Mỹ lùi hạn chót, Nga không nhượng bộ: Ukraine đối mặt lựa chọn khắc nghiệt

Mỹ lùi hạn chót, Nga không nhượng bộ

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút lại thời hạn chót để Nga và Ukraine ra quyết định cuối cùng về kế hoạch hòa bình nhằm chấm dứt xung đột giữa hai nước. Động thái này cho thấy sáng kiến hòa bình do ông khởi xướng – hiện xoay quanh cuộc gặp giữa Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff và giới chức Điện Kremlin tại Moscow khó có khả năng tạo ra một bước đột phá bất ngờ nhằm chấm dứt chiến sự.

Sự khác biệt về lập trường của Nga và Ukraine vẫn rất lớn, bắt nguồn từ những lo ngại và tổn thất của cả hai bên. Tổng thống Vladimir Putin tiếp tục thể hiện quan điểm cứng rắn, không chấp nhận bất kỳ đề xuất nào không bảo đảm cho Nga quyền kiểm soát toàn bộ tỉnh Donetsk ở miền đông Ukraine và lập trường này nhiều khả năng sẽ còn duy trì trong thời gian tới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Tân Hoa Xã

Bản kế hoạch mới nhất của Mỹ dường như đã loại bỏ nhượng bộ then chốt từng xuất hiện trong bản kế hoạch 28 điểm tuần trước. Đây là sự nhượng bộ mà cả Ukraine lẫn các đối tác châu Âu đều không chấp nhận, xét trên cả khía cạnh quân sự lẫn chính trị.

Giới phân tích cho rằng, sự thất bại trong việc đánh giá chưa chính xác khoảng cách về lập trường giữa hai bên tham chiến thể hiện qua sự tồn tại của hai “làn đàm phán” riêng biệt chính là lý do khiến tiến trình hòa bình vấp phải nhiều trở ngại. Mỹ đàm phán một thỏa thuận với Ukraine, rồi một thỏa thuận khác với Nga, sau đó kỳ vọng hai bên sẽ tự dịch chuyển đủ gần để duy trì một khuôn khổ chung. Nhưng thực tế, những điểm nghẽn cốt lõi vẫn nguyên vẹn.

Phần lớn nội dung trong bản kế hoạch hòa bình xoay quanh việc gia nhập liên minh, cam kết tài chính hoặc những giới hạn quân sự trong tương lai. Một số ý kiến cho rằng, khi xung đột kết thúc, việc gia nhập NATO đối với Ukraine sẽ bớt cấp bách, thậm chí không còn là lựa chọn khả thi trong bối cảnh Kiev cắt giảm quy mô quân đội, tái thiết kinh tế và khôi phục đất nước.

Vấn đề mấu chốt là liệu bất kỳ thỏa thuận nào có thể thực sự chấm dứt cuộc chiến hay không. Tổng thống Ukraine Zelensky nhiều khả năng lại phải đối mặt với một sự đánh đổi lớn: cân nhắc giữa những bảo đảm an ninh trong tương lai mà Mỹ và châu Âu chính thức cam kết, với những tác động mà việc nhượng bộ Donetsk sẽ gây ra cho vị thế chính trị, quân sự của ông cũng như của Ukraine.

Ukraine đối mặt lựa chọn khắc nghiệt

Hiện tại, tình hình đối với Ukraine không mấy khả quan. Chính phủ của Tổng thống Zelensky đang phải đối mặt với hàng loạt sức ép, đặc biệt là giải quyết triệt để tình trạng bê bối tham nhũng. Quân đội Ukraine rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực và vật lực nghiêm trọng. Nguồn tài trợ từ phương Tây năm tới cũng bị đặt dấu hỏi, dù Liên minh châu Âu thời gian gần đây khẳng định họ tin có thể thu hẹp khoảng trống mà Mỹ để lại.

Trên chiến trường, Ukraine phải đối mặt với ba điểm nóng cùng lúc: lực lượng Nga đang đẩy mạnh ở Zaporizhzhia, tiến từng bước tại Pokrovsk thuộc vùng Donetsk, và gây sức ép ở Kupiansk, phía bắc. Kiev không có đủ binh lực để đối phó đồng thời nhiều mũi tấn công như vậy.

Phần lãnh thổ Donetsk còn nằm dưới quyền kiểm soát của Kiev cũng đối diện nguy cơ lớn trong mùa đông này. Thành phố Kramatorsk - trung tâm quân sự then chốt liên tục bị tập kích bằng máy bay không người lái tầm ngắn khi lực lượng Nga đang áp sát. Trong thời điểm hiện tại, Ukraine khó có khả năng giành lại phần lãnh thổ đã mất.

Bài toán trước mắt của Kiev và các đồng minh không còn là bao giờ có thể xoay chuyển cục diện, mà là liệu họ có thể buộc Nga phải nhượng bộ hay không. Ukraine và các đối tác hy vọng họ có thể làm tiêu hao nguồn lực cũng như làm suy yếu kinh tế của Nga thông qua các biện pháp trừng phạt và những cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng. Nhưng có nhiều dấu hiệu cho thấy kinh tế Nga vẫn vững vàng. Trái lại, khó khăn của Ukraine ngày càng hiện rõ và nghiêm trọng hơn.

Theo một số nhà phân tích, con đường phía trước của Ukraine đầy rủi ro. Nga sở hữu nguồn lực lớn hơn và đang đạt được những bước tiến vững chắc trên chiến trường. Đối với Ukraine, sau 10 tháng đối mặt với những thách thức về mặt ngoại giao và khó khăn trên chiến trường, một kịch bản mà họ không mong muốn giờ trở nên gần với thực tế hơn bao giờ hết.

Việc Ukraine nhượng bộ lãnh thổ để đổi lấy hòa bình - một ý tưởng từng bị Kiev và châu Âu công khai bác bỏ, đặc biệt trong nhiệm kỳ của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden - nay đã xuất hiện trong bản thảo đầu tiên của kế hoạch hòa bình 28 điểm do chính quyền của Tổng thống Donald Trump đề xuất. Đề xuất đối trọng của châu Âu đã loại bỏ điều khoản này, nhưng điều khoản vẫn nằm trong danh sách yêu cầu lớn nhất của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Tổng thống Zelensky phải đối mặt với một nghịch lý khó tránh: bất kỳ nhượng bộ nào cũng có thể làm suy yếu vị thế của Kiev, nhưng từ chối thỏa hiệp có nguy cơ khiến quốc gia này lún sâu vào xung đột. Trong bối cảnh Nga vẫn quyết giữ các yêu cầu tối đa, phương Tây chia rẽ về chiến lược dài hạn và thời gian ngày càng chống lại Ukraine, con đường tiến tới hòa bình có lẽ sẽ không đến từ một khoảnh khắc đột phá, mà từ sự thay đổi cán cân lực lượng và ý chí chính trị.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo CNN