Muốn có thị trường tín chỉ carbon, phải có chính sách và chương trình hỗ trợ DN tham gia

* Theo ông, thị trường carbon trong nước hiện đang phát triển như thế nào?

Hiện nay, nhiều DN đã nhận thức được tầm quan trọng của tín chỉ carbon, nhưng chưa đi sâu vào bản chất là phải đổi mới công nghệ và áp dụng giải pháp giảm phát thải trong từng ngành, từng lĩnh vực. Một số hoạt động thí điểm trong nông nghiệp, như trồng lúa hay rừng đã được quốc tế quan tâm và hỗ trợ kinh phí, phối hợp với Việt Nam để thực hiện nhưng nhìn chung quy mô còn hạn chế.

Nhiều DN và nhà đầu tư đang đặt kỳ vọng quá lớn vào tín chỉ carbon, trong khi thực chất đây chỉ là một nguồn tín dụng bổ sung. Quá trình tạo ra tín chỉ carbon cần phải gắn liền với những giá trị khác như cải thiện công nghệ, tạo ra được sản phẩm chất lượng hơn, giảm ô nhiễm hay tạo thêm việc làm.

PGS-TS. Nguyễn Hồng Quân - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tuần hoàn, Đại học Quốc gia TP.HCM

* Các nhóm DN nào đang có khả năng tham gia thị trường tín chỉ carbon, thưa ông?

Các DN tham gia thị trường tín chỉ carbon trong nước hiện chia thành 3 nhóm. Thứ nhất, nhóm DN phát thải lớn trong các ngành thép, xi măng, nhiệt điện… Đây là những đơn vị buộc phải kiểm kê khí nhà kính.

Thứ hai, nhóm DN năng lượng tái tạo có phát thải thấp, thậm chí tạo ra lượng tín chỉ carbon dư và có thể bán.

Thứ ba, nhóm DN có tiềm năng lớn để tạo tín chỉ carbon nhờ ứng dụng công nghệ mới, và các giải pháp giảm phát thải. Nhóm này vừa có thể đáp ứng phần yêu cầu giảm phát thải của chính mình, vừa có thể bán tín chỉ carbon dư cho cả thị trường bắt buộc lẫn tự nguyện.

* Theo ông, để đảm bảo thị trường tín chỉ carbon được vận hành minh bạch, hiệu quả phải đảm bảo yếu tố gì?

Đầu tiên phải có những cơ sở dữ liệu cần thiết. Trong đó bao gồm: Dữ liệu hiện trạng phát thải, tức là hiện trạng phát thải hiện nay như thế nào thông qua việc kiểm kê khí nhà kính; Dữ liệu giá các thị trường carbon (tự nguyện, bắt buộc) trong nước và trên thế giới; Dữ liệu của các tổ chức cấp chứng nhận, xác minh tín chỉ carbon; Nền tảng thông tin người mua, người bán.

Để có được các cơ sở dữ liệu này, đòi hỏi phải có sự phối hợp với các doanh nghiệp, tổ chức trong nước và trên thế giới. Trong một số trường hợp, ví dụ DN chưa sẵn sàng tham gia (các DN chưa nằm trong yêu cầu bắt buộc kiểm kê khí nhà kính) thì Nhà nước vẫn có thể chủ động xây dựng những thông tin dữ liệu này.

Muốn hình thành và phát triển thị trường tín chỉ carbon, phải có sản phẩm cụ thể - tức tín chỉ carbon phát sinh từ hoạt động giảm phát thải

* Thách thức TP.HCM đang gặp trong việc hình thành và phát triển thị trường carbon, thưa ông?

Với đặc thù công nghiệp - xây dựng chiếm tỉ trọng lớn, TP.HCM vừa là trung tâm phát thải, vừa có dư địa đáng kể để giảm phát thải, từ đó tạo ra khối lượng tín chỉ carbon lớn. Đây là lợi thế quan trọng để TP.HCM tham gia và kết nối với thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất là thể chế và cơ chế điều phối. Thị trường carbon mang tính liên ngành cao, cần một đầu mối trực thuộc UBND thành phố để gắn kết các đơn vị, DN và tổ chức tài chính cùng tham gia. Đồng thời, thành phố cần sớm đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu về tín chỉ carbon, thậm chí mời chuyên gia quốc tế phối hợp triển khai. Có thể thông qua các chương trình, đơn vị như Ngân hàng Thế giới cùng một số tổ chức khác để hỗ trợ nâng cao năng lực.

Bên cạnh đó, cần đưa ra những định hướng, chiến lược hỗ trợ DN chuyển đổi xanh. Muốn hình thành và phát triển thị trường tín chỉ carbon, phải có sản phẩm cụ thể - tức tín chỉ carbon phát sinh từ hoạt động giảm phát thải. Điều này đòi hỏi cơ quan quản lý nhà nước phải có chính sách và chương trình hỗ trợ phù hợp để khuyến khích DN tham gia.

TP.HCM phải chủ động có những cơ chế, chính sách riêng để triển khai phù hợp với điều kiện thực tế của DN ở địa phương.

* Cảm ơn những chia sẻ của ông!

Lê Hạnh