm trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền.

Sau khi Luật được thông qua, Chính phủ sẽ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan sớm ban hành văn bản hướng dẫn để đưa Luật vào cuộc sống nhanh nhất và hiệu quả nhất. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/5/2026.

Trúoc đó, trong quá trình thảo luận về dự thảo Luật, các đại biểu đều thống nhất việc sửa đổi Luật Bảo hiểm tiền gửi nhằm khắc phục những hạn chế của Luật năm 2012, nhất là liên quan đến bảo vệ người gửi tiền, xử lý tổ chức tín dụng yếu kém và nâng cao hiệu quả của chính sách bảo hiểm tiền gửi trong quá trình duy trì ổn định hệ thống tài chính – ngân hàng.

Đại biểu Hoàng Thị Đôi (Sơn La) đánh giá Luật đã bổ sung nhiều quy định tiến bộ, đặc biệt là những nội dung liên quan đến bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Đại biểu bày tỏ kỳ vọng, khi Luật được ban hành, Nhà nước sẽ xây dựng cơ chế bảo đảm vận hành chính sách bảo hiểm tiền gửi hiệu quả hơn để gia tăng niềm tin của người dân vào hệ thống ngân hàng.

Thùy Dương - Bích Hồng/Bnews/vnanet.Vn