Mỹ - Iran: Mâu thuẫn trong đàm phán

Chưa đi đến thống nhất

Phát biểu trên nền tảng Truth Social ngày 2-6, Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh Mỹ sẽ không cho phép bất kỳ hoạt động làm giàu uranium nào của Iran. Theo ABC News, điều này đồng nghĩa với việc Washington sẽ không chấp nhận bất kỳ sự nhượng bộ nào cho phép Tehran tiếp tục chương trình làm giàu uranium.

Nhà máy hạt nhân Natanz của Iran. Ảnh: XINHUA

Trước đó, trang Axios đưa tin Washington đã gửi đề xuất mới cho Tehran cho phép làm giàu uranium ở mức độ thấp có giới hạn trên đất Iran. Tuy nhiên, ông Donald Trump đã lên tiếng bác bỏ. Ông chủ Nhà Trắng cũng chỉ trích tổng thống tiền nhiệm về sự bế tắc hiện tại và cho rằng lẽ ra ông Joe Biden phải ngăn Iran làm giàu uranium từ rất lâu.

Hiện chưa có thông tin về phản ứng của Tehran đối với phát ngôn trên của ông Donald Trump. Trước đó, Tehran khẳng định Iran không có gì phải che giấu về chương trình hạt nhân của mình và yêu cầu Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, vốn đã làm tê liệt nền kinh tế Iran, như một điều kiện tiên quyết để đạt được thỏa thuận. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baghaei tuyên bố nước này sẽ phải xem xét có những thay đổi nào trong lập trường của Mỹ về các biện pháp trừng phạt Tehran hay không. Trả lời họp báo ở Tehran, ông Baghaei yêu cầu Mỹ phải nói cụ thể cách thức dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt Iran để bảo đảm những trải nghiệm trong quá khứ không lặp lại.

Quyền làm giàu uranium của Iran được cho là trở ngại lớn nhất trong tiến trình đàm phán hạt nhân gián tiếp giữa Mỹ và Iran được khởi động từ ngày 12-4, dưới sự trung gian của Oman.

Kế hoạch của phương Tây

Trong khi đó, theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), Iran đã không giải trình đầy đủ về vật liệu hạt nhân được tìm thấy tại 3 địa điểm không được khai báo và tiếp tục thể hiện thái độ thiếu thiện chí trong hợp tác giữa hai bên. IAEA kết luận, 3 địa điểm này, cùng với các địa điểm khác có liên quan, là một phần của chương trình hạt nhân có tính tổ chức nhưng Iran không khai báo, cũng như không khai báo một số hoạt động sử dụng vật liệu hạt nhân. Iran cũng đã tăng cường sản xuất uranium làm giàu lên mức 60%, gần với ngưỡng 90% cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân. Đây là mức làm giàu uranium cao nhất kể từ khi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 được ký kết, khiến nhiều nước lo ngại về nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân trong khu vực Trung Đông.

Dựa trên kết luận trong báo cáo của IAEA, 4 nước phương Tây là Pháp, Đức, Anh và Mỹ đã lên kế hoạch đệ trình một bản dự thảo nghị quyết để Ban giám đốc IAEA thông qua trong cuộc họp tiếp theo từ ngày 9-6. Đây sẽ là lần đầu tiên trong gần 20 năm Iran chính thức bị kết luận là không tuân thủ nghĩa vụ. Nếu được thông qua, có thể Iran sẽ có phản ứng mạnh, khiến phức tạp thêm tiến trình đàm phán hạt nhân đang diễn ra giữa Tehran và Washington.

Những tin tức trên xuất hiện trong bối cảnh hai bên đang trong tiến trình đàm phán thỏa thuận nhằm giải quyết tranh cãi kéo dài hàng thập niên liên quan tới chương trình hạt nhân của Tehran. Tại vòng đàm phán gián tiếp thứ 5 tại Rome vào tháng trước, mặc dù đã có một số tiến triển, vẫn còn nhiều điểm bất đồng khó có thể vượt qua, nhất là vấn đề làm giàu uranium của Tehran. Lịch trình tổ chức cuộc gặp gỡ tiếp theo cũng chưa được thống nhất.

THANH HẰNG tổng hợp