Mỹ dùng bom xuyên phá đánh cơ sở hạt nhân Fordow: Iran đã đi trước một bước?

"Những quả bom xuyên phá MOP đã xuyên thủng lớp bảo vệ", ông David Albright, cựu thanh sát viên hạt nhân của Liên Hợp Quốc và hiện là Giám đốc Viện Khoa học và An ninh Quốc tế cho biết khi đề cập đến loại bom xuyên phá hầm sâu do Mỹ sử dụng. Ông nhận định: "Tôi cho rằng cơ sở này đã gần như bị xóa sổ".

Tuy nhiên, theo ông Decker Eveleth – nhà nghiên cứu tại Tổ chức CNA, đồng thời là chuyên phân tích ảnh vệ tinh, hiện không thể xác nhận rõ thiệt hại ở độ sâu dưới lòng đất.

Hình ảnh cơ sở hạt nhân Fordow trước và sau khi Mỹ tấn công ngày 22/6/2025. Ảnh: MAXAR TECHNOLOGIES

"Khu vực chứa hàng trăm máy ly tâm được chôn quá sâu để có thể đánh giá qua hình ảnh vệ tinh", ông Decker Eveleth cho hay.

Để đối phó với các cuộc tấn công như vậy, Iran đã đặt phần lớn chương trình hạt nhân của mình trong các cơ sở kiên cố sâu dưới lòng đất, bao gồm cả trong lòng núi tại Fordow.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy sáu lỗ thủng ở vị trí bom xuyên qua núi, cùng với đất đá bị xáo trộn và phủ bụi.

Ảnh vệ tinh ở cự ly gần hơn cho thấy các lỗ và miệng hố trên sườn núi tại cơ sở hạt nhân Fordow sau khi bị Mỹ tấn công. Ảnh: MAXAR TECHNOLOGIES

Mỹ và Israel đều khẳng định quyết tâm ngăn chặn chương trình hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, nếu không phá hủy hoàn toàn cơ sở cũng như trang thiết bị, Iran có thể dễ dàng khôi phục chương trình phát triển vũ khí mà tình báo Mỹ và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho rằng đã dừng lại từ năm 2003.

Hoạt động bất thường

Một số chuyên gia cũng cảnh báo rằng Iran có thể đã di chuyển một lượng urani nhất định được làm giàu ở mức gần đạt cấp độ vũ khí ra khỏi Fordow trước khi bị tấn công rạng sáng 22/6 và hiện có thể đang giấu số nguyên liệu này cùng các linh kiện hạt nhân khác tại những địa điểm mà Israel, Mỹ và IAEA không biết đến.

Họ dẫn ra hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies cho thấy "hoạt động bất thường" tại Fordow vào ngày 19 và 20/6, với một hàng dài xe đợi bên ngoài lối vào cơ sở này. Một nguồn tin cấp cao của Iran nói với Reuters rằng phần lớn số urani làm giàu ở mức 60% đã được di chuyển đến địa điểm bí mật trước cuộc không kích của Mỹ.

"Tôi cho rằng, điều tốt nhất mà Mỹ có thể làm là khiến chương trình hạt nhân của Iran bị trì hoãn vài năm", ông Jeffrey Lewis, chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury tại Monterey nhận định. Theo ông: "Gần như chắc chắn vẫn còn những cơ sở mà chúng ta chưa biết tới”.

Thượng nghị sĩ bang Arizona Mark Kelly – thành viên Ủy ban Tình báo Thượng viện cũng bày tỏ lo ngại tương tự sau khi theo dõi tình hình tình báo hằng ngày.

"Điều tôi lo ngại nhất lúc này là họ sẽ đưa toàn bộ chương trình này vào hoạt động bí mật, không phải theo nghĩa đen là dưới lòng đất, mà là ra khỏi tầm theo dõi", ông Mark Kelly nói với NBC News.

"Trong khi chúng ta cố ngăn chặn thì nhiều khả năng là hành động này lại khiến họ đẩy nhanh tiến trình".

Iran từ lâu vẫn khẳng định chương trình hạt nhân của mình chỉ phục vụ mục đích hòa bình.

Tuy nhiên, trước các đòn tấn công từ Israel, Quốc hội Iran đang xem xét khả năng rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) - nền tảng của hệ thống kiểm soát vũ khí toàn cầu được thiết lập từ năm 1970, đồng thời chấm dứt hợp tác với IAEA.

"Thế giới có thể sẽ không còn biết Iran đang làm gì", ông Daryl Kimball, Giám đốc điều hành Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí cảnh báo.

Đòn tấn công hai lần

Reuters đã phỏng vấn 4 chuyên gia phân tích ảnh vệ tinh của Maxar Technologies, theo đó, có 6 lỗ thủng ở cơ sở hạt nhân Fordow cách đều nhau, chia làm hai cụm trên sườn núi - nơi được cho là có phòng đặt máy ly tâm bên dưới.

Tướng Dan Caine – Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ cho biết có 7 máy bay ném bom B-2 đã thả tổng cộng 14 quả bom GBU-57/B MOP, loại bom dẫn đường nặng khoảng 13.600 kg có khả năng xuyên phá sâu tới hơn 60 mét vào các cơ sở ngầm kiên cố như Fordow.

Cận cảnh cơ sở Fordow sau khi bị Mỹ tấn công. Ảnh: MAXAR TECHNOLOGIES

Tướng Caine nói các đánh giá ban đầu cho thấy khu vực bị thiệt hại rất nặng nhưng ông từ chối đưa ra dự đoán về việc liệu các cơ sở hạt nhân bên trong có còn nguyên vẹn hay không.

Ông Eveleth cho biết ảnh vệ tinh và các bình luận từ Tướng Caine cho thấy máy bay B-2 đã thả 6 quả bom đầu tiên xuống Fordow, sau đó quay lại tấn công đúng các vị trí đó thêm một lần nữa, được gọi là “đòn tấn công kép”.

Chiến dịch “Búa Nửa Đêm” cũng nhằm vào cơ sở làm giàu urani chính của Iran tại Natanz và thành phố Isfahan - nơi đặt trung tâm nghiên cứu hạt nhân lớn nhất nước này, cùng một số cơ sở khác liên quan đến hạt nhân.

Israel trước đó cũng từng tấn công Natanz và Trung tâm Nghiên cứu hạt nhân Isfahan trong cuộc xung đột kéo dài 10 ngày với Iran.

Ông Albright đăng trên mạng xã hội X rằng hình ảnh vệ tinh của Airbus Defence and Space cho thấy tên lửa hành trình Tomahawk của Mỹ đã gây thiệt hại lớn cho cơ sở urani ở Isfahan. Một hố sâu xuất hiện phía trên các sảnh làm giàu urani ngầm tại Natanz, được cho là do bom xuyên phá MOP gây ra.

Tuy nhiên, ông Albright đặt câu hỏi về việc Mỹ sử dụng tên lửa hành trình tại Isfahan, vì loại vũ khí này không thể xuyên qua hệ thống đường hầm gần trung tâm nghiên cứu hạt nhân chính, vốn được cho là còn sâu hơn cả Fordow. IAEA xác nhận các lối vào đường hầm tại đây "đã bị ảnh hưởng".

Ông cũng lưu ý rằng Iran gần đây thông báo với IAEA về kế hoạch xây dựng một nhà máy làm giàu urani mới ở Isfahan.

"Rất có thể có 2.000 đến 3.000 máy ly tâm được chuẩn bị để lắp đặt tại cơ sở mới này. Rốt cuộc chúng đang ở đâu?", ông Albright đặt nghi vấn.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Reuters