Nâng cao chuỗi giá trị dừa trong xu hướng xanh hóa

Trên là phân tích về những đổi mới và tác động của công nghệ đối với các sản phẩm nông nghiệp từ cây dừa của Tiến sĩ Lê Hoài Quốc, Chủ tịch Hội Tự động hóa TP. Hồ Chí Minh tại buổi tọa đàm “Nâng cao chuỗi giá trị dừa trong xu hướng xanh hóa nền kinh tế”, ngày 13/12.

Buổi tọa đàm Tiền Mekong Connect 2024 với chủ đề nâng cao chuỗi giá trị dừa trong xu hướng xanh hóa nền kinh tế

Buổi tọa đàm với chủ đề trên do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao phối hợp cùng Câu lạc bộ Doanh nhân Bến Tre tại TP. Hồ Chí Minh (HBBC) tổ chức nhằm chuẩn bị cho Diễn đàn Mekong Connect 2024. Đây một trong những hoạt động quan trọng thuộc chuỗi sự kiện tiền Mekong Connect 2024, tọa đàm không chỉ mang ý nghĩa khởi động mà còn là hành động cụ thể, khẳng định quyết tâm thực hiện các sáng kiến xanh hóa, phát triển bền vững trong lĩnh vực kinh tế vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Hiện nay ngành dừa Việt Nam có diện tích gần 200.000 ha và đang trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn tại các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Cửu Long và các tỉnh Duyên hải miền trung. Ngành dừa đã phát triển mạnh mẽ, đạt hơn 900 triệu USD vào năm 2023 và kỳ vọng vượt mốc 1 tỷ USD trong năm 2024. Trong thời gian qua, ngành dừa đã có những bước tiến tích cực như việc Mỹ và châu Âu chấp thuận dừa Việt Nam, cùng quá trình đàm phán với Trung Quốc về xuất khẩu chính ngạch, đã tạo ra tiền đề lớn cho sự mở rộng thị trường và phát triển bền vững của ngành dừa.

Dừa là 1 trong 6 cây trồng nằm trong Đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030 đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành theo Quyết định số 431/QĐ-BNN-TT năm 2024. Đề án đặt mục tiêu, đến năm 2030, diện tích dừa khoảng 195.000 - 210.000 ha; vùng trồng dừa trọng điểm đồng bằng sông Cửu Long khoảng 170.000 - 175.000 ha, vùng Duyên Hải Nam Trung bộ diện tích 16.000 - 20.000 ha, còn lại 9.000 - 15.000 ha được trồng tại các tỉnh vùng Bắc Trung bộ, Đông Nam bộ...

Những chuyến container dừa đầu tiên vận chuyển bằng tàu hỏa xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc

Chia sẻ góc nhìn về xuất khẩu dừa và logistics, ông Nguyễn Phong Phú, Phó Giám đốc kỹ thuật của Tập đoàn Vina T&T cho biết, Việt Nam có thuận lợi về vùng trồng với sản lượng cao và ổn đinh, cùng đó là nằm ở trung tâm một khu vực thị trường lớn. Chưa kể, những thuận lợi về cảng biển và cả đường bộ với những kho hàng lớn. Theo ông Phú, Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất của trái dừa Việt Nam. Trung Quốc hiện chỉ mua dừa tươi số lượng nhỏ, nhưng dừa khô, sữa dừa thì họ nhập rất lớn. Một doanh nghiệp Trung Quốc có thể mua 5-10 container nước sữa dừa, 1 container nước sữa dừa tương đương 100.000 trái dừa tươi, tức là số lượng rất lớn.

Nói về khó khăn khi xuất khẩu dừa, ông Nguyễn Phong Phú cho rằng dừa rất khó trong bảo quản, trong quá trình vận chuyển với trái dừa khô, nhất là những đơn vị xuất khẩu sang châu Âu và Mỹ. Yêu cầu bảo quản nghiêm ngặt về bảo quản trong quá trình vận chuyển đường dài. Tiếp đến là các tiêu chuẩn chất lượng, nghiêm ngặt đến từ các thị trường châu Âu và Mỹ, cũng như mã số vùng trồng với thị trường Trung Quốc. Tình trạng mua bán mã số vùng trồng trong ngành dừa và nông sản xuất khẩu đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và khả năng cạnh tranh của Việt Nam trên thi trường quốc tế, đặc biệt là thị trường Trung Quốc. Một số doanh nghiệp hoặc cá nhân đã thực hiện các hành vi gian lận như bán hoặc cho thuê mã số vùng trồng, gia lận nguồn gốc sản phẩm. Điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực làm mất uy tín quốc gia, vi phạm trong mã số vùng trồng có thể dẫn đến việc các nước nhập khẩu đặc biệt là Trung Quốc siết chặt kiểm soát, thậm chí đình chỉ nhập khẩu từ Việt Nam.

“Để khắc phục khó khăn trong xuất khẩu doanh nghiệp cần phải đầu tư công nghệ bảo quản và vận chuyển. Cạnh đó phải đào tạo nông dân về kỹ thuật trồng và thu hoạch, điều này đòi hỏi phải có chính sách của nhà nước cũng như tổ chức phi lợi nhuận…Song song đó cần phải tăng cường kiểm soát chất lượng và tìm kiếm thị trường mới và đa dạng sản phẩm cách doanh nghiệp lớn sẽ có các kênh khác nhau các công ty nhỏ cần phải tham gia hội chợ ở nước ngoài và xúc tiến với các khách hàng tiềm năng ở trên thế giới…”, ông Phú đề xuất.

Ngành dừa Việt Nam đang dần chuyển mình để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của nền kinh tế xu hướng xanh

Về sản xuất bền vững cho cây dừa, Tiến sĩ Lê Hoài Quốc cho rằng, ngành công nghiệp dừa toàn cầu tập trung ở một số quốc gia, với Philippines, Indonesia và Ấn Độ chiếm gần 75% tổng sản lượng. Việt Nam đứng thứ 6 trong những quốc gia có sản lượng dừa cao. Tuy nhiên, sản lượng dừa dễ bị giảm bởi tác động của khí hậu như Philippines sau các cơn bảo sản lượng dừa giảm mạnh tới 10% trong những năm gần đây. Để chống lại những vấn đề này, các nhà nghiên cứu đang phát triển các giống dừa thích ứng với khí hậu có thể chịu được hạn hán, sâu bệnh và thời tiết khắc nghiệt. Mục tiêu là tăng sự ổn định năng suất và giảm tổn thất, đảm bảo ngành công nghiệp có thể đáp ứng nhu cầu toàn cầu, dự kiến sẽ tăng 5% hàng năm do sự quan tâm của người tiêu dùng ngày càng tăng đối với các sản phẩm làm từ dừa.

Theo Tiến sĩ Lê Hoài Quốc, tính bền vững là điều cần thiết cho tương lai của nghề trồng dừa. Nhờ các phương pháp canh tác truyền thống đang được tăng cường với nông lâm kết hợp nơi dừa được trồng cùng với các loại cây trồng khác như ca cao và cà phê. Phương pháp này không chỉ cải thiện sức khỏe của đất mà còn tăng thu nhập của nông dân bằng cách đa dạng hóa cây trồng. Trồng dừa hữu cơ đang gia tăng, với thị trường hữu cơ dự kiến sẽ tăng 7% mỗi năm. Các khu vực như Ấn Độ, nơi sản xuất hơn 20 tỷ quả dừa mỗi năm, những hoạt động này đang giúp bảo vệ môi trường đồng thời đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm hữu cơ. “Tương lai của nghề trồng dừa phụ thuộc vào việc nắm bắt sự đổi mới và bền vững. Trong tương lai này thì nông dân sản xuất nhỏ là xương sống của quá trình này. Họ là những người cần hỗ trợ, từ việc thay đổi nhận thức cho đến hỗ trợ chuyển giao công nghệ và giống”, Tiến sĩ Lê Hoài Quốc nói.

“Nói riêng về trái dừa bây giờ chúng ta phải làm sao để nâng cao giá trị của nó. Để làm sao một trái dừa có thể bán được giá cao như cách người Nhật, người Thái bán trái cam, trái chôm chôm vậy. Đó là một khía cạnh, khía cạnh khác là phát triển các sản phẩm chế biến sâu hơn từ trái dừa. Nghiên cứu và tìm cách khai thác các giá trị dược liệu từ trái dừa từ những kinh nghiệm và kiến thức bản địa, tạo ra một nét đặc sắc không đâu có từ trái dừa Bến Tre. Đó là điều mà chúng ta, nhất là các doanh nghiệp, doanh nghiệp lớn phải lưu tâm chú ý”, Tiến sĩ Huỳnh Kỳ Trân, CEO Công ty TNHH Sản xuất Mỹ phẩm Lan Hảo (Thorakao), Chủ nhiệm Câu lạc bộ doanh nhân Bến Tre tại TP. Hồ Chí Minh cho biết.

Ngọc Hậu