Một người đổi mới thì có ý tưởng, trăm triệu người đổi mới có cả tương lai

Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tham luận tại Đại hội Đảng bộ Chính phủ - Ảnh: VGP/TG

Ngày 13/10, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội), Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 chính thức khai mạc tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội).

Đây là Đại hội đầu tiên của Đảng bộ Chính phủ theo mô hình tổ chức mới, diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấu, quyết tâm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2025 và 5 năm 2021-2025; thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Được tổ chức trong 2 ngày 12-13/10, Đại hội có chủ đề "Xây dựng Đảng bộ Chính phủ trong sạch, vững mạnh; đoàn kết, gương mẫu đi đầu trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; tăng tốc đột phá, phát triển đất nước nhanh và bền vững trong kỷ nguyên vươn mình, giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc". Phương châm của Đại hội là: "Đoàn kết kỷ cương - Dân chủ đổi mới - Đột phá phát triển - Gần dân, vì dân".

Tại Đại hội, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày tham luận với nội dung: "Vai trò Lãnh đạo của Đảng trong thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng".

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng,nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo, công nghiệp đã giúp Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình. Để trở thành nước phát triển có thu nhập cao, Việt Nam phải dựa vào khoa học - công nghệ.

"Chưa có quốc gia nào vượt qua bẫy thu nhập trung bình mà không chuyển sang tăng trưởng dựa vào khoa học – công nghệ", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, khoa học - công nghệ của Việt Nam đi cùng với đổi mới sáng tạo và đặt trong bối cảnh chuyển đổi số. Đây là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam.

Trong đó, khoa học - công nghệ cung cấp tri thức; đổi mới sáng tạo chuyển hóa tri thức vào phục vụ cuộc sống; chuyển đổi số khuếch đại tri thức.

Về thể chế cho khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Việt Nam đã thông thoáng, kiến tạo, hiện đại như quốc tế, một số cơ chế, chính sách có tính đột phá, vượt trội.

Đặc biệt Nghị quyết 57 là sự thay đổi về tư duy, tầm nhìn, được Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng ví như tuyên ngôn về chuyển giai đoạn phát triển sang dựa vào khoa học - công nghệ.

Theo Bộ trưởng, để thể chế hóa Nghị quyết 57, 10 luật thuộc lĩnh vực khoa học - công nghệ đã và sẽ được ban hành trong năm nay.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tham quan triển lãm thành tựu khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong khuôn khổ Đại hội - Ảnh: VGP

KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP

Bộ trưởng cũng cho biết, 5 năm của nhiệm kỳ qua, chúng ta đã đạt được một số thành tựu lớn về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, có sự thay đổi đáng kể về thứ hạng quốc tế, đặt nền móng về thể chế, về hạ tầng, có những kết quả quan trọng ban đầu tạo niềm tin, để 5 năm tới sẽ chuyển hóa thành tăng trưởng kinh tế.

Nhà nước sẽ chi 3-4% ngân sách, tương đương 3-4 tỷ đô la mỗi năm, kích hoạt được tổng chi toàn xã hội từ 10-15 tỷ đô la, để khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước. Trong đó, khoa học - công nghệ 1%, đổi mới sáng tạo 2-3% và chuyển đổi số 1-2%.

Bộ KH&CN sẽ chịu trách nhiệm tính toán hiệu quả của chi khoa học - công nghệ và dùng hiệu quả này làm tiêu chí để phân bổ ngân sách khoa học - công nghệ cho các bộ ngành, địa phương, tổ chức khoa học công nghệ và các doanh nghiệp.

Khoa học - công nghệ sẽ tập trung vào làm chủ 11 nhóm công nghệ chiến lược, từ đó hình thành các ngành công nghiệp chiến lược của Việt Nam.

"Ngày nay, không làm chủ công nghệ sẽ đồng nghĩa với việc không thể giữ vững chủ quyền quốc gia", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với đó, đổi mới sáng tạo sẽ tập trung vào đổi mới công nghệ của doanh nghiệp, sáng tạo của mọi người dân. Xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức. Xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo, khuyến khích khám phá và khoan dung thất bại.

Chuyển đổi số sẽ tập trung vào xây dựng quốc gia số toàn diện, gồm chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm.

Các chuyển dịch chiến lược

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, các chuyển dịch chiến lược trong nhiệm kỳ tới của khoa học - công nghệ, đó là từ quản lý sang tạo động lực; từ phân bổ nguồn lực sang huy động nguồn lực; từ kiểm soát hành chính sang sáng tạo, dẫn dắt và tạo thị trường.

Chuyển từ kiểm tra hóa đơn chứng từ sang kết quả nghiên cứu. Chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra. Các tổ chức thương mại hóa được kết quả nghiên cứu sẽ được cấp ngân sách nhiều hơn và ngược lại.

Cùng với đó là chuyển nghiên cứu cơ bản về các đại học, chuyển nghiên cứu công nghệ về các doanh nghiệp. Chuyển từ nghiên cứu dàn trải sang tập trung vào các công nghệ chiến lược và công nghệ lõi. Từ chuyển đổi số sang chuyển đổi AI. Từ số hóa quy trình hành chính sang vận hành quốc gia bằng dữ liệu và nền tảng số. Chuyển từ đầu tư hạ tầng công nghệ sang đầu tư vào dữ liệu và năng lực phân tích.

Trên cơ sở đó, Bộ KH&CN đưa ra 3 đề xuất. Thứ nhất, nghiên cứu cơ bản thì đầu ra là các bài báo, nhưng nghiên cứu ứng dụng là sản phẩm. Do đó, Nhà nước cần có chính sách rất mạnh mẽ để hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm chiến lược, thông qua mua sắm chính phủ và 10-20% quỹ khoa học - công nghệ.

Thứ hai, có cơ chế phiếu hỗ trợ của nhà nước cấp cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Loại một để doanh nghiệp thuê các tổ chức nghiên cứu cải tiến quy trình, sản phẩm. Loại hai để doanh nghiệp mua, thử nghiệm công nghệ mới trong nước.

Thứ ba, thời công nghệ thông tin thì mỗi xã, mỗi tỉnh một phần mềm. Thời chuyển đổi số thì một nền tảng số dùng chung toàn quốc. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đề nghị Chính phủ có cơ chế giao, đặt hàng doanh nghiệp làm các nền tảng số dùng chung.

Động lực cho 5 năm bứt phá

Bộ trưởng khẳng định, 5 năm tới là 5 năm phải chuyển hóa được thể chế, cơ chế, chính sách, tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế trên 10%, thành tự chủ chiến lược. Bộ ba khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm của phát triển, động lực chính của tăng trưởng, động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là công việc của một bộ, không chỉ là sự nghiệp của một ngành, mà là sự nghiệp chung của cả quốc gia, của toàn dân tộc.

"Sức mạnh thật sự chỉ đến khi chúng ta gắn kết tất cả lại với nhau, đi cùng với nhau một chặng đường dài. Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Thu Giang