Mỹ và nhóm E3 thúc đẩy nghị quyết yêu cầu Iran hợp tác đầy đủ với IAEA

Biểu tượng Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) tại trụ sở ở Vienna, Áo. (Ảnh: THX/TTXVN)

Ngày 18/11, Mỹ cùng nhóm E3 (gồm Pháp, Anh và Đức) đã đệ trình một dự thảo nghị quyết lên Hội đồng Thống đốc gồm 35 quốc gia thành viên của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), yêu cầu Iran cung cấp thông tin và cho phép tiếp cận các cơ sở hạt nhân bị không kích, cũng như làm rõ số lượng urani đã làm giàu.

Động thái trên được tiến hành sau khi IAEA gửi báo cáo tới các nước thành viên tuần trước, trong đó nêu rõ Tehran vẫn chưa cho phép thanh sát viên tiếp cận các cơ sở hạt nhân vốn là mục tiêu của các cuộc không kích mà Israel và Mỹ tiến hành hồi tháng 6 vừa qua.

Báo cáo cũng cho biết Iran chưa thông báo số lượng urani đã làm giàu, trong đó có lượng urani đã được làm giàu tới 60% - tiệm cận mức 90% được dùng cho mục đích chế tạo vũ khí.

Dự thảo nghị quyết của Mỹ và nhóm E3 nêu có đoạn: “Iran phải cung cấp ngay cho IAEA thông tin chính xác về kiểm kê vật liệu hạt nhân và tình trạng các cơ sở được đặt dưới chế độ thanh sát, đồng thời cho phép IAEA tiếp cận đầy đủ để xác minh.”

Theo Mỹ và nhóm E3, dự thảo nghị quyết lần này chủ yếu nhằm hướng dẫn IAEA tiếp tục báo cáo về hoạt động hạt nhân của Iran sau khi thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA) mà Iran và Nhóm P5+1 (gồm Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nga và Trung Quốc) ký hồi năm 2015 hết hiệu lực vào tháng 10/2025.

Ngoài kêu gọi giải pháp ngoại giao và hợp tác, nội dung dự thảo còn yêu cầu Tehran thực thi Nghị định thư bổ sung cho Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) năm 1968.

Nghị định thư này là một cơ chế tăng quyền thanh sát cho IAEA, cho phép cơ quan trên thanh sát đột xuất, tiếp cận nhiều địa điểm hơn và thu thập nhiều thông tin hơn về chương trình hạt nhân của các nước.

Dự thảo nêu rõ: "(Hội đồng Thống đốc) kêu gọi Iran tuân thủ đầy đủ các quy định của Nghị định thư bổ sung mà Iran ký ngày 18/12/2003 và triển khai không trì hoãn.”

Việc Iran cam kết thực hiện Nghị định thư bổ sung là một trong những thành tố cốt lõi của thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Tuy nhiên, sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân vào năm 2018, Iran đã từng bước rút khỏi một số cam kết, bao gồm ngừng thực thi Nghị định thư này. Theo các nhà ngoại giao, dự thảo nhiều khả năng sẽ được thông qua sớm nhất vào ngày 19/11.

Phản ứng trước thông tin trên, trên mạng xã hội X, phái bộ Iran tại IAEA nêu rõ: “Nếu dự thảo này được thông qua, điều này sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực và không thể tránh khỏi đối với tiến trình hợp tác giữa Iran và IAEA.” Iran cũng coi việc thúc đẩy nghị quyết là “một sai lầm lớn.”

Trong thời gian gần đây, quan hệ giữa Iran và IAEA đã nhiều lần căng thẳng, đặc biệt sau xung đột kéo dài hồi tháng 6, khi Israel và Mỹ tiến hành không kích một số cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran.

Iran đã đình chỉ hợp tác với IAEA vào tháng 7 vì cho rằng cơ quan này đã không lên án các vụ tấn công của Mỹ và Israel nhằm vào cơ sở hạt nhân của nước Cộng hòa Hồi giáo. Đến tháng 9, Iran và IAEA đã ký thỏa thuận nối lại hợp tác.

Tuy nhiên, Tehran sau đó tuyên bố thỏa thuận không còn hiệu lực khi E3 khôi phục các biện pháp trừng phạt toàn diện của Liên hợp quốc đối với Iran vào cuối tháng 9.

Tehran khẳng định mọi đề xuất từ IAEA nhằm nối lại hợp tác sẽ được xem xét tại Hội đồng An ninh quốc gia tối cao Iran (SNSC)./.

(TTXVN/Vietnam+)