Nan giải 'bài toán' xử lý chất thải rắn sinh hoạt - Kỳ II: Bãi rác quá tải, công nghệ xử lý 'đuối sức'

Khu xử lý rác thải của Công ty Cổ phần Môi trường Đô thị và Công nghiệp 11.

Nỗi khổ của người dân vì rác lộ thiên

Theo ghi nhận của phóng viên tại điểm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) xã Tiên Hoa, hàng chục tấn rác tồn đọng nhiều ngày, chất thành đống ngay sát đường giao thông và khu dân cư. Những ngày nắng nóng, mùi hôi bốc lên nồng nặc, ruồi nhặng phát sinh dày đặc, đe dọa sức khỏe cộng đồng. Ông Nguyễn Đức Hòa, một người dân địa phương bức xúc: “Bãi rác nằm ngay sát đường, gần nhà dân nên ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống, sinh hoạt và sức khỏe của chúng tôi. Mỗi ngày, chúng tôi đều phải hít thở không khí ô nhiễm, nhất là sau những trận mưa to, khi nắng lên thì mùi càng nồng nặc”.

Bãi rác An Vinh ở xã Quỳnh An gây ô nhiễm môi trường.

Không chỉ tại xã Tiên Hoa mà nhiều địa phương khác cũng có tình trạng tương tự. Tại xã Hoàng Hoa Thám, các điểm tập kết rác luôn trong tình trạng quá tải, bốc mùi hôi. Còn tại xã Quỳnh Phụ, lượng rác đổ về nhà máy xử lý rác Quỳnh Côi ngày càng lớn, tồn đọng kéo dài, gây ô nhiễm không khí. Hay ở xã Hưng Hà, bãi rác vốn xử lý bằng đốt thủ công đã dừng hoạt động, rác thải lộ thiên ngày một nhiều, chất cao thành từng đống lớn. Xã Nguyễn Văn Linh tình trạng ô nhiễm môi trường từ các điểm tập kết rác thải đã được người dân phản ánh, với lượng rác sinh hoạt chất đống, nhiều nơi còn âm ỉ khói do đốt tại chỗ, vừa gây mùi hôi thối, vừa tiềm ẩn nguy cơ độc hại thấm xuống nguồn nước.

Khu xử lý rác thải cấp xã xuống cấp, quá tải

Những năm gần đây, lượng rác tồn đọng tăng đột biến, vượt xa công suất xử lý ban đầu. Tại xã Hồng Vũ, mỗi ngày phát sinh khoảng 10 tấn rác. Các khu xử lý tập trung bằng chôn lấp và lò đốt đầu tư từ năm 2015 - 2016 nay đều đã xuống cấp, hư hỏng, chỉ xử lý được khoảng 20 - 30% lượng rác phát sinh, phần lớn còn lại phải đổ lộ thiên. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm môi trường cho người dân sinh sống gần các bãi rác. Không chỉ vậy, nhiều địa phương còn gặp khó về tài chính. Ngoài ngân sách và nhân dân đóng góp, mỗi năm xã phải chi thêm hàng chục triệu đồng cho công tác xử lý. Các giải pháp tạm thời như thuê máy xúc gom rác, đốt thủ công chỉ làm sạch trong chốc lát, vài ngày sau bãi rác lại đầy.

Lò đốt rác thải sinh hoạt xã Hồng Vũ xuống cấp.

Ông Vũ Quang Vinh, Chủ tịch UBND xã Tiên Hoa cho biết: “Xã có 13 thôn với 13 điểm tập kết rác. Chúng tôi đang làm thủ tục ký hợp đồng vận chuyển về khu xử lý chất thải Đại Đồng nhưng nơi này đang quá tải. Trước mắt, xã thuê máy xúc, huy động lực lượng dọn gọn, song chỉ vài ngày là rác lại chất đầy. Địa phương rất mong tỉnh sớm có khu xử lý tập trung, công nghệ cao, để giải quyết tận gốc vấn đề rác thải”.

Nhà máy xử lý tập trung “đuối sức”

Không chỉ bãi tập kết ở xã, ngay cả các nhà máy xử lý rác tập trung quy mô lớn trong tỉnh cũng đang lâm cảnh quá tải. Nhà máy xử lý rác Quỳnh Côi (xã Quỳnh Phụ) hoạt động từ năm 2016, công suất thiết kế 50 tấn/ngày, tiếp nhận rác từ 5 xã. Sau gần 10 năm, lượng rác đưa về luôn vượt công suất, dẫn đến tồn đọng, phát sinh mùi hôi. Dù dây chuyền xử lý đã được nâng cấp, nhưng vẫn không giải quyết triệt để tình trạng quá tải. Khu xử lý chất thải Đại Đồng do Công ty Cổ phần Môi trường Đô thị và Công nghiệp 11 (Urenco 11) quản lý, mỗi ngày tiếp nhận khoảng 150 tấn rác. Đơn vị đã đầu tư hệ thống lò đốt công nghệ hiện đại, xe quét hút bụi, xe rửa đường, xe ép rác thế hệ mới, đồng thời triển khai phân loại, tái chế rác nhựa, giấy, kim loại... để giảm tải cho bãi xử lý. Ông Nguyễn Đình Tiến, Giám đốc Urenco 11 cho biết: “Chúng tôi đã áp dụng nhiều giải pháp, từ đổi mới công nghệ đến tăng cường tái chế, tuyên truyền phân loại tại nguồn. Tuy nhiên, lượng rác phát sinh ngày càng vượt xa công suất thiết kế, khiến nhà máy luôn phải ‘gồng mình’ mỗi ngày. Đây là thách thức lớn cho cả doanh nghiệp lẫn công tác quản lý môi trường chung”. Mặc dù có sự đầu tư về thiết bị và công nghệ, các nhà máy xử lý rác tập trung vẫn chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Áp lực “đầu vào” ngày một lớn, trong khi năng lực xử lý “đầu ra” hạn chế, dẫn đến tình trạng tồn đọng kéo dài, gây bức xúc trong nhân dân.

Những bất cập nêu trên cho thấy rác thải sinh hoạt đang là “điểm nghẽn” lớn trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh. Người dân bức xúc vì phải sống chung với ô nhiễm, chính quyền cơ sở loay hoay với những giải pháp tạm thời, còn doanh nghiệp xử lý thì không đủ sức đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Vấn đề xử lý CTRSH hiện nay không chỉ đơn thuần là câu chuyện của từng xã, từng nhà máy, mà đã trở thành bài toán chung của cả hệ thống chính trị.

(còn nữa)

Minh Nguyệt