Mỗi chuyến tàu, một hành trình văn hóa

Tàu hút khách nhờ bản sắc riêng

Đầu tháng 6, khi các con bắt đầu nghỉ hè, chị Nguyễn Hằng (Hà Nội) lên kế hoạch đưa cả gia đình về quê chồng ở Hải Phòng chơi. Biết tin đoàn tàu du lịch Hoa Phượng Đỏ vừa khai trương, có toa VIP sang trọng với 34 chỗ ngồi thiết kế kiểu Đông Dương, chị liền tra vé từ sớm. Thế nhưng, các chuyến cuối tuần đều đã cháy vé.

Hành khách trên toa VIP tàu Hoa Phượng Đỏ. Ảnh: Tạ Hải.

"Giá vé giữa tuần là 250.000 đồng, cuối tuần lên tới 300.000 đồng, nhưng vẫn rất khó mua. Tôi đành chọn vé chiều để các con được trải nghiệm. Đúng là toa tàu xịn thật, nội thất đẹp, trẻ rất thích", chị Hằng chia sẻ.

Tàu Hoa Phượng Đỏ chính thức đưa vào khai thác từ ngày 10/5. Chỉ trong 21 ngày đầu (đến 31/5), đã thực hiện 176 chuyến, phục vụ gần 90.000 lượt khách, mang về doanh thu gần 9 tỷ đồng. So với cùng kỳ năm ngoái - thời điểm chưa có tàu du lịch chuyên biệt - lượng khách tăng 8%, doanh thu tăng đến 46%.

Theo ông Trần Văn Hạnh, Giám đốc Chi nhánh Vận tải đường sắt Hải Phòng, thành công của tàu Hoa Phượng Đỏ nằm ở việc tạo dựng được bản sắc riêng: Toa VIP nội thất cao cấp, phong cách Đông Dương; hình ảnh hoa phượng - biểu tượng thành phố - hiện diện nổi bật trên thân tàu; kết nối linh hoạt với các sản phẩm, dịch vụ du lịch địa phương.

Kết nối di sản

Không riêng Hoa Phượng Đỏ, chỉ trong hơn một năm qua, ngành đường sắt đã liên tục đưa vào khai thác các chuyến tàu văn hóa gắn với điểm đến đặc sắc, tạo hiệu ứng tích cực cả trong nước lẫn quốc tế.

Toa VIP tàu Hoa Phượng Đỏ. Ảnh Tạ Hải.

Một ví dụ là tàu "Kết nối di sản miền Trung" chạy giữa Huế và Đà Nẵng - cung đường qua đèo Hải Vân được mệnh danh là "đệ nhất hùng quan".

Trên tàu, du khách được thưởng thức âm nhạc dân gian, đặc sản miền Trung, đồng thời chiêm ngưỡng khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp từ ô cửa tàu. Chỉ sau một năm hoạt động, tuyến tàu này được bình chọn là "Dịch vụ trải nghiệm ấn tượng" trong chương trình "Top 9 sản phẩm du lịch Huế 2024", với gần 50% hành khách là khách quốc tế.

Tại Đà Lạt, tuyến tàu ngắn Đà Lạt - Trại Mát (khoảng 7km) - vốn là đoạn đường sắt răng cưa còn sót lại từ thời Pháp - cũng được khoác áo mới. Từ tháng 4/2024, tàu "Hành trình đêm Đà Lạt" được khai thác với toa xe hoài cổ, dịch vụ nhạc cụ dân tộc và trà atiso miễn phí. Kết quả, doanh thu năm 2024 của tuyến này tăng trưởng tới 95% so với năm 2023, đạt gần 21 tỷ đồng.

Mỗi đoàn tàu một câu chuyện

Theo ông Trần Văn Hạnh, để vận hành thành công các đoàn tàu du lịch như Hoa Phượng Đỏ hay các chuyến "foodtour" cần sự phối hợp chặt chẽ từ địa phương.

Tàu Hoa Phượng Đỏ chính thức đưa vào khai thác từ ngày 10/5.

Tại Hải Phòng, các sở ban ngành cùng vào cuộc: Từ việc tạo điểm đến hấp dẫn, chuẩn hóa dịch vụ lưu trú - ẩm thực với mức giá hợp lý, đến đảm bảo an ninh, truyền thông hiệu quả và chính sách ưu đãi khách đi tàu.

Ông Đào Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty CP Vận tải đường sắt chia sẻ: "Tàu du lịch chỉ là một phần của chuỗi giá trị. Muốn thu hút khách, điểm đến phải hấp dẫn, có chiều sâu văn hóa, dịch vụ thuận tiện, truyền thông mạnh mẽ và đặc biệt là khai thác tốt các yếu tố bản địa".

Ví dụ khác là tàu "Kết nối di sản miền Trung". Đường sắt cung cấp sản phẩm vận tải chất lượng; chính quyền Huế, Đà Nẵng đảm nhận phần trải nghiệm - truyền thông. Website riêng ketnoidisan.dsvn.vn ra đời để hỗ trợ đặt vé, cung cấp thông tin điểm đến và chính sách ưu đãi từ các đơn vị dịch vụ địa phương.

Từ hiệu ứng mạnh mẽ của những tuyến tàu văn hóa đầu tiên, nhiều địa phương đã chủ động bắt tay với ngành đường sắt để phát triển sản phẩm tương tự.

Tại Bình Định, tàu du lịch "Về miền đất Võ" kết nối Quy Nhơn - Diêu Trì hiện đang được chạy thí điểm. Trên tàu, hành khách được trải nghiệm ẩm thực OCOP Bình Định như bánh ít lá gai, bánh tráng nước dừa, tré… Không dừng lại ở đó, tàu còn dừng tại các điểm tham quan, tổ chức trình diễn võ thuật, hát bài chòi - mang văn hóa Bình Định lên từng hành trình.

Ở Hà Nội, một sản phẩm du lịch tàu hỏa nội đô đang được gấp rút xây dựng, dự kiến khai thác từ tháng 8/2025. Mỗi điểm dừng sẽ là một "không gian kể chuyện" - nơi hành khách được nghe ca trù, xẩm, thưởng thức phở cuốn, bánh cốm, trà sen, chiêm ngưỡng sản phẩm thủ công truyền thống như lụa Vạn Phúc, tranh dân gian… Một chuyến tàu, nhiều tầng trải nghiệm - văn hóa, ẩm thực, lịch sử - tất cả hòa quyện trong một không gian di động đậm hồn Hà Nội.

Ông Nguyễn Chính Nam, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam khẳng định: "Chúng tôi không chỉ muốn chở người, mà muốn chở cả cảm xúc. Mỗi đoàn tàu là một điểm check-in sống động, mỗi nhà ga là không gian văn hóa - lịch sử - nghệ thuật".

Kỳ vọng "hồi sinh" ngành đường sắt

Theo ông Nam, thời gian tới, ngành đường sắt tiếp tục phát huy các sản phẩm du lịch hiện có, mở rộng các tuyến mới, đặc biệt hướng tới hợp tác quốc tế, như phối hợp với đường sắt Trung Quốc để khai thác lượng khách quốc tế đông đảo.

Với lợi thế hạ tầng sẵn có, đường sắt không chỉ là phương tiện vận chuyển hiệu quả mà còn sở hữu tiềm năng lớn để trở thành cầu nối văn hóa, du lịch. Việc kết hợp khéo léo giữa tuyến đường sắt xuyên vùng và các sản phẩm đặc trưng địa phương như ẩm thực, âm nhạc, lễ hội, không gian trưng bày... sẽ biến mỗi chuyến tàu thành hành trình khám phá bản sắc.

Không chỉ là tuyến vận chuyển, những chuyến tàu hoàn toàn có thể trở thành một phần của hành trình du lịch - nơi du khách được sống chậm lại giữa nhịp điệu tàu lăn bánh, thưởng thức âm nhạc dân gian, đặc sản vùng miền, ngắm cảnh sắc thiên nhiên qua ô cửa sổ.

Đây không chỉ là hướng đi sáng tạo trong phát triển du lịch bền vững, mà còn mở ra cơ hội "hồi sinh" ngành đường sắt dưới một diện mạo mới - gần gũi, trải nghiệm và đầy cảm xúc.

Thanh Thúy