Mỹ tung tên lửa đánh chặn 'giá rẻ', nhắm bắn mục tiêu ngoài khí quyển

Để đối phó với thách thức này, Long Wall, một công ty công nghệ quốc phòng có trụ sở tại California (Mỹ), vừa chính thức công bố Cyclops - một hệ thống đánh chặn ngoài khí quyển được thiết kế tối ưu cho khả năng sản xuất hàng loạt. Đây được kỳ vọng là bước ngoặt thay đổi tư duy tác chiến phòng thủ tên lửa đạn đạo, chuyển dịch từ sự đắt đỏ, khan hiếm sang tính sẵn sàng cao và chi phí thấp.

Sự gia tăng của các đòn tập kích đường không bão hòa đang làm lộ rõ một nghịch lý mới của chiến tranh hiện đại: chi phí phòng thủ ngày càng vượt xa chi phí tấn công. Thực tế chiến trường tại các điểm nóng trên toàn cầu trong những năm gần đây đã phơi bày một lỗ hổng chí mạng trong kiến trúc phòng thủ tên lửa của phương Tây, đó là sự hạn chế về số lượng đạn đánh chặn và chi phí vận hành quá cao.

Tên lửa đánh chặn chủ lực của Long Wall - Ảnh: Long Wall

Các hệ thống phòng thủ hiện tại, dù cực kỳ hiện đại và chính xác, thường được phát triển theo tư duy "tiền nào của nấy", dẫn đến việc kho dự trữ đạn dược luôn ở mức thấp. Đối phương, nhận thức rõ điều này, đã chuyển sang chiến thuật sử dụng các loạt bắn lớn, đôi khi lên tới hàng trăm quả đạn tên lửa đạn đạo và mồi bẫy cùng lúc để làm quá tải hệ thống phòng thủ. Giới phân tích quân sự cảnh báo rằng năng lực sản xuất tên lửa tấn công của các đối thủ tiềm tàng đang vượt xa tốc độ chế tạo đạn đánh chặn của phe phòng thủ, tạo ra một sự mất cân bằng chiến lược nguy hiểm.

Chính trong bối cảnh cấp bách đó, sự xuất hiện của Cyclops đã thu hút sự chú ý đặc biệt của giới quan sát quân sự. Khác biệt hoàn toàn với các hệ thống phòng thủ giai đoạn giữa truyền thống vốn mất hàng thập kỷ phát triển theo kiểu tiệm tiến, Cyclops được Long Wall thiết kế lại từ đầu với tư duy "sản xuất để chiến đấu". Mục tiêu tối thượng của dự án này là giải quyết bài toán về "chiều sâu kho đạn" (magazine depth) - một thuật ngữ quân sự ám chỉ khả năng duy trì hỏa lực phòng thủ trong các chiến dịch kéo dài trước các đợt tấn công liên tục.

Đột phá công nghệ trong phương tiện tiêu diệt ngoài khí quyển

Trái tim của hệ thống Cyclops nằm ở thiết bị đánh chặn tên lửa ngoài khí quyển (EKV). Đây là bộ phận tách ra từ tên lửa đẩy chính khi đã bay vào không gian, có nhiệm vụ tìm kiếm, khóa mục tiêu và tiêu diệt tên lửa đạn đạo của đối phương ngay trong giai đoạn bay giữa hành trình. Cơ chế tiêu diệt của Cyclops dựa trên nguyên lý va chạm trực tiếp (hit-to-kill), sử dụng động năng cực lớn từ vụ va chạm ở tốc độ cao để phá hủy mục tiêu thay vì sử dụng đầu nổ phá mảnh truyền thống. Phương pháp này đảm bảo mục tiêu bị phá hủy hoàn toàn, bao gồm cả đầu đạn hạt nhân hoặc hóa học nếu có, giảm thiểu nguy cơ phát tán các chất độc hại xuống mặt đất.

Hệ thống Cyclops được thiết kế để đánh chặn các tên lửa đạn đạo tầm xa khi chúng đang ở ngoài không gian - Ảnh: Long Wall

Trong lịch sử phát triển tên lửa đánh chặn, việc chế tạo EKV luôn là thách thức kỹ thuật lớn nhất và cũng là nguyên nhân chính đẩy chi phí lên cao. Để một EKV hoạt động hiệu quả, nó cần hệ thống động lực cực kỳ chính xác để điều chỉnh quỹ đạo trong không gian chân không, cùng với các cảm biến hồng ngoại tiên tiến có khả năng phân biệt đầu đạn thật giữa một "rừng" các mảnh vỡ và mồi bẫy. Thông thường, các thành phần này được chế tạo thủ công với tiêu chuẩn vũ trụ khắt khe. Tuy nhiên, Long Wall tuyên bố đã phá vỡ rào cản này bằng cách tích hợp các tiến bộ mới nhất từ lĩnh vực tính toán, tự hành, cảm biến quang học và công nghệ đẩy - phần lớn được thừa hưởng từ khu vực thương mại dân sự với quy mô sản xuất lớn hơn nhiều so với các chương trình quốc phòng truyền thống.

Hiện tại, Long Wall đã hoàn thiện nguyên mẫu EKV đầu tiên và bắt đầu tiến hành thử nghiệm. Chiến lược của họ tập trung triệt để vào việc lựa chọn linh kiện cho phép mở rộng quy mô sản xuất. Nhờ đó, thay vì chỉ sản xuất được vài chục đơn vị mỗi năm như các hệ thống hiện hành, Cyclops được kỳ vọng sẽ xuất xưởng với số lượng hàng trăm hoặc hàng nghìn quả. Điều này không chỉ giúp giảm giá thành đơn vị nhờ lợi thế quy mô mà còn đảm bảo các chỉ huy quân sự không phải đắn đo khi khai hỏa đánh chặn các mục tiêu có giá trị thấp hoặc chưa xác định rõ ràng.

Chiến lược phòng thủ phân tán và năng lực triển khai linh hoạt

Một điểm sáng tạo khác trong tư duy thiết kế của Cyclops là khả năng hỗ trợ chiến lược phòng thủ phân tán và đa tầng. Trong tác chiến hiện đại, các căn cứ phòng thủ cố định thường là mục tiêu đầu tiên bị đối phương nhắm đến để vô hiệu hóa. Để khắc phục, Long Wall đã phát triển một hệ thống phóng container hóa. Toàn bộ bệ phóng và đạn tên lửa được thiết kế để nằm gọn bên trong một container vận chuyển tiêu chuẩn.

Hệ thống phóng container của Long Wall - Ảnh: Long Wall

Thiết kế này mang lại sự linh hoạt chiến thuật chưa từng có. Các hệ thống Cyclops có thể dễ dàng được vận chuyển bằng xe tải dân sự, tàu hỏa hoặc bố trí trên boong của các tàu hàng đã được trưng dụng, tàu chiến cỡ nhỏ mà không cần cơ sở hạ tầng phức tạp. Khả năng ngụy trang và di chuyển nhanh chóng này buộc đối phương phải đối mặt với một bài toán trinh sát vô cùng nan giải, làm phức tạp hóa kế hoạch tấn công của họ. Thậm chí, Long Wall còn cho biết hệ thống phóng này có chi phí thấp đến mức có thể được coi là khí tài tiêu hao trong một số kịch bản tác chiến nhất định, cho phép các chỉ huy chấp nhận rủi ro cao hơn để bảo vệ các tài sản chiến lược quan trọng.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, công ty đã chế tạo xong đơn vị thử nghiệm bệ phóng ban đầu và đang tiến hành chiến dịch phát triển tự funded (tự bỏ vốn) sử dụng các trình mô phỏng dựa trên hệ thống Phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD). Việc tận dụng các dữ liệu mô phỏng từ các hệ thống đã được chứng minh giúp rút ngắn đáng kể thời gian tích hợp và đảm bảo tính tương thích với lưới chỉ huy và kiểm soát (C2) hiện có của quân đội Mỹ và đồng minh.

Cách mạng hóa quy trình thử nghiệm và sản xuất

Một trong những rào cản lớn nhất khiến giá thành tên lửa đánh chặn luôn ở mức "trên trời" là quy trình thử nghiệm bay đắt đỏ và tốn kém thời gian. Nhận thức được điều này, Long Wall đã quyết định tự chủ trong khâu phương tiện thử nghiệm. Công ty có kế hoạch sử dụng phương tiện đẩy nhiên liệu lỏng nội bộ mang tên RSX để phục vụ các chuyến bay thử nghiệm thường xuyên với chi phí thấp. RSX được thiết kế đa năng, vừa phục vụ thử nghiệm bay siêu vượt âm, vừa đóng vai trò là bia bay mô phỏng tên lửa đạn đạo cho Cyclops thực hành đánh chặn. Việc sở hữu riêng một nền tảng thử nghiệm giúp Long Wall không phải phụ thuộc vào lịch trình bận rộn và đắt đỏ của các bãi thử nghiệm quốc gia, từ đó đẩy nhanh tốc độ hoàn thiện sản phẩm.

Về mặt chế tạo, Long Wall đang áp dụng các dây chuyền sản xuất hiện có để phát triển và sản xuất ban đầu cho Cyclops. Quy trình này dựa nhiều vào thiết kế mô-đun và các thiết bị sản xuất thương mại như in 3D (công nghệ bồi đắp), gia công CNC chính xác cao và lắp ráp điện tử nội bộ. Cách tiếp cận này được thiết kế để cho phép mở rộng quy mô nhanh chóng ngay khi nhu cầu tăng vọt, tránh được các nút thắt cổ chai trong chuỗi cung ứng thường thấy ở các nhà thầu quốc phòng truyền thống.

Sự quan tâm đến các hệ thống đánh chặn giai đoạn giữa đang gia tăng mạnh mẽ khi các quốc gia phải đối mặt với các mối đe dọa tên lửa đạn đạo và siêu vượt âm ngày càng tinh vi, nhiều trong số đó được thiết kế chuyên biệt để lẩn tránh các hệ thống phòng thủ hiện có. Mặc dù Cyclops vẫn còn phải trải qua nhiều giai đoạn thử nghiệm khắc nghiệt để chứng minh độ tin cậy, hiệu suất chi phí và khả năng tích hợp mạng lưới, nhưng sự ra đời của nó đánh dấu một sự chuyển dịch cần thiết. Nếu thành công, Cyclops có thể trở thành mảnh ghép quan trọng trong kiến trúc phòng thủ tên lửa của Mỹ và đồng minh, khôi phục lại thế cân bằng chiến lược bằng cách biến việc đánh chặn tên lửa trở nên rẻ hơn và dồi dào hơn bao giờ hết.

Hoàng Vũ