'Mở van' tín dụng cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận vốn

Tại Tọa đàm "Phát huy vai trò của các ngân hàng thương mại trong thực hiện Nghị quyết 68" tổ chức ngày 27/6, ông Nguyễn Phi Lân, Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (Ngân hàng Nhà nước), cho biết trước đây nguồn vốn chủ yếu tập trung cho khu vực doanh nghiệp nhà nước thì nay gần như dư nợ tín dụng dành cho khu vực kinh tế tư nhân là chính. Tính đến thời điểm cuối tháng 4/2025, tỷ lệ dư nợ tín dụng dành cho khu vực kinh tế tư nhân ước khoảng 15,3 triệu tỷ đồng.

Tiếp cận vốn vẫn là thách thức với doanh nghiệp

Theo chia sẻ của ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cộng đồng doanh nghiệp rất phấn khởi khi Nghị quyết 68 xác định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Chỉ trong một thời gian ngắn đã có nhiều nghị quyết để tháo gỡ vướng mắc, khó khăn để thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và trong đó có lực lượng doanh nghiệp bất động sản.

Ông Châu nhìn nhận ngành ngân hàng được xem là “bà đỡ” vốn cho nền kinh tế, trong đó có thị trường bất động sản. Nhờ nguồn vốn tín dụng, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư, triển khai dự án.

Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM dẫn chứng, thực tế thời gian vừa qua có những tập đoàn, doanh nghiệp bất động sản có uy tín, có tiềm năng thực sự đã sử dụng nguồn vốn tín dụng đúng mục đích, an toàn, giúp cho doanh nghiệp bất động sản hoàn thành các dự án và hoàn trả vốn vay, lãi vay cho ngân hàng.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký VCCI, cần mở van tín dụng cho doanh nghiệp có dòng tiền tốt.

Tuy nhiên, cũng có doanh nghiệp yếu về năng lực, thậm chí đầu tư quá mức, đầu tư dàn trải nhiều dự án, không sử dụng vốn đúng mục đích…, gây rủi ro cho các tổ chức tín dụng. Trong khi hiện nay, các tổ chức tín dụng đang bị hạn chế vì 80-90% nguồn vốn huy động là nguồn vốn ngắn hạn, nhưng yêu cầu của thị trường bất động sản là nguồn vốn trung hạn và dài hạn. “Rủi ro này của các tổ chức tín dụng, chúng ta phải chia sẻ”, ông Châu nhấn mạnh.

Cũng cho rằng nguồn vốn tín dụng đối với doanh nghiệp rất quan trọng, TS. Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) ví von: "Đối với doanh nghiệp, vai trò của tín dụng giống như xăng đối với xe chạy xăng. Một xe chạy xăng không đổ đầy bình xăng, điều đó có nghĩa rằng là anh không đủ vốn thì anh không thể đi được xa. Vì vậy, các chính sách cung ứng vốn cho nền kinh tế rất quan trọng, đặc biệt đối với các doanh nghiệp tư nhân".

Tuy nhiên, ông Tuấn cho hay vốn là một trong những khó khăn hàng đầu của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam. Thời gian qua, khi VCCI tiến hành các khảo sát xem vấn đề gì khiến doanh nghiệp khó khăn nhất, câu trả lời là việc khó tiếp cận vốn luôn là khó khăn hàng đầu cùng với những vấn đề về thủ tục hành chính, về đất đai.

Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực phát triển công nghiệp hỗ trợ không phải là không đủ khả năng, không đủ trình độ công nghệ để phát triển công nghiệp hỗ trợ, mà bởi họ bất lợi về vốn. “Các doanh nghiệp Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)... có thể tiếp cận được với những nguồn vốn chi phí thấp, rẻ, dài hạn, có thể lãi suất chỉ 2-3%/năm. Trong khi đó, nếu doanh nghiệp Việt Nam vay vốn ngân hàng với lãi suất cao và đầu tư dài hạn thì về mặt bài toán kinh tế không khả thi, không hiệu quả”, ông Tuấn nói.

Giảm bớt "gánh nặng" về vốn cho ngân hàng

Theo ông Tuấn, một nội dung quan trọng tại Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân là khuyến khích việc cho vay vốn không chỉ dựa trên tài sản thế chấp, mà phải chuyển sang cho vay dựa trên dòng tiền.

Tuy nhiên, để thực hiện được điều này cần phải gỡ bỏ các rào cản trong hệ thống pháp luật. Hiện nay, từ nghị định đến thông tư vẫn còn tồn tại những quy định gây trở ngại cho các ngân hàng thương mại khi áp dụng hình thức cho vay theo dòng tiền. Nên cơ quan chức năng sớm rà soát và loại bỏ những quy định bất cập này để tạo điều kiện cho hoạt động tín dụng được vận hành một cách an toàn và hiệu quả hơn.

"Cũng cần nhìn nhận rằng, cho vay theo dòng tiền luôn tiềm ẩn rủi ro, và trong trường hợp xảy ra rủi ro, ngân hàng có thể bị quy trách nhiệm. Do đó, việc chấp nhận rủi ro trong hoạt động kinh doanh là cần thiết, miễn là rủi ro đó được quản lý tốt thông qua việc gỡ bỏ những rào cản pháp lý không cần thiết. Thay vì chỉ cho vay các khoản có tài sản bảo đảm, ngân hàng cần được tạo điều kiện để mở rộng tín dụng cho những doanh nghiệp có luồng tiền tốt, có lịch sử tuân thủ pháp luật rõ ràng, được đánh giá là có tiềm năng - kể cả khi chưa có tài sản thế chấp", ông Tuấn khuyến nghị.

Đại diện VCCI dẫn chứng, tại nhiều quốc gia, nguồn vốn dài hạn không dựa vào hệ thống ngân hàng, mà doanh nghiệp huy động vốn từ trái phiếu, thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, những mảng thị trường này tại Việt Nam chưa phát triển đúng với kỳ vọng và nhu cầu của nền kinh tế.

Đồng tình, ông Châu cho rằng cần phát triển các quỹ đầu tư tài chính để gánh vác bớt với ngân hàng. “Hiện nay, quỹ đầu tư tài chính của ngân hàng chỉ có một quỹ của Techcombank, chúng ta chưa có quỹ tài chính để đầu tư, thị trường vốn của chúng ta rất thiếu”, ông Châu thông tin.

Bên cạnh đó, khai thác vốn trên thị trường chứng khoán cũng bị hạn chế. Hiện chỉ có 1.609 doanh nghiệp đủ điều kiện niêm yết trên thị trường chứng khoán, trong đó có 63 doanh nghiệp bất động sản niêm yết. Như vậy, thị trường chứng khoán chưa phải là một kênh vốn trung hạn, dài hạn cho thị trường bất động sản. Quỹ phát hành trái phiếu doanh nghiệp cũng có những trục trặc, vì vậy các tổ chức tín dụng là kênh dẫn vốn cực kỳ quan trọng.

Để đảm bảo an toàn cho thị trường vốn, hiện nay các ngân hàng kiểm soát nguồn vốn cho vay để giảm thiểu rủi ro về nợ xấu, do đó doanh nghiệp vay vốn cũng phải sử dụng vốn đúng mục đích. Đồng thời, theo quy định hiện nay, doanh nghiệp chỉ được phát hành trái phiếu riêng lẻ khi tổng nợ phải trả không quá 5 lần vốn chủ sở hữu.

Về phía ngân hàng, Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính Nguyễn Phi Lân chia sẻ ngày 27/6, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng. Đây là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý, giúp các ngân hàng và tổ chức tín dụng tháo gỡ các nút thắt về tín dụng và xử lý nợ xấu – một thách thức lớn nhiều năm qua đối với toàn ngành.

Thanh Hoa