Năm học 2025 – 2026: Tiếp tục đổi mới dạy và học

Học sinh Hà Nội tham gia thi đấu giải Robotics năm học 2024-2025. Ảnh: M.Duy.

Thay đổi để điểm số cao không phải kết quả ảo

Đó là cảnh báo của PGS.TS Tôn Thân - nguyên Trưởng Phòng Toán - Tin (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam). Theo ông, cần thay đổi cách kiểm tra, đánh giá ở môn Toán để đánh giá đúng, thực chất và phân loại được học sinh. Có tình trạng học sinh giải được rất nhiều bài toán khó, nhưng những bài toán cuộc đời thì lại không giải được. Những “bài toán” trong cuộc sống không có mẫu sẵn, các em không làm được; kể cả những bài toán người ta chỉ biến đổi đi một chút không đúng như mẫu là không làm được.

Đây cũng là cảnh báo của nhiều chuyên gia tuyển sinh và giáo viên sau kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, khi đề thi Toán có nhiều bài toán có yếu tố thực tế khiến nhiều thí sinh chưa được làm quen, cảm thấy khó, thậm chí bị sốc. Dù không đánh đố, không tính toán phức tạp nhưng đề thi dài hơn các năm trước, tăng cường ứng dụng thực tế và đánh giá được năng lực của học sinh nhưng kết quả sau đó Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố, điểm trung bình môn Toán thấp hơn năm 2024 và không có cơn mưa điểm giỏi.

Bà Nguyễn Bội Quỳnh – Hiệu trưởng Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) cho biết trước đây, hình thức trắc nghiệm có thể khiến học sinh làm bài bằng mẹo. Nhưng nay, muốn làm được, các em phải có kiến thức thực sự. Giáo viên phải học thật, dạy thật, không thể dạy mẹo hay học thuộc lòng theo mẫu.

Với môn Tiếng Anh, các nhà trường phải thay đổi cách dạy, không thể chỉ dạy mẹo hay công thức ngữ pháp, mà phải dạy đủ bốn kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết. Từ phổ điểm tiếng Anh năm nay, các trường nhìn lại việc tổ chức chuyên đề, phương pháp dạy học và cách phát triển năng lực ngoại ngữ thực chất cho học sinh. Chính học sinh cũng cần nhận thức được những thay đổi và buộc phải chuyển động, không chỉ học tiếng Anh như một môn học mà phải hiểu và vận dụng được ngôn ngữ.

Trí tuệ nhân tạo vào trường học

Theo ông Dương Trung Quốc - nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Sử học Việt Nam, học tập ngày nay không chỉ dừng lại ở việc ghi nhớ kiến thức. Nếu chỉ học thuộc lòng, chúng ta chẳng khác nào nhồi nhét vào đầu một mớ dữ kiện mà không biết cách sử dụng. Cần học cách tổng hợp, phân tích và ứng dụng các thông tin một cách sáng tạo. Trong kỷ nguyên số, mọi dữ kiện đều có sẵn, nhưng làm thế nào để biến chúng thành tri thức thực tiễn là điều quan trọng.

Với trí tuệ nhân tạo (AI), ông Quốc cho rằng công nghệ mới này không chỉ hỗ trợ, mà còn thay đổi cách con người làm việc và sáng tạo. Một cuốn sách với hình minh họa tuyệt đẹp do AI vẽ ra, dưới sự biên tập của con người, là minh chứng cho việc công nghệ có thể mang lại những kết quả vượt trội. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đặt ra thách thức lớn: Con người phải học cách thích ứng nhanh chóng.

Tại Trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam Hà Nội, từ năm học 2024 - 2025 đã thực hiện chuyển đổi số trong giảng dạy học tập, cụ thể là đẩy mạnh AI trong hoạt động giảng dạy và đào tạo, triển khai hiệu quả các công cụ AI phù hợp như trợ lý học tập ảo, Chatgpt, Gemeni, phần mềm hỗ trợ viết và chỉnh sửa văn bản… Triển khai các hoạt động kiểm tra khảo sát và thi đấu học thuật thông qua nền tảng trực tuyến nhằm nâng cao hiệu quả đánh giá và phát huy tính chủ động trong học tập của học sinh. Thí điểm các mô hình dạy học tiên tiến trên nền tảng số theo hướng học tập kết hợp bao gồm lớp học thông minh, nhóm học tương tác trực tuyến, hoạt động tự học có hỗ trợ của trợ lý ảo. Thực hiện quản lý lớp học và chuyên môn qua hệ thống LMS tích hợp kho học liệu số hóa. Đầu tư xây dựng các phòng học chuyên đề thông minh, phòng thí nghiệm Robotics - AI tạo điều kiện cho học sinh nghiên cứu, sáng tạo và phát triển kỹ năng công nghệ. Trong đó Robotics được xác định là một hoạt động giáo dục tích hợp lý tưởng, đóng vai trò trung tâm trong đổi mới giáo dục STEM tại trường phổ thông. Hoạt động này kết nối hiệu quả nhiều lĩnh vực kiến thức, giúp học sinh phát triển tư duy toàn diện chẳng hạn trong Toán học, rèn luyện tư duy logic thuật toán và kỹ năng hình học ứng dụng. Trong Vật lý, áp dụng về cơ học cảm biến và động lực học trong thực tế. Với ngoại ngữ, trình bày ý tưởng, sản phẩm, dự án bằng tiếng Anh, phát triển năng lực giao tiếp toàn cầu…

Bên cạnh STEM- Robotics, nhà trường còn tích cực đổi mới phương pháp dạy học ở nhiều môn học khác như ngữ văn, áp dụng phương pháp dạy học theo dự án như viết kịch bản, làm podcast, sử dụng ứng dụng AI hỗ trợ phân tích văn bản. Lịch sử, Địa lý khai thác bản đồ, timeline tương tác, tổ chức các hoạt động trải nghiệm như hành trình số, hóa di sản, ngoại ngữ, đẩy mạnh học trực tuyến, sử dụng Chatbot tiếng Anh và triển khai các dự án, thuyết trình với chủ đề công nghệ. Tin học tổ chức các cuộc thi thuật toán hướng dẫn học sinh mô phỏng mô hình thực tế bằng lập trình Python. Sinh học, Hóa học kết hợp thí nghiệm ảo với nghiên cứu liên môn về môi trường.

Lãnh đạo trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam đề nghị cần nhân rộng mô hình câu lạc bộ robotics liên trường hướng tới xây dựng một cộng đồng học sinh đam mê sáng tạo và ứng dụng công nghệ tại Hà Nội, tích hợp nội dung robotics và AI vào chương trình chính khóa các môn Tin học, Vật lý, Công nghệ, góp phần hiện đại hóa nội dung giảng dạy. Nâng cao năng lực số cho học sinh, kiến nghị ngành giáo dục xây dựng chương trình STEM - số đồng thời tạo điều kiện và có cơ chế hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và tổ chức tập huấn đội ngũ giáo viên triển khai hiệu quả chương trình.

Thu Hương