Mốc son tháng Tám

Đó là quan điểm của PGS. TS. Tô Bá Trượng, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Hợp tác phát triển Giáo dục, nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945-19/8/2025).

Hàng vạn người dân Thủ đô tập trung tại sân vận động Mỹ Đình tham dự chương trình Concert quốc gia, kỷ niệm những sự kiện cách mạng lịch sử của đất nước, ngày 10/8. (Nguồn: Báo Nhân dân)

Từ mốc son Cách mạng tháng Tám năm 1945, lòng tự hào dân tộc của người dân Việt Nam đã phát triển ra sao, đặc biệt trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc giai đoạn hiện nay, khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới?

Có thể nhận ra, tinh thần yêu nước là giá trị cốt lõi trong lịch sử và văn hóa Việt Nam, thể hiện qua nhiều khía cạnh từ lịch sử chống ngoại xâm đến văn học, nghệ thuật và đời sống thường nhật. Yêu nước không chỉ là chiến đấu, mà còn giữ gìn văn hóa, ngôn ngữ, truyền thống và đóng góp vào sự phát triển của quốc gia, dân tộc.

Trước hết, nói về giai đoạn xây dựng đất nước, lòng tự hào dân tộc chuyển hóa thành ý chí kiến thiết. Sau năm 1975, đất nước thống nhất nhưng phải đối mặt với hậu quả nặng nề của chiến tranh, kinh tế kiệt quệ, cơ sở hạ tầng bị tàn phá, đời sống nhân dân khó khăn. Dân tộc Việt Nam không ngừng phấn đấu từng bước khôi phục đất nước, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, xóa đói giảm nghèo, xây dựng Nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thứ hai, giai đoạn xây dựng đất nước. Lòng tự hào dân tộc biểu hiện qua tinh thần vượt khó từng bước phục hồi, phát triển bằng chính nội lực. Từ nước nghèo, Việt Nam trở thành quốc gia có tốc độ tăng trưởng cao, đời sống nhân dân ngày càng cải thiện.

Thứ ba, giai đoạn hiện nay - thời kỳ mà lòng tự hào dân tộc không chỉ được giữ gìn mà còn được nâng tầm, lan tỏa mạnh mẽ trong nước và ra thế giới. Tự hào dân tộc trong thời đại toàn cầu hóa, Việt Nam đang sống trong thời kỳ hội nhập sâu rộng với thế giới, tham gia các hiệp định thương mại, tổ chức quốc tế và các diễn đàn toàn cầu. Công nghệ, tri thức và sáng tạo trở thành động lực phát triển mới. Thế hệ trẻ ngày càng năng động, bản lĩnh và khát khao khẳng định vị thế dân tộc.

Chúng ta có quyền tự hào, hiện nay Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất Đông Nam Á, có tiếng nói trong các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, hòa bình và phát triển bền vững.

Qua ba giai đoạn kháng chiến, xây dựng đất nước và kỷ nguyên phát triển mới, lòng tự hào dân tộc không ngừng chuyển hóa từ tinh thần chiến đấu sang ý chí kiến tạo, thành khát vọng hội nhập và khẳng định bản lĩnh Việt Nam trên toàn cầu.

PGS. TS. Tô Bá Trượng, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Hợp tác phát triển Giáo dục.

Theo ông, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, chúng ta đứng trước những thách thức và cơ hội nào khi gìn giữ và phát huy lòng tự hào dân tộc?

Khi Việt Nam ngày càng khẳng định vị thế trên toàn cầu, thách thức trong hội nhập quốc tế không hề nhỏ, đứng trước nguy cơ phai nhạt bản sắc văn hóa. Cạnh tranh gay gắt khiến doanh nghiệp Việt đối mặt với các tập đoàn lớn, công nghệ cao, nguồn lực mạnh từ nước ngoài, lao động Việt cần nâng cao kỹ năng để không bị tụt hậu. Văn hóa ngoại lai có thể ảnh hưởng đến lối sống, giá trị truyền thống nếu không có sự chọn lọc. Đặc biệt, về kinh tế, nếu không phát triển nội lực, Việt Nam có thể bị lệ thuộc vào thị trường, công nghệ và vốn nước ngoài. Các vấn đề như an ninh mạng, ảnh hưởng chính trị từ bên ngoài đòi hỏi sự tỉnh táo và bản lĩnh...

Trong khi đó, hội nhập quốc tế mở ra những cơ hội lớn cho sự phát triển của đất nước. Tiếp cận tri thức và công nghệ giúp Việt Nam học hỏi, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất và quản lý, phát triển nguồn nhân lực.

Hội nhập quốc tế là quá trình tất yếu, vừa mở ra cơ hội lớn để phát triển, vừa đặt ra thách thức không nhỏ. Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, Việt Nam cần phát triển nội lực như giáo dục, công nghệ, văn hóa, giữ vững bản sắc dân tộc, tăng cường năng lực cạnh tranh.

Thế hệ trẻ ngày nay cần làm gì để thể hiện lòng tự hào dân tộc một cách thiết thực và phù hợp với thời đại?

Thế hệ trẻ là lực lượng năng động, sáng tạo, có vai trò quan trọng trong việc gìn giữ, phát huy giá trị dân tộc. Lòng tự hào dân tộc của họ không chỉ là cảm xúc, mà còn được thể hiện bằng hành động cụ thể, thiết thực. Các bạn trẻ phải luôn nỗ lực học tập để vươn ra thế giới, mang tri thức phục vụ đất nước. Các startup Việt đang tạo dấu ấn trong lĩnh vực công nghệ, giáo dục, nông nghiệp. Tinh thần “dám nghĩ, dám làm” thể hiện khát vọng đưa thương hiệu Việt vươn ra toàn cầu.

Đặc biệt, các bạn trẻ cần giữ gìn và quảng bá văn hóa dân tộc, lấy cảm hứng từ văn hóa truyền thống mà thiết kế thời trang mang bản sắc Việt, làm phim, viết nhạc, vẽ tranh, tạo nội dung trên mạng xã hội để giới thiệu ẩm thực, ngôn ngữ, lịch sử Việt Nam đến bạn bè quốc tế. Thêm vào đó, tích cực tham gia hoạt động xã hội, hoạt động cộng đồng, tình nguyện, bảo vệ môi trường, hỗ trợ vùng sâu vùng xa, thể hiện trách nhiệm với đất nước. Cuối cùng, phải thể hiện bản lĩnh của người Việt Nam trong hội nhập, tự tin giao tiếp, làm việc với bạn bè quốc tế nhưng vẫn giữ gìn bản sắc Việt. Lòng tự hào dân tộc của thế hệ trẻ không chỉ là sự ngưỡng mộ quá khứ, mà còn là hành động hướng tới tương lai.

Làm sao để biến lòng tự hào dân tộc thành động lực mạnh mẽ cho thế hệ trẻ, đóng góp cho phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội một cách bền vững, đúng như tinh thần "làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh" của Cách mạng tháng Tám?

Lòng tự hào dân tộc là niềm tin và tình yêu sâu sắc đối với lịch sử, văn hóa, con người và thành tựu của đất nước. Đây không chỉ là cảm xúc, mà còn là nguồn năng lượng tinh thần mạnh mẽ thúc đẩy hành động tích cực. Vì vậy, cần chuyển hóa lòng tự hào thành động lực phát triển bền vững. Theo đó, người trẻ cần nỗ lực học tập, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo đóng góp cho đất nước; nuôi dưỡng khát vọng vươn lên, vượt qua giới hạn cá nhân để đạt thành tựu chung. Có thể nói, tự hào dân tộc chính là “sức mạnh mềm” giúp Việt Nam xây dựng hình ảnh quốc gia thân thiện, bản lĩnh và đáng tin cậy; đây không chỉ là di sản tinh thần, mà còn là động lực nội sinh cho phát triển bền vững.

(thực hiện)

Bảo Thoa