Muối trên Trái Đất nhiều cỡ nào?

Tác giả: ED Conway/Omega+ - NXB Tri Thức

6 vật liệu định hình văn minh nhân loại

Trong lịch sử loài người, người ta thường kể về các vị vua, những nhà tư tưởng, các cuộc cách mạng hay hệ thống thể chế chính trị. Nhưng Ed Conway - nhà báo kinh tế kỳ cựu của Sky News - lại chọn một cách nhìn hoàn toàn khác trong cuốn sách “6 vật liệu định hình văn minh nhân loại: Lịch sử của cát, muối, sắt, đồng, dầu mỏ và lithium”. Thay vì đặt con người ở trung tâm, ông kể lại lịch sử từ góc nhìn của sáu vật liệu tưởng chừng bình thường nhưng thực ra là nền móng của toàn bộ văn minh nhân loại.

Muối trên Trái Đất nhiều cỡ nào?

Nếu loại bỏ toàn bộ natri clorua khỏi các đại dương và rải đều lên mặt đất, ta sẽ phủ kín thế giới bằng một lớp muối dày hơn 150 mét. Đó là chưa kể đến các trữ lượng dưới lòng đất.

Ngày nay, ta biết rằng muối không hề khan hiếm. Nếu loại bỏ toàn bộ natri clorua khỏi các đại dương và rải đều lên mặt đất, ta sẽ phủ kíen thế giới bằng một lớp muối dày hơn 150 mét. Đó là chưa kể đến các trữ lượng dưới lòng đất, cũng dồi dào không kém.

Thực tế, ngay bên dưới khu khai quật của Steve tại Boulby, hàng trăm mét dưới lòng đất, là một khối muối tinh thể khổng lồ. Nhưng điều đó chỉ mới được phát hiện tương đối gần đây; còn vào thời Đồ đá mới, con người không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải gánh từng thùng nước biển lên xuống vách đá này.

Việc họ làm như vậy cho chúng ta thấy giá trị thực sự của muối. Họ đã xây những lò nung và tạo ra một trong những dây chuyền sản xuất sớm nhất thế giới vì đã có một thị trường cho sản phẩm này.

Cánh đồng muối. Ảnh: Dreamtime.

Trong phần lớn thế giới cổ đại, muối là biểu tượng của sự giàu có. Ở châu Phi, các thương nhân đổi muối để lấy vàng. Nó được sử dụng như một loại tiền tệ, để thanh toán hàng hóa, và đôi khi để mua nô lệ. Đây không chỉ là câu chuyện của thời xa xưa. Trong Thế Chiến II, khi Nigeria đối mặt với tình trạng thiếu hụt và nguy cơ nạn đói, muối đã được dùng làm đơn vị trao đổi tại nhiều ngôi làng ở phía bắc, với muối của Anh có tỉ giá trao đổi cao nhất.

Người La Mã là một trong những nền văn minh đầu tiên cung cấp khẩu phần muối chính thức cho binh lính - mỗi người đều nhận được một khoản trợ cấp muối, và chính từ đây mà từ “salary” (lương) ra đời.

Tuy nhiên, có lẽ nên coi đó như một hình thức bảo hiểm sức khỏe hơn tiền lương, vì binh lính cũng được trả bằng tiền mặt. Khi chúng ta nói ai đó “earning their salt” (xứng đáng với đồng lương) hay worth his salt (đáng giá với công sức bỏ ra), chúng ta đang duy trì một truyền thống La Mã cổ đại. Và truyền thống cung cấp muối cho binh lính vẫn tồn tại đến thời gần đây. Dưới dạng muối thô, cá muối hoặc thịt bò muối, muối đã trở thành thành phần chủ yếu trong khẩu phần quân đội Anh và nhiều nơi khác trong nhiều thế kỷ. Một trong những việc đầu tiên mà một quốc gia làm trước khi bước vào chiến tranh là tích trữ muối.

Trong chiến tranh, muối trở thành một thứ vũ khí. Trong chiến tranh giành độc lập của Mỹ, người Anh đã phong tỏa các cảng của Mỹ và nhắm vào các xưởng sản xuất muối dọc bờ biển Đại Tây Dương. Trong Nội chiến Mỹ, quân đội Liên bang miền Bắc chặn nguồn cung thực phẩm và muối đến miền Nam; họ truy tìm và phá hủy các cơ sở sản xuất muối, làm hỏng hệ thống bơm nước muối để dù có bị tái chiếm, chúng cũng trở nên vô dụng. Khi giao chiến với quân Liên minh miền Nam, họ đồng thời khiến đối phương kiệt quệ vì thiếu lương thực.

ED Conway/Omega+ - NXB Tri Thức