Nâng cao chất lượng nhân lực hướng tới du lịch xanh

Các chương trình đào tạo cần phải đưa vào các học phần như quản trị du lịch xanh, quản trị rủi ro môi trường, ứng dụng ESG...

Năm 2025 là dấu mốc kỷ niệm 65 năm hình thành và phát triển của ngành du lịch Việt Nam, cũng là năm đánh dấu lần thứ 20 Giải thưởng Du lịch Việt Nam được tổ chức. Năm nay, Lễ trao Giải được tổ chức vào đúng Ngày Du lịch Thế giới 27/9. Thông điệp của giải thưởng năm nay hưởng ứng chuyển đổi du lịch bền vững, du lịch xanh do UN Tourism phát động.

Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), du lịch xanh không chỉ đơn giản là du lịch gắn với thiên nhiên, mà còn là cách tiếp cận toàn diện nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường, phát huy vai trò cộng đồng và hướng tới sự phát triển bền vững. Đây là hướng đi mà nhiều thành phố trên thế giới đã và đang lựa chọn để tăng sức cạnh tranh, thu hút du khách quốc tế.

Trao đổi tại Tọa đàm “Năng lượng sạch trong phát triển du lịch” diễn ra trong khuôn khổ ITE HCMC 2025, bà Tạ Thị Tú Uyên, Phó Giám đốc Ban Phát triển kinh doanh Vietravel, cho biết ngay cả du khách nội địa, đặc biệt là du khách trẻ, rất thích tham gia những trải nghiệm cứu trợ động vật, trồng cây xanh, làm gạch sinh học…

Du lịch xanh không chỉ đơn giản là du lịch gắn với thiên nhiên, mà còn là cách tiếp cận toàn diện nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường.

Theo bà Đoàn Thị Thanh Trà, Phó Tổng Giám đốc Công ty Dịch vụ Lữ hành Saigontourist, du khách quốc tế cũng rất chú trọng đến trách nhiệm môi trường, giảm dấu chân carbon. Trải nghiệm xanh như sản phẩm không rác nhựa, ẩm thực hữu cơ, làng nghề, du lịch chậm gắn với văn hóa địa phương… được đề cao.

"Thị hiếu khách quốc tế liên tục thay đổi du lịch xanh, trải nghiệm bản địa, ứng dụng công nghệ số. Du lịch xanh và trải nghiệm bản địa không đứng riêng lẻ mà sẽ được tích hợp hiệu quả thông qua nền tảng số, trở thành một xu thế kép," bà Thanh Trà nói.

Báo cáo Du lịch và Phát triển bền vững năm 2025 của Booking.com cũng chỉ ra, có tới 99% du khách Việt Nam được khảo sát cho biết, muốn đưa ra nhiều lựa chọn du lịch bền vững hơn. Điều này không chỉ khẳng định nhu cầu thật sự về du lịch bền vững của thị trường trong nước, quốc tế, mà còn cho thấy các chứng nhận xanh, bền vững đang trở thành tiêu chí để khách du lịch lựa chọn điểm đến, hành trình, dịch vụ.

Theo ông Đặng Hồng Đức, chuyên viên tư vấn tuân thủ ESG tại Quần thể du lịch quốc tế Furama-Ariyana Đà Nẵng, các chứng nhận bền vững như VITA Green, ASEAN Tourism Awards, EarthCheck, TUU Eco Stay Awards… đang góp phần tạo nên hệ tiêu chuẩn chung cho ngành du lịch. Mỗi chứng nhận đưa ra những bộ tiêu chí khác nhau, nhưng cùng tập trung vào ba trụ cột chính: môi trường - xã hội - quản trị.

Du lịch xanh và trải nghiệm bản địa không đứng riêng lẻ mà song hành cùng nhau.

Trong đó, VITA Green là chứng nhận trong nước được xây dựng trên cơ sở tham chiếu chuẩn quốc tế, tập trung vào các vấn đề quản lý rác thải nhựa, tiết kiệm năng lượng, minh bạch kinh doanh, gắn kết cộng đồng. ASEAN Tourism Awards góp phần chuẩn hóa dịch vụ du lịch ở tầm khu vực thông qua các giải thưởng như “Thành phố du lịch sạch”, “Khách sạn xanh”…

Còn EarthCheck là chứng nhận ở cấp toàn cầu với quy trình đánh giá nghiêm ngặt và toàn diện; TUU Eco Stay Awards ứng dụng dữ liệu và kiểm toán độc lập để đánh giá, đồng thời vận hành các giải thưởng về cộng đồng và di sản… Đây là những gợi mở để các doanh nghiệp, điểm đến du lịch tùy theo khả năng, quy mô có thể lựa chọn bắt đầu bằng những chứng nhận phù hợp.

Trên thực tế, dù đã ý thức được tầm quan trọng của du lịch xanh cũng như việc sở hữu những chứng nhận bền vững, song nhiều doanh nghiệp còn ngần ngại vì thiếu nguồn lực tài chính, nhân sự có chuyên môn, cũng như không dễ từ bỏ thói quen vận hành cũ.

Tại hội thảo khoa học quốc tế "Du lịch xanh và giải pháp thúc đẩy kinh tế tuần hoàn" tại TP.HCM mới đây, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế du lịch, cũng nhấn mạnh bên cạnh khung chính sách và mô hình điểm đến, nguồn nhân lực chính là chìa khóa để du lịch xanh đi vào thực chất.

Mỗi chứng nhận xanh đưa ra những bộ tiêu chí khác nhau, nhưng cùng tập trung vào ba trụ cột chính: môi trường - xã hội - quản trị.

Thực tế cho thấy nhiều hướng dẫn viên, nhân viên khách sạn và cả cộng đồng địa phương vẫn chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về môi trường, quản lý chất thải hay kỹ năng truyền thông xanh. Theo ông, các chương trình tập huấn, đào tạo cần lồng ghép nội dung về bảo vệ môi trường, ứng xử văn minh với tài nguyên, đồng thời giúp người lao động có khả năng kể chuyện, dẫn dắt trải nghiệm gắn với văn hóa và thiên nhiên.

Ngoài ra, việc hình thành những "việc làm xanh", từ quản lý rác thải, vận hành năng lượng tái tạo cho đến sản xuất hàng lưu niệm thân thiện môi trường, sẽ tạo ra một thế hệ lao động mới gắn chặt sinh kế với phát triển bền vững. "Nếu không chuẩn bị nguồn nhân lực bài bản, du lịch xanh dễ chỉ dừng ở khẩu hiệu", ông Tuấn nói.

Đồng tình, TS. John Walsh từ Krirk University (Thái Lan) chia sẻ để triển khai du lịch xanh, Cơ quan Du lịch Thái Lan (TAT) triển khai nhiều kế hoạch xanh, kêu gọi sự tham gia của khu vực tư nhân. Các dự án hợp tác công - tư (PPP) trở thành cơ chế cốt lõi để xử lý bài toán hạ tầng, quản lý chất thải, đồng thời tạo ra mô hình du lịch mới.

Theo TS. John Walsh, điểm chung của những mô hình này là sự đồng hành giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Tuy nhiên, yếu tố đào tạo nhân lực đóng vai trò then chốt. "Doanh nghiệp cần được hỗ trợ thay đổi tư duy kinh doanh, còn cộng đồng địa phương cần được bồi dưỡng kỹ năng quản lý, hướng dẫn và phục vụ theo hướng bền vững. Khi đó hoạt động du lịch xanh có thể đi vào chiều sâu", TS. John Walsh nói.

Việc hình thành những "việc làm xanh" sẽ tạo ra một thế hệ lao động mới gắn chặt sinh kế với phát triển bền vững.

Theo TS. Vũ Thanh Long, Trường Đại học Văn Hiến, doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành du lịch gặp khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính và nhân lực để đầu tư vào các sáng kiến xanh. Theo báo cáo của Cục Du lịch Việt Nam năm 2023, hơn 70% doanh nghiệp nhỏ trong ngành du lịch và khách sạn không có đủ ngân sách để thực hiện các sáng kiến xanh một cách toàn diện.

Do đó, tại các trường đại học - nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho ngành du lịch, việc đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy được xem là yêu cầu cấp thiết. "Các chương trình đào tạo ngành du lịch hiện nay cần phải đưa vào các học phần như quản trị du lịch xanh, quản trị rủi ro môi trường, ứng dụng ESG, quản trị dữ liệu du lịch," PGS.TS. Nguyễn Minh Đức, Hiệu trưởng Trường ĐH Văn Hiến, nói.

"Mục tiêu chuyển từ đào tạo nguồn nhân lực phục vụ sang đào tạo chuyên gia quản trị du lịch và sáng tạo, kiến tạo".

Tường Bách