Mỹ bán F-35 cắt giảm tính năng cho Ả rập xê út

Hãng thông tấn Reuters dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết tiêm kích F-35 mà nước này đồng ý bán cho Ả rập xê út sẽ không được trang bị những tính năng vượt trội như trên phiên bản F-35I của Israel, trong đó có các hệ thống vũ khí tiên tiến và tác chiến điện tử.

Theo luật pháp Mỹ về Thỏa thuận bảo đảm ưu thế quân sự định tính (QME) cho Israel, các máy bay F-35 của Ả rập xê út sẽ thiếu hàng loạt công nghệ then chốt.

Ả rập xê út nhiều khả năng sẽ không được trang bị tên lửa không đối không thế hệ mới AIM-260 JATM với tầm bắn trên 190 km, được Douglas Birkey, Giám đốc Viện Mitchell về Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ, đánh giá là “công nghệ tên lửa nhạy cảm nhất” liên quan đến F-35.

Các hệ thống gây nhiễu radar tinh vi và khả năng tác chiến điện tử nâng cao cũng sẽ bị loại bỏ khỏi phiên bản của tiêm kích F-35 mà Mỹ bán cho Ả rập xê út.

Khác với Israel, được phép tích hợp vũ khí riêng và nâng cấp hệ thống mà không cần phê duyệt từ Washington, Ả rập xê út sẽ phải sử dụng F-35 với cấu hình “đóng băng” do Lockheed Martin cung cấp.

Sự khác biệt này chủ yếu nằm ở gói phần mềm được cài đặt, cho phép Mỹ kiểm soát chặt chẽ năng lực chiến đấu thực tế của từng chiếc F-35 xuất khẩu.

Không chỉ vượt trội về công nghệ, Israel còn chiếm ưu thế về số lượng và kinh nghiệm. Hiện nước này vận hành hai phi đội F-35 và đang đặt thêm phi đội thứ ba, trong khi Ả rập xê út chỉ được giới hạn hai phi đội, dự kiến nhận trong vài năm tới.

Hơn nữa, Israel là quốc gia duy nhất trong khu vực sử dụng F-35 suốt 8 năm qua, tích lũy kinh nghiệm chiến đấu quý giá với “chiến thần tàng hình” này.

Thương vụ còn phải vượt qua nhiều rào cản. Trước tiên là đánh giá chính thức về QME từ chính phủ Mỹ. Tiếp đến là sự phê duyệt của Quốc hội, nơi Israel có sự ủng hộ mạnh mẽ và có thể gây khó dễ cho thỏa thuận.

Quốc hội Mỹ có thể phủ quyết thông qua nghị quyết chung, dù điều này đòi hỏi đa số hai phần ba ở cả hai viện, một ngưỡng rất khó đạt được.

Tuy nhiên, các quan chức cho biết Israel không muốn căng thẳng với ông Trump và hy vọng sử dụng thương vụ này như "đòn bẩy" để kéo Ả rập xê út vào Thỏa thuận Abraham, thúc đẩy bình thường hóa quan hệ trong khu vực.

Nếu thành công, Ả rập xê út sẽ gia nhập "câu lạc bộ F-35" khu vực cùng Qatar và UAE, hai quốc gia cũng đã được đề xuất mua máy bay tàng hình này.

Bất chấp những "biện pháp giảm nhẹ" trên, Không quân Israel vẫn phản đối mạnh mẽ thương vụ này. Trong báo cáo chính sách gửi lãnh đạo quốc gia, họ cảnh báo việc bán F-35 cho Saudi Arabia, dù là phiên bản "cắt giảm", vẫn có thể làm suy yếu ưu thế trên không của Israel, theo tờ The Times of Israel.

Vụ việc một lần nữa cho thấy sự cân bằng phức tạp mà Washington phải duy trì: vừa củng cố quan hệ với các đồng minh Ả Rập giàu có, vừa đảm bảo cam kết bất di bất dịch với an ninh của Israel.

Diệu Hoa (Nguồn: Reuters )